Қабілеттілік
Қабілеттілік туралы теориялар
жүктеу/скачать 116 Kb.
|
19-Қабілеттілік
| 4. Қабілеттілік туралы теориялар.
Психология ғылымында қабілеттілік жайлы әртүрлі теориялар қалыптасты. Кеңінен тараған теориялардың бірі — қабілеттіліктердің тұқым арқылы берілетіндігі, адамның туа біткен психикалык ерекшелігі туралы теория. Идеалистік философияның атасы Платон қабілеттіліктер туа біткен қасиеттер деп тұжырымдады. Ал XVII гасырда Декарттың еңбектерінде туа біткен идеялар туралы ілім ретінде қарастырылады. Ғылыми психология қабілеттіліктердің туа біткендігін жоққа шығарады. 1875 жылы ағылшын антропологі әрі психологі Ф.Гальтон "Таланттың тұқым қуалауы, оның заңдары және салдары" атты кітабын жариялады. Ол еңбегінде тарихқа белгілі адамдардың туыстық байланыстарын зерттей келіп, дарындылық тұқым арқылы берілетіндігін дәлелдемек болды. Бірақ Галътонның тұжырымдарында ғылыми негіз болмады. Гальтонның материалдары бойынша бірден-бір жасауға болатын қорытынды белгілі, бай және білімді адамдардың отбасылары интеллектуалдық еңбекпен айналысу үшін қажетті сапаларды дамытуға қолайлы ортаны қалыптастыратындығы туралы айтқан ойларын атауға болады. Гальтонның зерттеуі бойынша атақты композитор Бахтардың отбасында, мысалы, музыкалық талант алғаш рет 1550 жылы аңғарылды және бес ұрпақтан кейін ұлы композитор И.С.Бахта талант ерекше аңғарылды. Бахтардың отбасынан 60-қа тарта музыкант шықты, оның ішінде 20-сы ұлы музыкант болды. Осыдан кейбір жалпы қорытындылар жасайтын болсақ, көп жағдайда ұлы адамдардың тұқымдарын зерттеу биологиялық түқым қуалауды емес, әлеуметтік жағдайлардың қабілеттіліктерді дамытуға қолайлы әсер ететіңдігін аңғаруға болады. Сонымен қатар Бахтардың отбасынын үлгісі музыкалық нышандардың тұқым арқылы берілетіндігі туралы негіздің орын алатындығын ескерген жөн. Оларда бір ұрпақтан екінші ұрпаққа есту анализаторларының құрылымы мен іске асуының белгілі ерекшеліктері тұқым арқылы берілуі мүмкін. жүктеу/скачать 116 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|