Қазақстан Республикасының білім және ғылым миннистрлігі

Тестер

А) адамның негізгі іс-әрекетінің бірі;

В) қарым-қатынас құралы;

С) барлық жауаптары дұрыс;

D) халықтың барлық сөздерінің жиынтығы және өз ойын жеткізу үшін берілген қосындысы;

Е) мәдениет айнасы.

А) этнология;

В) этнография;

С) мәдениеттану;

D) антропология;

Е) әлеуметтану.

А) жеке түсініктерді беретін тіл бірлігі;

В) тілдің минималды бірлігі;

С) тіл бірлігінің грамматикалық және фонетикалық тұрпаты;

D) барлық жауаптары дұрыс;

Е) А және С жауаптары ғана дұрыс.

А) мәдениеттер диалогы;

В) мәдениеттердің қарым-қатынасы;

С) мәдени әңгіме;

D) шетелдік әңгіме;

Е) екі тілдің қарым-қатынасы.

А) мінез;

В) әдет;

С) мәдениет;

D) дүниетаным;

Е) қалып.

А) номенклатуралар;

В) тұрмыстық;

С) медициналық;

D) экономикалық;

Е) саяси.

А) сөйлем;

В) дыбыстар;

С) буындар;

D) сөз және сөз тіркестері;

Е) сөз түбірі.

А) ортақтасу

В) топтастыру;

С) жекешелік;

D) тұлғааралық қарым-қатынас;

Е) сезім.

А) Франция, 1860 ж.;

В) Америка, 1636 ж.;

С) Греция, 1444 ж.;

D) Англия, 1860 ж.;

Е) Египет, 1890 ж..

$$$ 10

А) қоғамның тілдік өмір барысына белсенді әсер етуге арналған мемлекеттің заң актілерінің теоретикалық тұжырымдамалардың және нұсқаулардың жинағы;

В) саясатпен айналысатын барлық адамдар орындауға міндетті мемелекет қабылдаған тілге қатысты заңдар жинағы;

С) кім, қашан, қалай және қайда оқытылатын және үйренетін тілге қатысты тілдік нормалармен айналысатын мемлекет саясаты;

D) тілге қатысты барлық заңдар;

Е) барлық саясаткерлер бір тілде сөйлейді.

А) бір тақырыпқа жинақталған мәліметті жеткізуші мағыналық мәлімдемелердің жүйелілігі;

В) бірнеше сөйлемдер жинағы;

С) бір тілдегі бірнеше абзацтар;

D) ортақ тақырыпқа қатысты екі немесе бірнеше сөйлемдер;

Е) екі немесе одан да көп сөйлемдер.

А) грамматика, лексика, фонетика;

В) мәтінтану, грамматика, лексикология;

С) герменевтика, текстология, поэтика;

D) текстография, герменевтика, поэтика;

Е) грамматика, поэтика, лексикология.

А) мәдениет синонимі;

В) варварлықтан кейінгі қоғам дамуы деңгейі;

С) қоғамдық даму деңгейі;

D) автордың көзқарасымен мәтіннің мағынасына қарай жоғарыда берілген барлық жағдайларда ғылыми әдебиеттерде қолданылады;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 14

А) аккультурация;

В) антропоморфизм;

С) антропогенез;

D) антропосоциогенез;

Е) антропоцентризм.

А) оқу;

С) сөйлеу;

D) адам;

Е) табиғат.

А) Гольбах;

В) Бальзак;

С) Цезарь;

D) Гегель;

Е) Цицерон.

А) ежелгі Греция;

В) ежелгі Рим;

С) ежелгі Қытай;

D) ежелгі Үндістан;

Е) Ассирия.

А) адамдардың іс-әрекеті мен өмірін ұйымдастыру формалары мен түрлерінде берілген және де материалдық және рухани құндылықтарда берілген қоғам мен адам дамуының белгілі бір тарихи деңгейі;

В) өмірдің күрделі қарама-қайшылықты құбылысы;

С) адам іс-әрекетінің құрылуы, шығармашылығы, нәтижесі;

D) көп қырлы, орын алуы шексіз;

Е) барлық анықтамалар дұрыс.

А) бұқаралық мәдениет;

В) зиялы мәдениет;

С) контрмәдениет;

D) концептуалды мәдениет;

Е) субмәдениет.

А) 1 ғ. б.д.;

В) 10 ғ. б.д.;

С) 6 ғ. б.д.;

D) 6 ғ. б.д.д.;

Е) 3 ғ. б.д.д..

А) адамның іс-әрекет тәсілі;

В) даралықтың даму деңгейі;

С) адамның іс-әрекет нәтижелері;

D) барлық жауаптары дұрыс;

Е) А) және В).

А) Орта Азия мен Қазақстан халықтарының қарым-қатынасы;

В) түрік халықтарының өткен уақыттағы отаршылықтан көрген зардаптары;

С) көшпенділер мен отырықшы халықтардың қарым-қатынасы;

D) түркі-славян әлемінің қарым-қатынасы;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) аққу;

С) қасқыр;

D) бүркіт;

Е) жылқы.

А) сөйлеу;

В) сөйлеу әрекеті;

С) сөйлеу аппараты;

D) тіл;

Е) тілдік байланыс.

А) қазақ;

В) орыс;

С) татар;

D) ана тілі;

Е) шет тілі.

А) жарық;

В) рәміз;

С) әмбебап;

D) сигналды;

Е) акустикалық.

А) синхрония;

В) диахрония;

С) иерархия;

D) синтагматика;

Е) парадигма.

$$$ 28

Ым мен тілдің кейбір элементтерінің қызмет функциялары:

А) номинативті;

В) сигнификативті;

С) семасиологиялық;

D) дейктикалық;

Е) коммуникативтік.

