Сурет 21. Ыстық ауалы, ыстық құрғақты шкаф Эритрозия бояуы бактерияларды жақсы бояғанымен топырақ бөлшектерін боямайды. Микроскопия конденсорына иммерсиялы май тамызылады.
Микроорганизмдер санын микроскоптың 50-100 көзге көрінетін ай-дынында немесе егер бактерия көп болса, окулярлы сетканың 50-100 квадратында есептейді. Есептеу барысынды бактериялардың морфологиялық формаларының қатынасын да ескереді.
1 грамм топырқтағы бактерияның санын келесі формуламен есептейді:
А.4.108.Д
Х=--------------------------- 50.В.С
Х-1г топырақтағы бактерия саны;
А-микроскоптың 50 көру айдынындағы бактериялар саны;
В – микроскоп көру айдынының ауданы, мкм2;
С – шыныға тамызылған топырақ суспензиясының көлемі, мл;
Д – топырақ суспензиясының бастапқы ерітіндісі.
Мысалы:
Егер окулярлы сетка квадратының бір жағы 0,02 мм, ал квадрат ау-даны – 0,0004 мм2 (окуляр 10Х, обьектив 90Х) болса, 4 см2 аудан 1000000 квадратқа сәйкес келеді.
Бір оклярлы сетканың квадратында 3,5 бактерия болса, 4 см2 ауданда: 3,5х1000000=3500000 бактерия клеткасы кездеседі. Ал препаратқа 0,01 мл топырақ суспензиясы немесе 0,001 топырақ (1/10 ерітінді) тамызылғанын ескерсек, алған нанды 1000-ге көбейтіп, 1 г зерттелінген топырақта 35000-00х1000=3500000000 бактерия клеткасы кездесетіндігін анықтауға болады. Сонымен окуляры сетканың бір квадратында орналасқан әр бактерия 1 г топырақтағы 1 млрд бактериямен теңеседі:
3,5 . 4 .108 .0,001
Х= _____________________ 50 .4 . 0,01
ТҮЙНЕКТІ БАКТЕРИЯЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ ТӘСІЛДЕРІ. Түйнек бактериялары бұрша тұымдас өсімдіктермен симбиозда бола отырып, ауаның молеклярлы азотын сіңіріп органикалық азотқа айналды-руға қабілетті болады.
Түйнек бактериялары Rhizobium туысына жатады. Түйнек бактреия-ларының пішіні және көлемі олардың даму кезеңдеріне (стадияларына) байланысты болады. Жас культурада олар қысқа қозғалғыш таяқша түрін-де болады, уақыт өте келе олар қозғалғыштығын жоғалтады және белдеулі таяқша деп аталатын кезеңге өтеді. Анилин бояуымен бояғанда цитоплаз-маның ашық болып боялған бөліктері бояуды сіңірмейтін май қосынды-лары шоғырланған ашық кеңістіктермен кезектесіп келіп отырады. Куль-тура қартайғанда белдеулі таяқшалар бактериоидтар кезеңіне өтеді, інжу маржанның таңғажайып формаларына ұқсас болып клеткалар бұтақтанады. Белдеулі таяқшалар мен бактериоидтар кезеңі әдетте бұршақ тұқымдас өсімдіктердің бүршіктену және гүлдену фазасымен сәкес келеді және азот-тың максимальды қарқынды фиксациясымен сипатталады.
Т үйнек бактериялары бұршақ тұқымдас-тардың белгілі бір топтарына тән болады. Мысалы бұршақ, сиыржоңышқа жемшөп бұршақтары, жасымық, үрмебұршақ және т.б бактерияларын айтуға болады.
