Жетісу, Тарбағатай, Ертіс бойы, Зайсан көлі маңы мен Объ және Тобыл өзендері аралығында
5
дулаттар
Іле, Шу, Талас өзендері бойында, Ыстықкөл маңы мен Оңтүстік Қазақстан өңірінде
қаңлылар
Қаратау бауыры, Сырдария мен Жетісу өзендері бойында
үйсіндер
Жетісуда
жалайылар
Қаратауда, Сырдария бойында, Жетісуда қоныс тепті
Қазақ хандығы алдындағы тарихи міндеттер
Қазақ ұлттық мемлекеті құрылуының алғышарттары Көшпелі шаруалардың жайылымдарды пайдаланудағы Дешті Қыпшақ даласында бұрыннан қалыптасқан тәртібін қалпына келтіру Сырдария бойындағы қалаларды қазақ хандығына қарату Қазақ тайпаларының басын қосып,қазақтың этникалық аумағын біріктіру Тоғызыншы тарауға арналған тест сұрақтары 1.Қазақ хандығының құрылуы қарсаңында наймандар мекендеді: A) Түркістан мен Қаратау аралығында B) Іле, Шу, Талас өзендері бойында
Ұлытаудан Есілге дейін жерлерде
Жетісуда E) Ертістен батысқа қарай, Орталық Қазақстанда
2.XV ғасырда қалыптасқан саяси-тарихи жағдайлар қазақ халқының ... әсер етті. A) Ұлттық мемлкет болып құрылуына B) Сыртқы саясатының дамуына Әбілқайыр хандығы мен Моғолстан хандығының күш – қуаты әлсіреп, күйреу дәрежесіне жетті Рулар мен тайпалар көсемдерінің арасындағы өзара талас – тартыстар толастамады Қазақ тайпалары мен руларын мемлекет етіп біріктіру міндеті алға тартылды Керей мен Жәнібек сұлтандар Батыс Жетісу жері Қозыбасыда қазақ хандығының ұлттық туын тігіп, 1465 – 1466 жылдары Қазақ хандығын құрды 10- тарау Қазақ хандығының XVІ-XVII ғасырлардағы дамуы
Керей мен Жәнібек
Қасым хан
Хақназар хан
Тәуекел хан
Есім хан
Тәуке хан
Билеген жылдар ы
1465/66- 1480
1511-1518
1538-1580
1582-1598
1598-1628
1680-1715
Жері
Жетісудың батысы,Шу мен Талас
Жайық өзені мен Сырдария,Жетісудің бір бөлігі,Ұлытау өнірі,Балқаш көлі
Сырдария,Арал маңы,Жетісу,Жайықт ың сол жағалауы
Астанас ы
Сығанақ
Бастапқыда- Сығанақ,кейін Түркістан
Сығанақ
Сығанақ
Түркістан
Түркістан
Саяси жағдай ы
Сырдария бойындағы қалалар үшін күрес, Қазақ тайпаларыны ң басын қосып,қазақт ың этникалық аумағын біріктіру
Моңғол шапқыншылығынан кеін тұңғыш рет барлық қазақ рулары мен тайпалары бір мемлекетке бірікті; Орта Азия,Еділ бойы,Батыс Сібір,Ресеймен сауда және дипломатиялықбайла ныс орнатты; алғаш рет заңдар жинағы «Қасым ханның қасқа жолын» шығарды
Жайықтың сол жағалауындағы ноғайлар Хақназар ханның иелігіне өтті; 16 ғ.50-60жылдары қазақ-моғол соғысы басталды;Жетісу қазақтарына ойрат- тардың жорықтары күшейді;Бұхар ханы II Абдаллах пен «ант беріскен»шарт жасасты
1583 ж Өзбек ханмен жасасқан шартты бұзды;өзін қазақ және қалмақтың ханы деп жариялады;С ыр бойындағы қалалармен Ташкент қазақ хандығының құрамына қосылды
«Есім ханның ескі жолы»-әдет -ғұрып ережелері жинағын шығарды; Қазақ-бұхар соғысы(160 3-1624) болды; Ішкі- сыртқы саясатта тәртіп орнатты
