- 9.2 Жаңғақтар дайындау
- Жаңғақтарда 70 пайызға дейін және одан да көп майлар, 22 пайызға дейін белоктар, витаминдер, микроэлементтер, басқа да пайдалы заттар бар. Жаңғақтар орманнан алынатын өте құнды тамақтық заттың бірі болып саналады. Оларды сол күйінде тамақ, фармацевтік, парфюмерияда және де өндірістің баска да салаларында пайдаланылады.
- Жаңғақтарды дайындау саласы Ресейде кең орын алған. Онда шикізат базасы және жаңғақ дайындау бойынша бірінші орында сібір самырсыны және корей самырсыны иеленеді, олардың көлемі Сібір және Қиыр Шығысты қосқанда 39 млн. гектар болып саналады. Жаңғақ дайындау алқабы 13,5 млн.га, жыл сайын 350-400 мың тонна жаңғақ дайындалады.
- Қазақстанда сібір самырсыны Шығыс Қазақстанда Берел, Қатон-Қарағай, Зырян ормандарының жоғарғы жағында, таудың беткейлерінде өседі. Жалпы көлемі 31,1 мың гектар. Ағаштар әр төрт жыл сайын мол өнім береді, бұл жылдарда әр ағаштан 1,5 тн дейін жаңғақ алынады.
Жаңғақ жинау көп еңбекті талап етеді. Жанғакты бүршіктер ағаштың бөрікбасында өседі, бұл ең кемі 20-38 м биіктікте болады деген сөз. Негізінен ағаш діңін жуан ағаш ұрғанда жаңғақтар жерге түседі немесе арнайы ағаш басына өрмелеп шығып бұтақтарды сілкілеп жаңғақтарды жерге түсіреді. Орташа өнім 1 гектардан 60 кг жаңғақ, ал жақсы өнім бергенде 100-140 кг дейін жетеді. Кедр майы тамаққа қолданылады, ал сықпа қалдығы халва және кондитер өнім алуға пайдаланылады. - Жаңғақ жинау көп еңбекті талап етеді. Жанғакты бүршіктер ағаштың бөрікбасында өседі, бұл ең кемі 20-38 м биіктікте болады деген сөз. Негізінен ағаш діңін жуан ағаш ұрғанда жаңғақтар жерге түседі немесе арнайы ағаш басына өрмелеп шығып бұтақтарды сілкілеп жаңғақтарды жерге түсіреді. Орташа өнім 1 гектардан 60 кг жаңғақ, ал жақсы өнім бергенде 100-140 кг дейін жетеді. Кедр майы тамаққа қолданылады, ал сықпа қалдығы халва және кондитер өнім алуға пайдаланылады.
Кәдімгі бадам – миндаль обыкновенный, Орта Азияда, Оңтүстік Молдавияда, Қырымда, Кавказда кең тараған. Қазақстанда - Орманды дала және дала аймактарда, Алтайдың тау бөткерлерінде өседі. - Кәдімгі бадам – миндаль обыкновенный, Орта Азияда, Оңтүстік Молдавияда, Қырымда, Кавказда кең тараған. Қазақстанда - Орманды дала және дала аймактарда, Алтайдың тау бөткерлерінде өседі.
- Жабайы өсетін бадамдардың жемісі ащы болады. Тәтті сорттары десертті жаңғақ береді, оларды тесу арқылы жақсы сорт шығарады да екпе алқабын өсіруге пайдаланады. Бадам жаңғағының ядросында көп май және азоттық заттар бар. Медицинада қолданылады.
- Кәдімгі шәңкіш – Калина обыкновенная (съедобная) Кавказда, Украинада, Малдавияда 99 мың гектар алқапта өседі. Қазақстанда орманды және далалық өңірінде, Алтайда, Сауырда, Тарбағатайда, Солтүстік Тянь-Шанда өседі. Жаңғағының ядросында 62 пайызға дейін крахмал, 17 пайыз қант, 6 пайыз белок, 2-3 пайыз май бар және алма, лимон және сүт қышқылы бар.
Достарыңызбен бөлісу: |
