1. Оқытушы туралы мәліметтер
жүктеу/скачать 2,43 Mb.
|
1- oak meteorologiya -2022
вопросы для контроля
Сұрақтары:Әуе – ауылшаруашылығы өндірістің ортасына түсінік Әуе құрылысының жіктелуі Әуе қысымы деген не? Биіктікке байланысты әуе қысымының өзгеруі не себепті? Тропосфера, Стартосфера, мезосфера, экзосфераға деген не? Әдебиеттер тізімі Жұмағұлов И.И. Агрометеорология практикумы, Астана, 2019. - 110б Т. А. Атақұлов, К. М. Ержанова. Агрометеорология - Алматы : Эверо, 2018. - 272б М. А. Глухих. Агрометеорология СПб.: Лань, 2015. - 208 с. Шмидт И. С.; Кузнецова С. Н.. Агрометеорология Тверская государственнаясельскохозяйственнаяакадемия. 2019. -160стр КузьминаС.П..АгрометеорологияОмскийгосударственныйаграрныйуниверситетимениП.А.Столыпина2017 .-79стр. http://znanium.com/catalog/product/551578 http://znanium.com/catalog/product/488075 http://znanium.com/catalog/product/553936http://znanium.com/catalog/product/1055051ҮшіншідәрісКүнрадиациясы Дәрістің мақсаты: Күн радиацияның түрлері Күн энергияның спектрлік құрамы Фотосинтетикалық белсенді радиацияның маңызы. (ФБР) Өсімдіктердің жарыққа талабы Күнрадиациясытуралытүсінік.ӘуедегіжәнеЖербетіндегіфизикалық үрдістердің негізгі энергия көзі.Күн энергиясы болып табылады.Күннің көзі жан жақтағы кеңістікке 3,71. 10 26 Вт –қа жуық энергиясын жайлаптаратады. Оның екі миллиардының бір бөлігі, яғни 33 . 10 4 кВт-ы ғана жердіңбетіне жетеді. Әуенің сыртқы шектеріне күн радиацияның түсуі Күн көзініңЖерарасындағықашықтығынабайланыстыболады.Еңкішіқашықтық(перигелий)147*106кмқаңтардыңекіншіжұлдызында,алеңүлкенқашықтық (афелий) 152 *106 км шілденің 5-ші жұлдызында болады. Әуегежеткенкүнрадиациясыныңжарымжартылайысіңіріліп,басқасышашырыладыжәнебұлттарменжербетініңсыртынаншағылысады.Сондықтан әуеде радиацияның үш түрі байқалады: тура, шашыранды жәнешағыласқан. Жер бетіндегі және әуедегі өтетін физикалық үрдістердің негізгіқуат көзі-күн радиациясы.Әуеде радиацияның3түрі байқалады: тікелей,шашыранды,шағылған. Сәуле қуаты толқындарының ұзындығы бойынша бөлінуінс п е к т р депатайды.Күнспектріүшбөліккебөлінедіультракүлгінтолқындар(λ<0,40мкм),көзгекөрінетінтолқындар(λ=0,40мкм),инфрақызылтолқындар(≥0,76мкм).Фотосинтезүрдісінеспектрдіңбарлығыемес,теконыңтолқындарының ұзындығы 0,38-0,71 мкм болғандары ғана тікелей қатысады.Оныфотосинтетикалық белсенді радиация (ФБР)депатайды. Күнрадиациясыныңұзындығыәртүрліэлектромагниттітолқындардантұрады. Әуедегісәулелердіңэнергиясынзерттейтінметеорологияныңбөлігінактинометриядепатайды.Актинометриядатолқындардыңұзындығынмикрометр(мкм)кейденанометр(нм)арқылыкөрсетеді.Толқындардыңұзындығы бойынша үлестіруін спектрдеп атайды. Күн спектрі үш аймаққабөлінедіультракүлгін,көрінетін,жәнеинфрақызыл.Әуеніңжоғарғышектеріндекөрінетінжарыққа46пайызы,инфрақызылға47пайызы,ультракүлгінге 7 пайызы келеді. Өсімдіктердің тіршілігіндегі физиологиялықүрдістергеұзындығы 4мкм-денкішірекқысқатолқындырадиацияөтеқажет.Қысқатолқындырадиацияныбиологиялықәсерібойыншаультракүлгінге, фотосинтетикалық белсенді және инфрақызылға ажыратады.Ультракүлгінсәулелеркөбінесеөсуүрдістерін,олардыбаяулатады.Инфрақызылрадиацияжапырақпенсабақтағысуларыменсіңіріліп,өсімдіктердіңөсуімендамуынаәсеретеді. Фотосинтез үрдісінде 0,38-0,71 мкмтолқындар бөлігі ғана жұмсалады.Оныфотосинтетикалықбелсендірадиациядепатайды(ФБР).Органикалық заттартүзілуүшінбелгілібірэнергетикалықжарыққажет,олбелгілібірдеңгейден жоғары болу керек. Оны компенсациялық нүкте деп атайды. Жарықсүйгіш өсімдіктерге ауыл шаруашылық дақылдары да жатады, оның мөлшері20-35Вт/м²аралығындаболады.Осымөлшерденжарықэнергиясытөменболғанкездетынысалуғажұмсалғанорганикалықзаттардыңжұмсалуы,фотосинтезүрдісіндегіпайдаболғанорганикалықзаттарданжоғарыболады. Тәуліктің жарық кезеңі жылдың мерзімінежәне жағрапиялық орынғабайланысты болады. Экваторда жыл бойы жарық кезеңінің ұзақтығы 12 сағат30 минутқа тең болады. 21 наурыздан кейін экватордан солтүстік полюскежылжыған кезде күн қысқарады, ал оңтүстікке қарай ұзарады. Өсімдіктердікүннің ұзақтылығынақоятын талаптарынақарайүш топқа бөледі: бейтарап,қысқа күндік, ұзақ күндік және аралықтарға. Бейтараптардың дамуына күнұзақтығы әсер етпейді, қысқа күндердің дамуы күн ұзақтығы 10-12 сағаттанасып кеткен кезде баяулайды, ұзақ күннің өсімдіктері қалыпты дамуы үшін14-16 сағатжарықты қажететеді. Тәуліктіңжарық кезеңініңұзақтығыжылдың уақытына және жағрапиялықбелдеулерінебайланыстыөзгереді.Өсімдіктердікүнніңұзақтылығынақоятын талаптарына қарай бөледі: қысқа күн мен ұзақ күн өсімдіктері жәнебейтарапөсімдіктер. Сұрақтары: Күн радиацияның түрлері атаңыз Күн энергияның спектрлік құрамы Фотосинтетикалық белсенді радиацияның маңызы. (ФБР) Өсімдіктердің жарыққа талабы туралы талдап шығыңыз Актинометрия деген не? Өсімдіктердің ұзақ, қысқа күнге қоятын талаптары жүктеу/скачать 2,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|