А) сөйлеу;

В) сөйлеу әрекеті;

С) сөйлеу аппараты;

D) тіл;

Е) тілдік байланыс.

А) сөйлеу;

В) сөйлеу әрекеті;

С) сөйлеу аппараты;

D) тіл;

Е) тілдік байланыс.

А) фонема;

В) морфема;

С) сөз;

Е) термин.

А) түрік;

В) финно-угорлық;

С) герман;

D) славян;

Е) роман.

А) психолингвистика;

В) социолингвистика;

С) этнолингвистика;

D) лингвистикалық география;

Е) математикалық лингвистика.

А) метатілдік;

В) когнитивтік;

С) эмоциялық, сезім;

D) селективтік;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) сөйлеу;

В) сөйлеу әрекеті;

С) айту;

Е) А) және В).

А) қоғамдық әрекет;

В) коммуникация;

С) әңгіме;

D) тәжірибе алмасу;

Е) оқыту.

А) ру;

С) ұлт;

Е) клан.
$$$ 38

А) туыстық қатынастар;

В) өзара құптау мен көмек;

С) теңдік құқығы;

D) бай мен кедейлердің жоқтығы;

Е) жоғарыдағы барлық аталғандары дұрыс.

А) терминдер;

В) архаизмдер;

С) неологизмдер;

D) табу сөздер;

Е) афоризмдер.

А) грамматикалық категория;

В) грамматикалық мағына;

С) грамматикалық форма;

D) грамматикалық тәсіл, әдіс;

Е) грамматикалық құрылыс.

А) татар;

В) орыс;

С) қазақ;

D) ана тілі;

Е) кез келген шет тілі.

А) түрік тілдері;

В) финно-угорлық тілдер;

С) герман тілдері;

D) славян тілдері;

Е) роман тілдері.

А) номинативтік;

В) сигнификативтік;

С) семасиологиялық;

D) дейктикалық;

Е) коммуникативтік.

А) сөйлеу;

В) сөйлеу әрекеті;

С) сөйлеу аппараты;

D) тіл;

Е) А) және В).

А) зороастризм, синтаизм;

В) буддизм, индуизм;

С) ислам, бахраизм;

D) православие, конфуцианство;

Е) ислам, христианство.

А) Вавилон-шумер көнелілігі;

В) Грек-Египеттік;

С) ежелгі үнділік өркениеті;

D) Ежелгі Греция мен Римнің тарихы мен мәдениеті;

Е) ортағасырлық мәдениет.

А) антикалық мәдениетке;

В) еуропалық ортағасырлық мәдениетке;

С) алғашқы қауымдық мәдениетке;

D) дұрыс жауабы жоқ;

Е) барлық жауаптары дұрыс.

А) неологизмдер;

В) архаизмдер;

С) терминдер;

D) афоризмдер;

Е) табу сөздер.

А) психолингвистика;

В) социолингвистика;

С) этнолингвистика;

D) лингвистикалық география;

Е) математикалық лингвистика.

А) адамдандыру;

В) жер өңдеу, жер айдау;

С) әшекей, ойын-сауық;

D) екінші табиғат;

Е) барлық жауаптары дұрыс.

А) «Тіл – ой кеңістігі мен рух үйі»;

В) «Тіл – болмыс үйі»;

С) «Тіл - адам тіршілігінің баспанасы»;

D) «Тіл – қарым-қатынас құралы»;

Е) Дұрыс жауабы жоқ.

А) коммуникативтік;

В) когнитивтік;

С) эмоциялық;

D) метатілдік;

Е) селективтік.

А) сөйлеу қарым-қатынасы;

В) тілдің көмегімен басқа тілді бейнелеу;

С) тілді кәсіби пайдалану;

D) тілдің көмегімен қарым-қатынас орнату;

Е) бір тілді басқа тілге қарама-қарсы қою.

А) нақтылы сөйлеу;

В) тілдің көмегімен қарым-қатынас орнату;

С) екі тілдің қарама-қарсы қойылуы;

D) тілді кәсіби пайдалану;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) нақтылы сөйлеу;

В) сөйлеу процесі мен оның нәтижелері;

С) тілдің іске асуы;

D) А+В+С;

Е) тіл саясаты.

А) музыкалық аспаптар дыбыстары;

В) көгершін поштасы;

С) әңдер айту;

D) там-там дыбыстары;

Е) алақан шапалақтау мен аяқ тепкілеу.

А) сыйқырлық;

В) диакритикалық;

С) экспрессивтік;

D) когнитивтік;

Е) А+В+С.

А) еңбек және таным әрекетіндегі адамдардың қарым-қатынас процесіндегі спецификалық формасы;

В) биологиялық бірлескен тәртіп;

С) қатынас процесі;

D) хабар;

Е) А+С.
$$$ 59

А) жер өңдеу;

В) тек қана басқа мәдениеттермен диалогта тұратын субъектінің дүниедегі қызметінің барлық формаларының жиынтығы;

С) семиотикалық күрделі жүйе;

D) ұжымдағы ойын ережелері;

Е) тәртіп ережелері.

А) экзотикалық лексика;

В) жаргондар;

С) жергілікті мәдениеттің спецификалық құбылыстары;

D) историзмдер;

Е) А+С.
$$$ 61

А) икебана, құрылық;

В) баз, майдан;

С) биттяз, хит;

D) жайлау, арық;

Е) сельсовет, гармошка.

$$$ 62

А) қатты стилистикалық қарама-қарсылық;

В) теңдік жағдайда;

С) құрметпен назар аудару;

D) көп сөйлеу;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) «тіл құрылысы»;

В) мәдениетаралық қатынас;

С) сөйлеу қатынасы;

D) қоғамның тілдік өмірі үрдісіне белсенді әсер етуге арналған қондырғылар жиынтығы;

Е) барлық тілдердің тең құқықтылығы мен тіл таңдаудағы бостандық.

$$$ 64

«Этнос» дегеніміз не?

