А. Соловьева, Б. Ибраимова
а а ә ә б б 6-сурет. Эпителий ұлпалары
жүктеу/скачать 5,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Биология 《8》
uPVjmoSnRZS8KcUm0uaB3GIghuMv8h1vVtGqSigX, 369700
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәнекер ұлпаларының түрлері
- Дәнекер ұлпалары
- Бұлшық ет ұлпасы
- Жүйке ұлпасы
| 11
а а ә ә б б 6-сурет. Эпителий ұлпалары: а) безді эпителий; ә) кірпікшелі эпителий; б) жабынды эпителий 7-сурет. Дәнекер ұлпаларының түрлері: а) тығызталшықты; ә) шеміршекті; б) сүйекті дәнекер ұлпалар Ағзадағы барлық бездер (тер, май, сілекей, бауыр) безді эпителий- ден түзілген. Оның қызметі биосинтез және түрлі бөлінділерді (сілекей, жас, тер, сөл және т.б.) бөліп шығару. Кірпікшелі немесе тербелмеліэпи- телий кірпікше тәрізді өсінділерге ие. Тыныс жолдарында орналасқан. Олар шаң-тозаң бөлшектерін ұстап қалады. Дәнекер ұлпалары бір-біріне мүлдем ұқсамайтын бірнеше типтен тұрады. Бірақ олар жалпы шығу тегі бойынша және жасушааралық заттарының көп болуымен бір топқа біріктірілген (7-сурет). Жасушааралық заттар қасиетіне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Мы- салы, қанда ол сұйық, сүйекте – қатты, шеміршекте серпімді, созылмалы болады. Борпылдақдәнекерұлпасынан теріасты май жасұнығы түзілген. Тығыз дәнекер ұлпасы – байлам, сіңір, қан тамырлары қабырғасының негізін құрайды. Бұлшық ет ұлпасы ұзынша келген (талшықтардан) миоциттер- ден тұрады. Миоциттер өседі, бірақ олар жарақат алған кезде ғана (кесіп алғанда) көбеюге қабілетті. Бұлшық ет ұлпасына тән қасиет – жиырылғыштық. Бұлшық ет ұлпасы 2 топқа бөлінеді: көлденең жолақты және бірыңғай салалы бұлшық еттер (8-сурет). Қаңқа мен жүректің бұлшық еттері көлденең жолақты бұлшық ет ұлпасынан тұрады. Көлденең жолақты қаңқа бұлшық еті сүйекке бекініп, ағзаны қозғалысқа келтіреді. Жүрек бұлшық етінің жасушалары бір-бірімен өзара бірігіп тұтасып кеткен. Бірыңғай салалы бұлшық ет ұлпалары асқазан, тікішек, қуық, ірі қан тамырлар және т.б. іші қуыс мүшелердің адам еркінен тыс жиырылуын қамтамасыз етеді. Оның жасушалары бір ядролы және қажымайды. Жүйке ұлпасы жүйке жасушаларынан түзілген. Одан ми, жұлын және ағзадағы бүкіл жүйелер тұрады. Жүйке ұлпасында жасушалардың Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 12 2 түрі бар. Нейрондар – жүйке ұлпасының негізгі жасушалары. Қосалқы жасушалары – нейроглия немесе глия (серік-жасушалар). Олардың саны едәуір басым. Глиальды жасушалар нейрондарды қоршап, қоректік, қорғаныштық қызмет атқарады. Әрбір нейрон дене және өсінділерден тұрады (9-сурет). Қысқа тармақталған өсінділер – дендриттер – жүйке импульсін жасуша денесіне өткізеді. Ұзын өсіндісі біреу, оны аксон деп атайды. Ол импульсті жасуша денесінен өткізеді. Дендриттер мен жасушаның денесі мидың сұр затын , ал аксон ақ затты түзеді. жүктеу/скачать 5,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|