Қалыптастырушы бағалау оқу үдерісінің ажырамас бөлігі болып табылады, оқушылардың дағдыларының қалыптасу және білімді меңгеру деңгейін көрсетеді, оқудағы қиындықтарды анықтап, оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарына қол жеткізуге көмектеседі. Бағалаудың бұл түрі оқушылар мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді, балл не баға қоймастан оқу үдерісін түзетіп отыруға мүмкіндік береді. Қалыптастырушы бағалау –оқушының оқу нәтижесінің үнемі ілгерілеп және дамып отыруына ықпал ететін, мұғалім мен оқушы, оқушы мен оқушы арасында кері байланысты қамтамасыз ететін үдеріс. Оқыту мен оқуды тиімді түрде ұйымдастыру үшін әр оқушының ілгерілеуі мен ағымдағы түсіну деңгейін үнемі анықтап отыру маңызды. Бұл қалыптастырушы бағалау барысында жүргізіліп, оқушының оқу жетістіктері туралы шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Қалыптастырушы бағалау оқыту мен оқудың біртұтас құрамдас бөлігі болып табылады, оны қосымша жаттығу мен тест тапсырмалары деп қабылдамаған дұрыс.
Қалыптастырушы бағалау үдерісі төмендегі кезеңдерден тұрады:
Оқушыларды анықталған оқу мақсаттары мен бағалау критерийлерімен таныстыру.
Оқушылардың нені және қандай деңгейде түсінгендігін анықтайтын дәлелдемелердің көрсеткіші бола алатын тиімді орта тудыру немесе олардың басқа іс-әрекеттерін ұйымдастыру.
Оқушының дамуына ықпалын тигізетін тиімді кері байланыс беріп отыру.
Оқушыларды бір-біріне өзара оқыту көзі бола алатындай етіп ынтымақтастыру.
Оқушы өз оқуы барысында өзін «жасаушы/құрушы» ретінде қабылдау.
Тиімді оқыту және оқу мақсатында оқушылардың түсіну деңгейін анықтау үшін олардың оқу мақсаттарына жеткендігінің немесе алға ілгерілеуінің деңгейі қадағалануы тиіс.
Мұғалімнің іс-әркетіндегі қалыптастырушы бағалау үдерісі төмендегі кезеңдерді жүзеге асыруды талап етеді: -қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру және жоспарлау;
-қалыптастырушы бағалау әдістерін таңдау;
-оқыту мен оқу үдерісінің бөлігі ретінде қалыптастырушы бағалау жүргізу;
-қалыптастырушы бағалау нәтижелерін талдау;
-кері байланыс ұсыну;
-қалыптастырушы бағалау нәтижелерін талдау негізінде оқу мен оқытуды түзету.