А) ұлт;

С) ұлттық мемлекет;

D) мәдениеттің қалыпты қасиеттерімен ерекшеленетін адамдар тобы;

Е) этносоциалды ағза.

А) субэтнос;

В) этнос;

С) суперэтнос;

D) надэтнос;

Е) пассионаршылдық.

А) этникалық аумақ;

В) темперамент;

С) әлеуметтік қатынастар;

D) пассионарлық;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) мифтер;

В) аңыздар;

С) қасиеттілік,

D) әндер;

Е) А+В+С.

А) Франция;

В) Америка;

С) Германия;

D) Бельгия;

Е) Италия.

А) Алғыс күні, қасиетті Валентин күні;

В) Рождество мен Д.Вашингтонның туған күні;

С) Алғыс күні мен Д.Вашингтонның туған күні ;

D) Рождество мен қасиетті Валентин күні;

Е) Рождество мен алғыс күні.

А) ел басқаруды қалаған;

В) тарихтың белсенді күші болуды қалаған;

С) Америкада өмір сүруді қалаған;

D) бірігуді қалаған;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) халық мәдениетін зерттейтін ғылым;

В) тіл мен этнос арасындағы қарым-қатынастарды зерттейтін ғылым;

С) тілдің рөлін зерттейтін ғылым;

D) белгілі контекстерде тілдің қолданылуы;

Е) В+D.
$$$ 72

А) «сөздер және идеялармен» толтырылған мәдениет аумағы;

В) «сөздер мен идеялардың» іске асатын мәдениет аумағы;

С) әлем бейнесі;

D) адамгершілік кодексі;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) адамның шешім кабылдау қабілеті;

В) біріккен күнделікті өмірдегі білімдердің болуы;

С) адамдар арасындағы қарым-қатынастар қабілеті;

D) адам сапасы;

Е) ойлаудың орталық органы.

А) жазымыш;

В) жеребе;

С) өмір;

Е) мүмкіндік.

Көркем әдебиетті оқудың әмбебап ықпалы қандай?

А) басқа елдің мәдени құндылықтарымен таныстырады;

В) өмір туралы түсінік береді;

С) сөздік қорды байытады;

D) тілді кәсіптік деңгейде меңгеруге көмектеседі;

Е) А+В+С.
$$$ 76

Әр түрлі елдерде келіссөз жүргізуде маңызды рөл атқаратын не?

А) қалыптасқан ұстанымдар;

В) келісім, компромисс

С) ұлттық мінез-құлық;

D) әлеуметтік орта;

Е) барлық атап шыққандар;

А) мағынасын түсіну;

В) оқырманның білімі мен тәжірибесі;

С) мәтіннің бейімделуі;

D) аударудың техникасы;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) күн;

С) жаңбыр;

D) от;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) эстетикалық өнім;

В) құрылым;

С) объект;

D) белгілердің жиынтығы;

Е) бірігіп кеткен іздердің даму диапазоны.

А) өзін өзі ұғынуы;

В) шығармашылық қызмет;

С) өзін өзі оқытуына көмегі;

D) ойды машықтандыру;

Е) мазмұндық қызметі.

$$$ 81

Лингвисттердің тіларалық коммуникация проблемалары бойынша зерттеумен айналысатын арнайы бағдарлама қалай аталады?

А) мәдениеттер диалогы;

В) тіларалық қатынас;

С) мәдениеттердің трансляциясы;

D) барлық жауаптары дұрыс;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А);шошындыру тактикасы;

В) қызықтыру тактикасы;

С) өтініш тактикасы;

D) назар аудару тактикасы;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

Сөзді естіп қабылдау неден басталады?

А) интонация, ырғақ, үзіліс, логикалық екпін;

В) ырғақ, әуен, тембр;

С) интонация, айту мәнері;

D) үзіліс;

Е) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 84

Герменевтика немен айналысады?

А) мәтінді түсіндірумен;

В) ұғымдарды түсіндірумен;

С) сөздерді түсіндірумен;

D) белгілі бір ұлт мәдениетін түсіндірумен;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 85

Жергілікті мәдениеттің спецификалық құбылыстары:

А) мәдениет;

В) эквивалентсіз лексика;

С) сөйлеу;

D) дискурс;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) жапон;

В) қытай;

С) ағылшын;

D) неміс;

Е) итальян.

А) контекстік жорамал;

В) оқырманның білімі мен тәжірибесі;

С) мағынаға бейімделу;

D) аударманың техникасы;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) мәдениеттану;

В) этнолингвистика;

С) социология;

D) философия;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) SMS;

С) MMS;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) тілді білуге;

В) дәстүрді білуге;

С) этикет ережелеріне;

D) дұрыс жауабы жоқ;

Е) барлық жауаптары дұрыс.

А) сөйлеу;

В) дискурс;

С) дискус;

D) А+В;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) итальян;

В) неміс;

С) африкан;

D) А+В;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) мәтін;

В) сөйлеу;

С) тіл;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) мерекелер;

В) американдық мифтердің ритуалды мадақтауы;

С) демалуға түрткі;

D) А+С;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) когнитивтік;

В) селективтік;

С) метатілдік;

D) эмоциялық;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) этнолингвистика;

В) социология;

С) логосфера;

D) барлық жауаптары дұрыс;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) этнос;

В) ұлт;

С) субэтнос;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) қорқыту үшін;

В) назар аудару үшін;

С) бір істі болдырмау үшін;

D) барлық жауаптары дұрыс;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

А) мәлімет беруші тілдің минималды бірліктері;

В) заттарды белгілейтін символдар;

С) сөз таптары;

D) барлық жауаптары дұрыс;

Е) дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 100

«Мәдениеттер диалогы» дегеніміз не?

