Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі шәКӘрім атындағы семей мемлекеттік униврситеті

Қисық иілу, жүктеу әсер ету өсі қиманың симметрия өсімен әсер етпегенде пайда болады, мысалы прогондарда(сурет 14,3).

q_x= q sinα;              q_y= q cosα;

M_x=q_xl²/8;               M_y=q_yl²/8;

W_x =bh²/6;              W_y=hb²/6

Қысылып иілген сырықтар деп бір мезетте иілу моментін және бойлық күшін қабылдайтын сырықтарды айтады (сурет 14,4).

Сурет 14,4. Қысылып иілген элементтердің иілістері.

Беріктікке тексеру:

σ= N/F +  M / Wξ ≤Ru

(4.5)

ξ<1- сырықтың деформациясынан болатын, бойлық күштің әсерінен иілу моментінің көбеюін ескеретін коэффициент.

ξ=1-N / φRcFбр	(4.6)
Созылып-иілетін элементтерде иілу моментінен басқа сырықты созатын күштер әсер етеді. Кері әсерлі қосымша моменті негізгі моментті азайтады. Оларды есептерде ескермейді, ағаштың ақаулықтары есебінен.

 

Дәріс 15. Ағаш элементтерінің қосылуы.

1. 
   Қосылыстардың негізгі түрлері, бөлу принципі.
   
2. 
   Сынамен қосылу.
   
3. 
   Шеге жұмысының ерекшелігі.
   
4. 
   Металлды тісті пластиналар арқылы қосу.
   
5. 
   Желімдеу арқылы қосу.
   
6. 
   Кертіктер арқылы қосу
   

Мақсаты бойынша:

• 
  Ұзарту- элемент ұзындығын көбейту (сурет 15,1 а, б);
  
• 
  Қосу- қима өлшемдерін үлкейту (сурет 15,1 в, г);
  
• 
  Түйінді қосылыстар
  

а- қисық шабу; б- желімделген тісті қосылыспен; в- болтпен; г- желім көмегімен.

Жұмыс түріне байланысты қосылыс түрлері:

• 
  Желім көмегімен, қозғалуға жұмыс істейді;
  
• 
  Сына көмегімен, иілуге жұмыс істейді;
  
• 
  Шабылған жерлерде, күш бір элементтен екіншісіне ешқандай қосылыссыз беріледі;
  
• 
  Созылатын қосылыстарда- болт, қамыт, тұтқа арқылы, созылу жұмысы жүреді.
  

Қосатын элементтердің қаттылығы бірдей болу керек, желім шегелі немесе желім нагельді қосылыстар кездеспейді.

Ағаш конструкцияларының элементтерінің қосылысы келесі талаптарға сай болуы керек:

• 
  Конструкцияны жасауда еңбек шығыны аз болуы керек;
  
• 
  Қосылатын элементтердің қималары қатты әлсізденбеу керек;
  
• 
  Қосылыстар тығыз байланысу керек (саңылаусыз), деформацияны болдырмау үшін;
  
• 
  Эксплуатация және дайындау кезінде сапаны бақылау жеңіл болуы керек;
  
• 
  Жұмыс кезінде сенімді болу керек және ұзақ мерзімді жүктеуден кейін орнынан ауыспау қажет.
  

Тұтқырлы қосылыстарда ұзақ жүктеудің әсерінен деформация баяу өседі. Тұтқырлы қосылыстарға сына және шегелер жатады, ағаш бұл жерде мыжылуға жұмыс істейді.

Сыналар цилиндрлік және пластиналы болып бөлінеді (сурет 15,3). Цилиндрлік сыналар - олар тұтас немесе бос қималы сырықтар (болттар, шегелер, бұранда және т.б.). Оларды болаттан, пластмассадан және қатты ағаш түрінен жасайды (қайың, емен). Сыналы қосылыстар қозғалуға жұмыс істейді (сыналар майысады, ал қатынасатын ағаш мыжылады).

Сурет 15,3. Сына арқылы қосу.

а- сынанның жұмыс істеу сұлбасы; б- сына түрлері; в- сына қосылыстары.

Цилиндрлік сыналарды алдын ала тесілген ұяларына орнатады. Ұя диаметрі сына диаметріне тең немесе кішірек етіп алады. Екі немесе үш брусты қосу үшін пластиналы сыналарды қолданады, оларды арнайы дайындалған ұяларға орнатады (сурет 15,4). Сыналардың және ұяларының өлшемдерін, орнату араларын нормалар бойынша қабылдау қажет. Пластиналардағы талшықтар бағыты қосылатын жазықтыққа перпендикуляр бағытта болу керек. Сына орнату түзу немесе шахмат бағытта болуы мүмкін.