Билерден құралған «Хандық кеңес», «билер кеңесінің» рөлін арттырды; «Жеті жарғы» заңын жасады;ор ыс-қазақ қатынас- тарын дамытты;ү ш жүздің басын біріктірді
11- тарау Қазақ мемлекетінің XV – XVI ғасырлардағы әлеуметтік – экономикалық жағдайы XV – XVI ғасырлардағы қазақ хандығының құрылу жүйесі
Сатылары
Басқарудың ұлттық жүйесі
Бірігудің түрлері
Басшысы
Басшының міндеттері
Басшының негізгі қасиеттері
1
Ауыл
Туыстас, қандас жақын адамдармен немесе бірнеше отбасынан
Ауылбасы
Ауылдастарының шаруашылығын басқару, маусымдық көші – қон уақытын белгілеу, адам, көлік күшін дұрыс пайдалану, салықтың уақытында төленуін қадағалау
Білгір, тәжірибелі, саяси беделге ие, ауқатты
2
Ата - аймақ
Жеті атадан қосылатын бірнеше ауылдан
Ақсақал
Шаруашылықты, алм- салықты қадағалау, ақсақалдық шешімін екі айтқызбай орындап отыруы (Ақсақалы бар ауыл азбайды)
Жоғары мәртебеге ие, жасы келген
3
Ру
10 немесе 15 аймақтан
Рубасы
Рудың тағдыры рубасының тапқырлығы мен қабілетіне байланысты
Көпті көрген, мол тәжірибелі, білікті, білгір
4
Арыс
Бірнеше рудан
Би
Бүкіл қауым бидің билігін орындауға мінднтті, би әділетті болу керек (Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ)
Ұлыс ішіндегі жер, барымта, алым – салық, әскер, көші – қон мәселелерімен айналысты.Халықтың жағлайы сұлтанның қабілетті басқаруымен байланысты.
Ақсүйектер әулетінен
6
Жүз
Бірнеше ұлыстан
Хан
Жер мәселесі, әскер, ішкі, сыртқы тұрақтылық, сот мәселесінің барлығы ханның тікелей араласуымен жүзеге асырылып отырды
Тек қана хандар әулетінен
7
Хандық
Үш жүзден
Қаған (ұлы хан, хандардың ханы)
Үш жүздің жер, дау – дамай мәселеле - рін шешті. Хандықтың сыртқы саяси жағдайын қадағалады. Алайда үш жүз арасындағы алауыздық, сыртқы саяси жағдай қағандарының билігіне нұқсан келтірді
Ақсүйек шонжарлар
12- тарау Қазақстанның XV – XVI ғасырлардағы мәдениеті Тіл және жазу
№
Жырлар
Шығу тарихы
1
«Едіге», «Ерсайын»
Алшындар арқылы
2
«Ер Көкше», «Базар батыр»
Керейлер тілінде жазылған
3
«Талас ескерткіштері»
Дулат – үйсін тілінде жазылған
4
«Наһжи әл фарадис»
Кердері тілінде жазылған
5
«Кодекс куманикус»
Қыпшақ тілінде жазылған
XVІ – XVIІ ғасырларда өмір сүрген қазақ жыраулары Доспамбет Марғасқа Жиенбет Ақтамберді Шалкиіз Бұхар Ортағасырлық шығармалар
Ғалымдар
Өмір сүрген жылдары
Шығарманың аты
Шығарма мазмұны
Әбу Насыр әл – Фараби
870 - 950
«Жұлдыздар бойынша болжаулар», «Ғылымдардың шығуы» т.б.
Дүниедегі бар қызық пен байлық та, даңқ та білім арқылы жиналады.
Жүсіп Баласағұн
1021 - 1075
«Құтты білік»
Билеушінің де, халықтың да аман – есен бақытты болуының қайнар көзі – білім. Мемлекетті сауатты адамдар басқару керек.
Махмұд Қашқари
1030 - 1090
«Диуани лұғат – ат – түрік»
Түркі халықтарының тілі,мекенжайлары, тарихы, этнографиясы, ауыз әдебиеті жөніндегі энциклопедия
