МОЛЕКУЛЯРЛЫҚ ОРБИТАЛЬ ӘДІСІНІҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ

МОӘ ашылуына үлкен үлесін қосқан Р.Малликен. МОӘ негізгі қағидалары:

1. 
   Молекула – ядро мен электрондардан тұратын біртұтас бөлшек.
   
2. 
   Атомдағы атомдық орбитальдар (АО) сияқты молекулада молекулалық орбитальдар (МО) болады. АО – s, p, d, f - болса, соған сәйкес σ, π, δ, φ МО болады. МО Паули ұстанымы, Гунд ережесі бойынша орналасады.
   
3. 
   МО-дар АО-ның сызықтық комбинациясы, яғни n-АО-дан n-МО түзіледі.
   

Атомдық орбитальдарды алу арқылы түзілген молекулалық орбитальда электрон тығыздығы ядролардың сырт жағында жоғары болады. Оның энергиясы бастапқы атомдық орбитальдарға қарағанда жоғары болады және босаңдатушы молекулалық орбиталь деп аталады.

Байланыстырушы орбитальдағы әр бір электрон жүйесінің тұрақтылығын қандай шамаға жоғарылатса, сондай шамаға босаңдатушы орбитальдағы электрон оны төмендетеді. Атомдық s-орбитальдардың бірігіп араласуы σ-молекулалық орбитальдар түзеді. Атомдық р- орбитальдардан түзілген екі центрлі МО-ның түзілуінің энергетикалық сызбанұсқасы көрсетілген. Атомдық р_х – орбитальдардың араласып бірігуіне σ_рх – молекулалық орбитальдар, ал атомдық р_у-р_z – орбитальдардың бірігуінен молекулалық π_у және π_z – орбитальдар түзеді. МО-әдісі бойынша химиялық байланыстарды қарастыру дегеніміз молекулада оның орбитальдарында электрондарды орналастыруды суреттеу. АО сияқты МО Паули ұстанымына сәйкес спиндері қарама-қарсы максималды екі электрондармен толтырылады, сол сияқты МО-ның толуы Гунд ережесіне және энергия тиімділік принципіне сәйкес келеді. Молекула түзілгенде электрондар минимальды энергияға сәйкес келетін МО толтырылады.

МОӘ бойынша байланыс санын табу үшін байланыстырушы және босаңдатушы электрондар айырымын екіге бөледі. Егер ол 0 тең болса, молекула түзілмейді, яғни болмайды.

Е σ ^босаң._1s Байланыс саны = (2-0)/2=1

1s 1s
σ^байл_1s

Н Н₂ Н