Ақпаратты өрнектеу форматтары

Ақпарат өңдеу аспаптарында жиі кездесетін формат – машиналық сөз. Ол қатар тұрған 4 байттан немесе 32 биттен тұрады. Оның жартысы қысқартылған формат ретінде жиі қолданылады да, жартылай сөз форматын құрайды. Кейде екі еселенген сөз, яғни 8 байт тізбегі де қолданылады (64 бит).

Ақпаратты өңдеуде оның тұрақты және айнымалы тізбектері де кездеседі. Жоғарыда көрсетілген жарты, бүтін және екі еселенген машина­лық сөз ақпараттың тұрақты тізбегіне жатады. Көбінесе тұрақты тізбек ре­тін­де сандық, ал айнымалы тізбек ретінде ұзындығы 1 байттан 256 байтқа дейін болатын мәтіндік ақпарат қарастырылады. Сонымен, компьютерлер­дегі ақпаратты өрнектеу форматтарын төмендегі суретте көрсетілген түр­де бейне­лей аламыз.

Компьютерлерде жылжымалы нүкте арқылы бөлшегі бар аралас сан­дар жазылады және олар бүтін сандарға қарағанда жиі кездеседі. Мұнда да сандар екілік жүйеде бейнеленеді. Олардың форматы толық және екі еселенген машиналық сөз (1.5-сурет) болуы мүмкін. Биттер 0-ден 63-ке дейін нөмірленеді. Сол жақ шеттегі 0-бит санның таңбасын өрнектейді. Жылжымалы нүктелі сан мына түрде жазылады:

мұндағы p – санау жүйесінің табаны (оң бүтін сан); z – санау дәрежесі; S – A санының мантиссасы. Бұл жерде нүкте бекітілмеген, мұнда оның орны дәрежемен анықталады. Мысалы, 687,535₁₀ саны берілсін делік. Оны жылжымалы нүкте арқылы жазсақ, А=687,535₁₀=0,687535 10³ болады. Мұндағы S = 0,687535 – мантисса, ал санау дәрежесі z =3, ал санның негізі р =10.

0 7 8 15 16 23 24 31 32 39 40 47 48 55 56 63

Ақпараттың тұрақты (а) және айнымалы (ә) тізбектері