11-сұрақ Жоғары молекулалық заттар мен олардың ерітінділерінің сипаттамасы, қасиеттері, жіктелуі, қолданылуы. Молекулалардың құрылымына байланысты ЖМҚ еріту ерекшеліктері.
Жоғары молекулалық қосылыстар (ЖМҚ) -молекулалық салмағы бірнеше мыңнан миллионға дейін және одан да жоғары болатын заттар. ЖМҚ молекуласының құрылысы сфералы және тізбекті жіп тәрізді болып келеді. Молекула ұзындығы, мысалы целлюлоза молекуласының 500 нм дейін, ал көлденеңінен 0,5 нм дейін болуы мүмкін. Жоғары молекулалық қосылыстардың жіктелуі.
Алыну әдісінебайланысты:
- табиғи жоғары молекулалық қосылыстар - ақ уыздар (желатин, желатоза, коллаген, казеин және т.б.), ферменттер (пепсин, трипсин, лидаза және т.б.), жоғары полисахаридтер (крахмал, целлюлоза, декстриндер, пектинді заттар, шырыштар, шайырлар);
- синтетикалық және жартылай синтетикалық жоғары молекулалық қосылыстар - целлюлоза туындылары (метилцеллюлоза - МЦ, натрий метилцеллюлоза - Na-МЦ, натрий карбоксиметилцеллюлоза - Na-КМЦ,поливинил спирті, поливинилпирролидон, полиэтилен, полистирол және т.б.).
Жоғары молекулалық қосылыстар қолданылуы бойынша: дәрілік заттар; көмекші заттар (негіздер немесе жағар майлар мен суппозиторийлер үшін негіз компоненті, эмульгаторлар, тұрақтандырғыштар, консерванттар, орамдаушы және тығындаушы материалдар және т.б.).
Ісіну қабілеті бойынша: шексіз ісінетін; шекті ісінетін ЖМҚ. ЖМҚ молекуласының түрі. Изометрлік макромолекулалы ЖМҚ – полярлы және ұзындық өлшемдерді бірдей. Сфера түріндегі ЖМҚ шексіз ісінетінге жатады. Олар аз ғана ісінеді, пепсин, лидаза, трипсин және т.б. Асимметриялық ЖМҚ – ұзындығы көлденең өлшемінен (енінен) көп есе үлкен шекті ісінетін ЖМҚ жатады – еріу кезінде ісінеді (желатин, целлюлоза және оның туындылары) және жоғары тұтқыр ерітінділер түзеді.Көптеген ЖМҚ тән ерекшілік – олардың молекулаларында көп рет қайталанатын буындарының болуы. Ол полимеризация дәрежесіне байланысты болады. Осыдан олардың екінші – полимерлер деген атауы бар.Қазіргі кезде медицинада және фармацияда 3000 астам жоғары молекулалы қосылыстар қолданылады.
