Есімді сөз тіркесі туралы түсінік. Есімді сөз тіркесінің басыңқы сөзі əр уақытта
есім, көбінесе зат есім болады. Зат есімдердің жетегінде айтылып, оларға бағынып
тұратын тұратын сөздер де көбінесе есімдер болады. Ол есімдердің бірқатары сөз
тіркесін құрау үшін өзара қабыса байланысады.
Қабысу – түркі тілдерінде, оның бірі қазақ тілінде өте жиі қолданылатын
синтаксистік байланыс формасының бірі. Егер қиысуда бағыныңқы сөз басыңқы
сөздің грамматикалық мағынасына, тұлғасына бейімделе, тиісті жалғауда айтылып,
байланысса, қабыса байланысқан сөз тіркестері өзара ешқандай жалғаусыз, тек қатар
тұру арқылы тіркеседі. Сонда қабыса байланысқан сөз тіркестерінің грамматикалық
байланыс амалы сөздердің орын тəртібі болады.
Қабыса байланысатын есімді сөз тіркестерінің құрамы əр түрлі; оның бағыныңқы
сыңары зат есім, сын есім, сан есім, сілтеу есімдігі, есімше, 6стеу болады да, басыңқы
сыңары зат есім, субстантивтенген сын, сан есімдер болады.
Зат есіммен қабыса тіркесетін сөздер;
Зат есім; темір күрек, ағаш күрек, жел диірмен, түлкі тымақ, етікші бала,
жұмысшы адам.
Сын есім; биік тау, қызық өмір, жақсы талап, малды колхоз.
Достарыңызбен бөлісу: |
