Салқынбай А., Абақан Е. с

оно-оно
қайнары,  алғашқы  (ол  бастағы) 
көп мағыналы сөздердің мағына- 
ларының ажырауынан деп есепте- 
леді. О.-ныңтолықжәнежартылай 
түрлері болады. Жартылай О.-да 
сөздің жеке бөліктері ғана сәйкес 
кел е д і.о л а р   ом оф орм а  деп 
аталады.  Омографтар  жазылуы 
үқсас,  бірақ  әр  түрлі  екпінмен 
айтылатын  сөздер.  Мыс.,  орыс. 
-«мука»  -«мука».  Омофондар- 
айтылуы  ұқсас,  бірақ  жазылуы 
бөл ек 
сө зд е р . 
С ө зд е р д ің  
грамматикалық түлғал арының да 
О.-сы  кездеседі,  оны  граммати- 
калық  омонимия  деп  атайды. 
Мысалы:  «сіз  келесіз»,  «оқусыз 
білім  жоқ».  Мүндағы  -   «сіз»,- 
«сыз»  омоним тұлғалар.
ОНОМАСИОЛОГИЯ 
-  номина­
ция  (атау)  теориясы.  Семанти- 
каның бір бөлігі. Семасиологияға 
қарам а-қарсы   қойылады.  О.- 
дағы зерттеу зат немесе қүбылыс- 
тан  осы  зат  не  қүбылыс  туралы 
ойға  қарай  бағытталады  және 
оларды  тіл  қүралдары  арқылы 
белгілейді. О. бүкіл тіл бірлікгерін 
олардың аталу немесе репрезен- 
тативтік  қызмет  атқаруы  түрғы- 
сынан зерттейді,  атау техникасы 
мәселелерімен  де  айналысады. 
Қазіргі лингвистикада О.-ның тар 
мағынасындағы  түсінігі  де  бар. 
Онда О.  атау  процестері  туралы 
ілім ретінде қабылданады, ал кең 
түжырымдамада,  тілдегі  бүкіл 
номинативті  қы зм ет  саласын 
зерттеу деп қарастырылады.
Теориялық  О.  өз  бастауын 
антикалық дәуірден  алады. Атау 
теориясы  антикалы қ  ф илосо- 
фияда  маңызды  орын  алғаны 
белгілі.  Одан  кейінгі ғасырларда 
л о ги к а л ы қ -ф и л о с о ф и я л  ы қ 
тартыстар  номиналистер  мен 
реалистер арасында болды (қар. 
Логикалық  бағыт).  Олар  заттың 
аталуы 
қа л а й  
ж асал ад ы , 
«та б иға ты на н 
ба» 
әлде 
«жасалуынан  ба»  деген  сұраққа 
жауап  іздеді.  Оларды  әсіресе 
қы зы қты р ға н   м әселе-ж алпы  
тү с ін ікте р д ің   («универсалия- 
лардың»)  пайда  болуы.  1910  ж. 
Р.Мерингер,  Г.Шухгардт  еңбек- 
теріңде мағына мен атауды бөлек 
қарасты ру  ж енінд е  айтылған 
болатын.  Қазіргі  О.А.Цаунерден 
басталады (1903). Ол талдаудың 
ж аңа  бағы ты н  усы н ы п,  оны 
семасиологияға  қарама-қарсы 
қойды.
ОНОМАСТИКА 
(грек: onomasfce 
(techne)  -   атау  өнері)  -   жалқы 
есімдерді зерттейтін тіл білімінің 
саласы.  Біраз  жүмыстарда  «0». 
термині антропонимика  мағына- 
сында жумсалып жүр. Объектілер 
категориясына қарай О. дәстүрлі 
са л а л а р ға   ж ік т е л е д і,  олар: 
антропонимика  адам  есімдерін 
зерттейді; топонимика география- 
л ы қ  атауларды   з е р т т е й д і; 
зоонимика  жануарлардың лақап 
аттарын зерттейді;  астронимика
-   аспан  денелерінің  атауларын

ОҢА-ОРХ
т.б. зерттейді. О. жалқы есіл/щер- 
ді  «реалионим»  (бұрын  болған, 
қазірде  бар  объектілер)  және 
«мифоним»  (ойдан  шығарылған 
объ ектіл ер)  деп  е кіге   бөліп
қарастырады.

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: