Көміртегі қосылыстарының табиғаттағы өзгеріске ұшырауындағы микроорганизмдердің атқаратын ролі мен маңызы.
Клетчатканың, целлюлозаның, гемицеллюлозаның және лигниннің ыдырауы және оның қоздырғыштары.
Ашу үрдістерінің түрлері және олардың қоздырғыштары.
КӨМІРТЕГІ АЙНАЛЫМЫНЫҢ СХЕМАСЫ: ФС – ФОТОСИНТЕЗ; ХС – ХЕМОСИНТЕЗ; Д – ТЫНЫС АЛУ; М – МИНЕРАЛИЗАЦИЯ; С – ЖАНУ.
Көміртегі айналымы өзара тікелей байланысқан екі үрдістен құралады:
көмірқышқылын атмосферадағы ауадан жасыл өсімдіктердің және афтотрофты микробтардың пайдалануы;
Атмосфераға жиналған көмірқышқылы қорының, қайтарылуы.
Атмосферадағы ауадан СО2 пайдалану жасыл өсімдіктердің және фотосинтездейтін микроорганизмдермен жүзеге асырады. Фотосинтез барысында әртүрлі органикалық қосылыстар түзіледі. Көміртегін сіңіруінің нәтижесінде негізгі массасы өсімдіктерде әртүрлі қанттар түрінде жинақталады - полимерлер (целлюлоза, крахмал, пектин) немесе мономерлер (глюкоза, фруктоза және б.). Пайда болған органикалық қосылыстарды жануарлар мен адамдар қоректену үшін пайдаланады.
Көміртегі жалғыз элемент күйде, басқа затпен қосылған күйде де пайдалы болып табылады. Гауһар, графит және көмір көміртегінің элементті түрлеріне жатады. Көміртегі литосферада минерал карбонаттары ретінде де кездеседі. Ауада 2,300 млрд тонна көміртегі диоксиді (көмірқышқыл газы) бар. Жасыл өсімдіктердің фотосинтез үрдісінде жыл сайын 170 млрд т көміртегі диоксидін пайдаланады.
Табиғи органикалық қосылыстар - белок, май, қант (көмірсу), дәрумен, фермент, гормон, табиғи каучук
Жасанды органикалық қосылыстар – талшықтар, пластмасса
Атмосфераға физико-химиялық процестің есебінен СО2 мөлшері түсіп отырады. Сонымен бірге жоғарғы және төменгі сатыдағы жануарлардың тыныс алуы атмосфераға түсетін көміртегінің жалпы 10℅ мөлшерін құрайды.