А) мәдениеттердің қарым-қатынасы;

В) мәдениет коммуникациясы;

С) әңгіме;

D) шет тілде сөйлеу;

Е) барлық жауаптары дұрыс.

Erfolg im Berufleben beruht vor allem darauf, Pluspunkte zu verstärken und Schwächen abzubauen.

Unser Test verrät Ihnen übеr Job – Power in den Bereichen Organisation und Kommunikation.

Fachwissen ist das eine. Es richtig einzusetzen das andere. Nun können Sie prüfen, ob Sie sich optimal verkaufen. Der Check – up verrät auch, wie effizient Sie arbeiten und wie Sie überraschende Situationen meistern.

1. 
   Sie haben einen tollen Kinofilm gesehen. Wie erzählen Sie es Ihren Kollegen? Ich...
   

1. 
   ...schmücke die Story Phantasievoll aus – die meisten wollen auch sofort in den Filmknüller.
   
2. 
   ...gebe nur den Tip: Anschauen Lohnt sich.
   
3. 
   ...versuche, den Film nachzuerzählen. Ist aber viel zu kompliziert. Also beschränke ich mich auf den Satz: Man muß ihn selbst gesehen haben.
   

2. 
   Ist Ihr Schreibtisch übersichtlich?
   

1. 
   Na ja, die ewige Suche nach wichtigen Unterlagen bringt mich manchmal leicht zur Verzweiflung.
   
2. 
   Wenn es in der Arbeit drunter und drüber geht, sieht es schon mal etwas wild aus.
   
3. 
   Ich achte darauf, daß erst gar kein Chaos entsteht. Ordnung auf dem Schreibtisch spart unterm Strich viel Zeit.
   

3. 
   Sie arbeiten gerade an einem wichtigen Thema, da kommt schon die nächste Aufgabe auf den Tisch. Wie ist Ihre Reaktion?
   

1. 
   Ich mache erst das eine fertig und kümmere mich dann um das andere, sonst verzettelt man sich.
   
2. 
   Vielleicht kann jemand anders die Sache schon starten, bis ich mit der laufenden Arbeit fertig bin.
   
3. 
   Zusätzliche Belastung stört mich überhaupt nicht. Wenn`s richtig turbulent wird, laufe ich zur Höchstform auf.
   

4. 
   Jemand aus Ihrem Team soll trotz Zeitnot der neuen Kollegin erklären, was wie zu machen ist melden Sie sich?
   

1. 
   Ja. Dinge kurz und präzise zu erklären gehört zu meinen Stärken.
   
2. 
   Nein. Andere im Team sind da viel gewandert als ich. Wäre nur Zeitverschwendung.
   
3. 
   Normalerweise bin ich dabei. Aber unter Streß brauche ich länger, um auf den Punkt zu kommen.
   

5. 
   Der Chef will wissen: „Wie brauchen Sie wohl, um das hinzukriegen?“ Ihr Vorschlag:
   

1. 
   Ich gebe einen groben Zeitrahmen an. Damit liege ich auf keinen Fall falsch.
   
2. 
   Ich lege mich nicht fest. Denn ich verschätze mich leicht und möchte keinen Termin nennen, denn ich dann nicht halten kann.
   
3. 
   Einen festen Zeitpunkt zu nennen fällt mir nicht schwer. Schließlich weiß ich genau, was ich am Tag wegschaffen kann.
   

A) ... bin sofort dabei. Tapetenwechsel kommt mir sehr entgegen, und man lernt ja immer noch dazu.

B) ... finde mich mit meinem Schicksal ab.

C) ... versuche mich rauszureden. Für drei Wochen woanders einspringen. Da lohnt sich Einarbeitungszeit doch nun wirklich.

7. Sie sind auf der jährlichen Betriebsversammlung. Und hätten die Chance, hier Ihren Verbesserungsvorschlag vorzubringen. Was machen Sie?

A) Wenn ich vor großem Publikum reden muß, bekomme ich weiche Knie. Also lasse ich es lieber sein und erwähne meinen Vorschlag bei passender Gelegenheit im engeren Kollegenkreis.

B) Ich finde es toll, einem so großen Forum meine Idee zu präsentieren. Viellecht gibt´s ja auch eine interessante Diskussion.

C) Ich warte mit meinem Vorschlag bis zum Schluß der Veranstaltung. Kommt die Idee an, habe ich Glück gehabt. Wenn nicht, ist mein Auftritt sicher schnell vergessen.

8. Nehmen Sie öfter unerledigte Arbeit mit nach Haus?

A) Kommt nicht in Frage. Dafür ist der nächste Arbetstag da.

B) Ab und zu schon. Denn lieber mache ich zu Hause noch was in Ruhe, bevor der Berg immer größer wird.

C) Dazu gibt es kein Anlaß. Im allgemeinem schaffe ich mein Tagespensum während der Arbetszeit.

9. Ihr Chef macht den Vorschlag, den Arbetsablauf im Büro neu zu organisieren. Wie finden Sie das?

A) Kommt drauf an, was ihm vorschwebt. Wenn es uns allen was bringt, bin ich sofort bereit, es auszuprobieren

B) Mag sein, daß er recht hat. Ich kann es mir aber schlecht vorstellen. Da muß er sein Konzept schon besser rüberbringen.

C) Auch das noch. Neue Ideen bringen nur Unruhe. Es gebt doch ohnehin schon genug zu tun, warum solche Experimente?

