§5. Нәруыздар. Олардың қасиеті мен қызметі Нәруыздардың биологиялық қызметтері мен
қасиеттерін сипаттау
Нәруыздың не екенін еске түсіріңдер. 1 г нәруыз ыдыраған кезде қанша энер- гия бөлінеді? Жасушада қандай органикалық заттар көп? Нәруыздар қандай құрамбөліктерден тұрады? Нәруыздар мен ДНҚ-ның арасында қандай бай- ланыс бар? Ген дегеніміз не? Неліктен барлық тірі жасушаларда рибосомалар болады? Нәруыздар – мономерлері
аминқышқылдары болып табыла тын био по ли мер лер. Тірі ағзалардың
нәруыз да ры ның құрамына аминқыш қыл дарының 20
тү рі кіреді. Нәруыздар дың мо лекуласы қа лып тасқан
кезде амин қыш қылдары бел гілі бір ретпен хи миялық
бай ла ныспен қосылады. Бірақ а мин қыш қыл да рының
қосылу реті ДНҚ-да жа зыл ған және
тұқым қуалау ақпараты деп ата лады. Әрбір нәруыздың құрылысы
ерек ше болады. Амин қыш қылдарының 20 түрі әр түр лі
ретпен қосы лады, олардың саны түр лі болуы мүмкін
(16-сурет).
Нәруыздардың
молекулалары
әртүрлі
үйле-
сім де бірнеше данадан мыңдаған да на ға дейінгі
аминқышқылдарынан тұ ра ды. Сондықтан нәруыздар-
дың алуантүрлілігі шексіз. Адам ағзасында нә р-
уыздардың бірнеше миллион түрі болады.
