«қатаң бұйрық» деп атады. Оның
үстіне, И.Кант бұл априорлық ұстанымды адамның табиғи сезімдік
бейімділіктерінен қатаң қорғаштады. Оның пікірінше, іс-әрекет
қатаң бұйрық талаптарына құрметпен қарай отырып жасалғанда ғана
моральдық болмақ. Осындай шектен шыққан ригоризм (салқынқанды
пайымдылық) ол максиманы нақты өмірде іс жүзіне аспайтын етеді.
XX ғасырда Батыс ойшылдары
«табиғат құқықтары» идея-
сын (Э.Фромм) және
«өмірдің барлық формалары алдында аса зор құрмет көрсету» идеясын (А.Швейцер) ұсынды. Осындай
қырынан алғанда, адамның мәнге ие күштерін ашып көрсетуге се-
беп болатын «Жақсылық», «Игілік» мәселесі өмір қуанышын сезінуге
жеткізсе, ал «Жамандық» адамның гүлденуіне, оның таланттары мен
дарындарының ашылуына кедергі келтіреді, күнәһарлық – ол адамның
өзі үшін жауапкершілігінің болмауы (Э.Фромм).
Адам – өмірдің ең жоғарғы мәні. Бірақ өмірдің өзі Жердің үстіңгі
бетінде болып жататын биологиялық, психологиялық, жан-дүниелік
және рухани үдерістерді қамтиды. Бұл – бірегей ғаламдық оқиға. Сон-
дықтан «Жақсылық» – адамның ғана емес, өмірдің барлық форма-
ларының сақталуы және ізгілікке айналуы болса, ал «Жамандық» –
өмір формаларын қорлау және құрту (А.Швейцер).
Мүмкін, бұл идеялар болашақ моральдың негізіне айналар. Оны
уақыт көрсетеді.