Kreuzen Sie die entsprechenden Buchstaben an, zählen Sie Ihre Punkte zusammen.

Antwort

Frage A B C

2 2 1 0

4 1 2 0

6 0 1 2

8 1 0 2

0 – 5 Punkte

Sie kommen zurecht in Ihrem Job, treten aber etwas auf der Stelle. Bei Gesprächen stehen Sie nicht gern im Mittelpunkt. „Tu Gutes und sprich darüber“ - dieses Motto finden Sie eher peinlich. Falsch. Bescheidenheit bringt im Beruf niemand weiter. Höchste Zeit, daß Sie an sich arbeiten. Wie wäre es mit einem Seminar über Kommunikationstechnicken? Das baut Gesprächsblokaden ab.
6 – 11 Punkte

Nicht übel, aber noch ausbaufähig. Reden vor großerem Publikum will gelernt sein. Keinen Konjuktiv mehr ( „Das müßten wir vielleicht ganz anders machen“) Sagen Sie öfter „ich“ statt „wir“ – das gibt in Meetings mehr Autorität. Sie halten sich für ordentlich, kommen aber trotzdem oft in der Termindruck? Ein Seminar über Zeitmanagement oder Arbeitsorganisation hilft, Abläfe in den Griff zu kriegen.

12 – 18 Punkte

Sie sind perfekte Organisatorin. Koordinieren und Vermitteln sind eindeutig Ihre Stärken. Aber Hand aufs Herz: Sind Sie manchmal zu pedantisch? Wenn etwas nicht in gewohnte Scheme passt, blocken Sie schnell ab. Sie sollten ein bißchen flexibler werden. Sonst sitzen Sie vielleicht in drei Jahren immer noch auf demselben Posten und wundern sich, warum es nicht weiterging mit Ihrer Karriere.

Nicht nur was Sie sagen, auch wie Sie sprechen, argumentieren, sich unterhalten, trägt zu Ihrer Kompetenz am Arbeitsplatz bei. Dr. Gudrun Fey, Rhetoriktrainerin und Geschäftsführerin von Study & Train, Stuttgart, rät gerade schüternen Frauen, Gesprächstatistik zu trainieren. Dazu gehören: Chef, Kunden, Kollegen persönlich anzusprechen, Blickkontakt halten, zuhören und darauf achten, wie der andere reagiert. Bereiten Sie sich auf Meetings vor. Reden Sie langsam und deutlich. Formulieren Sie nur positive Sätze. Sagen Sie nicht „Das geht nicht“, sondern „Ich packe es mal anders an, dann klappt`s sicher.

Sie kommen mit der Zeitplanung ganz gut zurecht. Trotzdem denken Sie an einen Termin oft erst in letzter Minute? Wahrscheinlich sind Sie situationsorientierter Mensch. Das heißt, Sie lassen sich leicht ablenken. Ein unerwarteter Anruf oder ein zusätzlicher Auftrag sollte Sie nicht aus dem Konzept bringen. Überlegen Sie nicht mehr lange, fangen Sie gleich an! Sagen Sie konsequent: „Das mache ich sofort“ und bleiben Sie dabei – so schaffen Sie sich Luft. Telefon eventuell auf Anrufbeantworter umschalten, nur drangehen, wenn sich der Chef meldet.

Бір парақ қағаз алып оны бес бөлікке бөліп, әр бөлігіне төмендегі сөздерді жазыңыздар:

2. Lesen Sie Ihrem Partner oder Ihrer Partnerin nacheinander die unten aufgeführten Wörter vor und lassen Sie sich jeweils die allererste Assoziation dazu nennen:

Өзіңіздің партнеріңізге төменде берілген сөздерді оқып беріңіз де осы сөздер қандай ассоциация тудыратынын айтсын:

Hört, sieht, fühlt, schmeckt oder riecht er/sie das Wort?

Ол сөзді ести ме, көре ме, сезіне ме, дәмін әлде иісін сезе ме?

3. Tragen Sie das Wort in die entsprechende Rubrik auf Ihrem Blatt ein. Am Ende der Übung zählen Sie die Wörter in den Rubriken und vergleichen Ihre Ergebnisse mit denen in anderen Gruppen.

Сөздерді қағазыңыздың жоғарыда берілген бес бөліктің қайсысына сай келетіне енгізіңіз және нәтижесін басқалармен салыстырыңыз.

Liste A

Schuhe

Ball

Handschuhe

Radio

Kuli

Theater

Kartoffeln

Bäckerei

Beethoven

später Abend

Katze

Rose

Jeans

Жарияланып отырған «Тары» («Тары баптау» деп те атауға болады) поэмасын немістің өлемге әйгілі драматургі, ақыны, романисі Бертольт Брехт 1950 жылы жазған. Б.Брехт Қазақстанда болмаған. Шығанақ Бересеұлын да көрмеген. Поэма совет жазушысы Геннадий Семенович Фиштің «Болмасты болдырған» («Человек, сделавший невозможное») атты әнгімесінің ізімен құрылған. Г.Фиштің бұл әңгімесі 1948 жылы «Огонек кітапханасының» №43-44 санында жарияланыпты.

Г.Фиштің Шықаңның өзін көрмесе де, Ойылда болып, ол кісінің звеносымен кездесіп, тары өсірудің мен-жайымен танысып, Шықан қолданған интенсивті өдістерді тартымды түрде әңгімелеп берген. Әңгімеде Шығанақ Берсеұлы жеке дара суреттелмей, ол кісімен қызметтес болған көптеген ауыл еңбеккерлерінің есімдері аталып, олар туралы мағлұматтар берілген. Солардың ішінде Мираб Әлібек Махамбетұлы, «Жаңа жол» колхозының мүшесі Шықаңның құдасы Көшкен Соқырұлы, «Кемерші» колхозының мүшесі, Шықаңның шәкірті саналған Зәуре Баймолдақызы, Шықаңмен жарысқа түскендердің бірі Хобда ауданындағы Роза Люксембург атындағы колхоздың звено басшысы Әзима Бектенқызы, Шықаң басқарған звено мүшелері Жайқа Есенғалиқызы, Ақбала Берісқызы, Жеңсұлу Жұмағазықызы, насос жүргізуші Иемберлі Есенғалыұлы, Шықаңмен социалистік жарысқа түскен Ырғыз ауданының тарышысы Өксікбай Әшімбайұлы сияқты адамдардың есімдері бар.

Б.Брехттің бұл поэмасы оның ең таңдаулы шығармаларының қатарына жатады дей аламыз. Поэманың құндылығы сюжет байлығы немесе әдеби көркемдігіне де емес. Мұнда Б.Брехттің назарын аударған басты мәселелері: басқаның емес жаңадан ғана отырықты тұрмысқа үйрене ең жоғарғы түсім алуы; бүкіл совет халқы сияқты қазақ халқының да Отанға деген терең сүйіспеншілігі, адал патриоттық сезімі, қазақ халқының қажымас еңбекқорлығы, қарапайымдылығы, қонақжайлығы. Міне осындай тамаша қасиеттерді өз халқының тағдырына разы болмай жүрген Б.Брехт адамгершілігі ілтипатпен сезінгендей. Жаңа социалистік Германия халқына біздің ұлы совет халқынан тәлім алыңдар дегендей.

Б.Брехт қазақ халқының ұлттық ерекшеліктерін терең түсініп суреттейді. Тіпті осы елдің арасында өмір сүріп, олардың әдет-ғұрыптарын білетін адамдай көрінеді. Бұл тамаша суреткердің қиял тереңдігі мен сезімталдығының айғағы.

Жарты ғасыр бұрын жазылған поэманың тәрбиелік мәні бүгінгі таңда арта түспесе кемір деп айта алмаймыз. Сол үшін немістің ұлы жазушысына шын жүректен алғысымызды айтпақпыз. Қазақ халқының асыл перзенттерінің бірі Шығанақ Берсеұлын өз халқына паш еткені үшін, ол туралы ұмытылмас мұра қалдырғаны үшін Шықаңның бүгінгі ұрпағы Б.Брехт алдында бас иіп тағзым етеді. Интернационалдық қарым –қатынастың шынайы сипаты осылай болса керек деп ойлаймыз.

7. 
   Mitschurin
   

Г.Фиштің «Болмасы болдырған»

деген әңгімесінің ізімен.

1. Шығанақ Берсе көшпелі еді, Қазақтың даласында өcкен еді, Ойылдың жағасында қоныс теуіп, Жусанды дүзге тары еккен еді	1. Tschaganak Bersijew, der Nomade Sohn der freien Wüsteneien im Land Kasakstan In den Steppen am Fluß Uil, wermutbewachsenen Ließ er nieder sich und baute Hirse an.
2. Бұл тары көшпенді елдің дақылы еді, Еккенде шап-шағын-ақ әтіребі, Төзімді аңызаққа, түсімі мол,- Диқанға сонысымен мақұл еді.	2. Hirse doch war die Nomadenähre Denn sie liebt die Felder jungfräulich und klein Scheut nicht Hitze und braucht wenig Saatgut — Warum sollt es so nicht Hirse sein?
3. Оңай ма ору, отау тары затын, Запы боп халық содан зарығатын. Тарыны тәрк етсе де талай бейбақ, Тары деп Шығанақ тек жанығатын.	3. Freilich schrie sie ewiglich nach Jäten. Ach, sie zwang das Volk auf seine Knie Bis es sie bespie und schrie: Wir werden dich zertreten! Aber Tschaganak Bersijew war für sie.
4. Тәсілін су тартудың тапты ойлап: Түйені айналдырып, шығыр айдап, Телегей терін төкті тыным көрмей, Су жөңкіп атыздарды ақты бойлап.	4. Und er wässerte den Boden solcherweise: Um den Räderbrunnen, mühsam aufgestellt Trieb am Drehpfahl er ein ältliches Kamel im Kreise Und die Schaufeleimer tränkten ihm ein schmales Feld.
5. Орнады ойылға да келіп Кеңес, Кернеді кең даланы көрікті елес. Бағзыдан байыз таппай көшкен елге: «Орнығып,-деді Кеңес,-жұртпен теңес!»	5. Tausend Jahre zogen die Nomaden Als die Sowjetmacht am Uil stand und erschallt War in die vier Winde eine Stimme Und es war die Stimme groß, und sie rief: “Halt!"
6. Хақтығы сияқты боп Жер мен Көктің Бірлігі шынға айналды бүлген көптің. «Менікі», «сенікі»-деп, бөле-жармай, Бәрі ортақ бар мен жоқтың, су мен оттың. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың кәрі даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	6. Erd und Himmel hat es lang gegeben Doch nun gab es auch noch den Kolchos. Nicht mehr gab es “mein Feld hier" und “deins daneben" Und die Felder waren plötzlich groß. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit.
7. Ойыл жақта қызғанда бақыт үшін ғазауат Большевиктік комиссар, опат болған азамат Құрмановтың атымен аталынған колхозға Мүше болды Берсиев- елу жаста Шығанақ. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың көне даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	7. Fünfzig Jahre zählte Tschaganak Bersijew Als er dem Kolchos beitrat, genannt „Kurman" Nach Kurmanow, Kommissar der Bolschewiki Der die großen Beis vertreiben half aus Kasakstan. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit
8. Мұнай тартып тереңнен шығаратын бір затты Көрген еді Шығанақ сонау кезде баяғыда. Шығыр айдап түйемен боп жүргенде түнқатты Сол көргені диқанның түсті міне жадына. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың көне даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	8. Tschaganak, Aufseher der Bewäss'rung Wenn er sein Kamel umtrieb, das mürrisch schnob Eines Dings entsann er sich, gesehn vor Jahren Eines Dings, das Naphtha aus dem Boden hob. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit.
9. Сауаты жоқ болғанмен, көңілі ашық Шығанақ Жоғарыға жаздырды. Бұл да оған бір азап. Алты есе көп егісті суаруға жететін Мотор құрды насосты, үкіметтен сұрап ап. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың көне даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	9. Und diktierte, unkundig des Schreibens Einen Brief zur Sowjetmacht im Namen des Kolchos. Und kamm eine ölmotorgetriebene Pumpe Die bewässerte ein Feld, sechsmal so groß. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit.
10. Жер суару мерзімі де тақалды, Асықпайды диқан бірақ беталды. «Насоссыз-ақ тары өспей ме?»-десе жұрт, «Ой, бар бол»-деп, сыйпайды шал сақалды.	10. Doch als der Termin kam der Bewäss'rung Handelte der Alte ganz nach seiner Art. Höhnten Nachbarn: “Wir sind fertig, ohne Pumpe!“ Murmelte er: „Oh“, und griff sich in den Bart.
11. «Келген жоқ суарудың кезі жаппай. Мен барда қалмайды жер нәрін татпай. Сәті бар әр тірліктің өзіне сай, Сондықтан насосым тұр жұмыс таппай».	11. “Euch bekümmert der Termin und mich die Hirse. Sie muß trinken können und soviel sie will. Doch sie soll nicht immer trinken, wenn sie möchte. Drum steht meine Pumpe noch ein Weilchen still."
12. «Мезгілін су берудың білдің қалай?»- Деп кейде сұраса жұрт әлдеқалай: «Мөлшерлеп мөлтек сайын мерзімінде Су берсең, бәрі де оңай» - дейді бабай. Жаңартпай жапан-жабданды Болмайды енді, асылы. Жақсылап біліп жай-мәнді, Тапқан жөн істің тәсілін.	12. “Und wann soll sie trinken?" fragten ihn die Nachbarn. “Dies Geheimnis", sprach er, “löste ich für sie. Ich bewässerte die Felder eins nicht wie das andre Und dann sah ich nach, wo sie gedieh." So wie die Erde ist Muß die Erde nicht bleiben. Sie anzutreiben Forscht, bis ihr wißt!
13. Күнұзақ егінжайдан теріп келдек, Көз ілмей түнде соны етеді ермек: Дәндерді салмақтырақ іріктейді, Көктемде соны ғана егіп көрмек. Жаңартпай жапан-жабданды Болмайды енді, асылы. Жақсылап біліп жай-мәнді, Тапқан жөн істің тәсілін.	13. Tags griff er vom Feld die frühsten Ähren Und saß grübelnd über ihnen nachts zu Haus. Sonderte der frühsten Ähren schwerste Körner Und sie säte er im nächsten Jahre aus. So wie die Erde ist Muß die Erde nicht bleiben. Sie anzutreiben Forscht, bis ihr wißt!
14. Көп күндер өтті әуре-сарсаңдағы, Көбейді іріктелген дән салмағы. Түйгенін айтып жұртқа отыр әне «Құрманов» колхозының шал саңлағы.	14. Jahr für Jahr so wogen seiner Saaten Körner schwerer, und viel Volk kam aus ganz Kasakstan Rat zu holen bei dem einstigen Nomaden Nunmehr Hirseleiter vom Kolchos Kurman.
15. Үйіне мейман келсе ойда жоқта Кетеді ауын алып Ойыл жаққа. Балбырап балық жатса дастарқанда, Қызбай ма қызық кеңес со бір шақта.	15. Kamen Gäste, griff zum Netz der Alte Ging zum Uil und holte silberschuppigen Fisch. Denn es lehrt und lernt sich doch bei weitem besser Hat man etwas Gutes vor sich auf dem Tisch.
16. Тоқ адам тояма сөз, тамашаға! Ойда жоқ у-шу болған бала-шаға, Шай ішіп, шылымыңды шым-шым сорып, Шалқайып жатқан қандай алашада! Бұл үйде шай көп, батырым, Ыссы ғой, байқа, ақырын!	16. Schön sind die Gespräche unter Satten! Und die Kleinen, kriechend durch die Jurte, stören nicht! Und man trinkt den heißen Tee auf filzernen Matten Und man raucht, und jeder hört, und jeder spricht! „Da ist noch viel Tee! Vorsicht! Der Tee ist heiß!"
17. Сөз төркіні тағы да тарыға кеп таяды. «Өр жігіттей өжет дән , молдадан мол аяры, Деді Шықаң жымиып: «Өсіремін баламдай Арам шөп пен аңызақ болмас кесел » Төрді бер, ары ығысып. Кім екен келген бұ кісім?	17. Und man hört und spricht im Aul von Hirse. „Ich erzieh sie", sprach der Alte, „wie mein Kind Bis sie tapfer wie ein Reiter, wie ein Mullah listig Unschlagbar durch Unkraut, Rauch und Dürrewind." „Halt, ein Gast kommt noch! Rückt mit dem Hintern auf!"
18. Баданадай ақ дәнді жұртқа нұсқап Шығанақ Дейді: «Мұны сеппесем, болар жерге қиянат. Екі бірдей жаз бойы жер суарып ем қандырып, Шынықтырдым шөлге егіп,болмауға тиіс бұл ағат. Қайырып асқа батаны, Қанекей, енді жаталық».	18. Zeigend große, weiße Hirsekörner Sagt er: „Diese schick ich nunmehr in die Welt. Durch zwei Sommer gab ich ihnen reichlich Wasser Jetzt geht's auf ein wasserloses Feld." „Lehnt euch zurück, ihr! Das Mahl ist gut und lang."
19. Төзімді шөл мен желге тары ғой бұл. Диқанның келер жылғы малы ғой бұл. Баламдай бағып-қақсам осы дәнді, Болашақ бақытымның бәрі ғой бұл». Большевиктер партиясы 1939 жылдың көктемінде Ғылым академиясы мен Оңтүстік – Шығыс аймақтағы республика колхоздарын құрғақшылыққа қарсы жаппай күреске шақырды.	19. “Und nach aber einem Jahre nehme Abgehärtet und gewitzt davon Ich zurück des wasserlosen Feldes besten Samen An die Brust den heimgekehrten Lieblingssohn." „Gast, es wird hell drauß! Dein Gastherr muß aufs Feld!" Im Frühjahr 1939 rief die Partei der Bolschewiki die Akademie der Wissenschaften und die Kolchose der südöstlichen Republiken zu gemeinsamem Feldzug gegen die Dürre auf.
20. Бұл дақылдың мән-жайын білмей халық толғанды. Оны бірақ ізінше агрономдар қолға алды, Аңызақтан тарыны сақтауды да ойға алды, Тыңайтқыштың ескерді қалай себу жолдарын.	20. Josef Stalin sprach von Hirse Zu Mitschurins Schülern, sprach von Dung und Dürrewind. Und des Sowjetvolkes großer Ernteleiter Nannt' die Hirse ein verwildert Kind.
21. Шетқақпай болып жүрген ақ тарыны Жаблып өңшең ғалым мақтады кіл. Баяндап шеккен пайда, залалдарын, Тары да, қайтсін байғұс, ақтарылды.	21. Nicht die Hirse war die Angeklagte Als die launische Steppentochter ward verhört. In Lyssenkos Treibhaus, fern in Moskau, sagte Aus sie, was ihr hilft und was sie stört.
22. Күнгей-Шығыс аймақта қызды сөйтіп қан майдан. Агрономдар құйылды қиян-қия шалғайдан, Диқандарға үйретті егіншілік тәсілін: Қандай жерге, қай кезде себу керек қандай дән.	22. Aus fuhr das Geschlecht der Agronomen In die süd- und östliche Erzeugungsschlacht Hirsepflanzern zu berichten von der Hirse Wie man ihr das Blühn und Reifen leichter macht.
23. Диқандарға бәрінің айтатыны бір-ақ іс- Тары жайы «тарыға керек,-дейді, бір әдіс: Календарьға қарама тары себер мезетте, Қарыс сүйем жер асты болсын он бес градус». Талғамай жерді өнетін Тарындай дақыл жоқ, шіркін. Дән десең дән ғой егетін, Дәмді де әрі тоқ, шіркін!	23. Daß sie aufgeht in durchwärmtem Boden Der in Handbreittiefe fünfzehn Grade mißt Daß sie also nicht gesät sein will nach dem Kalender Sondern, wenn der Boden fünfzehn Grad warm ist. Helft der Geduldigen! Helft der Bescheidenen! Helft der kräftigen Guten Nährerin!
24. Жерді жыртып болғасын тұқымынды тез сепкін, Содан кейін жетеді тоса тұрсаң үш-төрт күн. Көз жәуін ап көк құлақ жердің бетін жабады, Қарасы жоқ, қарасаң, арам тамақ бір шөптің. Талғамай жерді өнетін Тарыдай дақыл жоқ, шіркін. Дән десең дән ғой егетін, Дәмді де әрі тоқ, шіркін!	24. Warum man das ganze Feld dem Unkraut lassen Doch es pflügen soll, vor man die Hirse sät: Hirse schießt bei fünfzehn Grad empor in drei, vier Tagen Und das neue Unkraut kommt sodann zu spät. Helft der Geduldigen! Helft der Bescheidenen! Helft der kräftigen Guten Nährerin!
25. Сирегірек түскен жөн ақ тарының тұқымы; Жиі жатса, қиындау кейін оның күтімі. Әр сабаққа күн нұры артық түссе үш есе, Үш еседей артады әр келдектің бітігі. Тарыны баппен бағындар, Күтіңдер дала аруын! Қайратты сарқа салындар, өнімі өссін тарының.	25. Wie man säen muß: in weit gesetzten Reihen Denn die Hirse steht nicht gerne dicht. Mehr als dreimal soviel Ernte gibt sie Gibt man jedem Halm dreimal soviel an Licht. Zähmt eure Ungeduld! Ihr gebt, die geben soll! Euch hilft williger Die sich selber hilft!
26. Мал өсірген оятып кең даланы, Өрге тасы өмірдің доңғалады. Бір-бірімен жарысып звенолар, Тарышының тартады оң қабағы.	26. So erging an Kasakstan, Land der Nomaden Wort und Aufruf der Akademie. Auf zum Wettkampf forderten sich die Brigaden Hirse anzubau'n wie vordem nie.
27. Ұстахана, мектепте, ауыл-үйде қайдағы Жайма-шуақ көктемде қызу еңбек қайнады. «Люксембург», «Жаңа жол» диқандарын хабарлап, сайлап қойды Шығанақ барша құрал-сайманын. «Аттандық, кәне, кел, елім! Уақыт қымбат бәрінен. Азамат-ердің беделін Сынайық жиған дәнінен».	27. Und in Aul und Feld, in Schul und Werkstatt Wurd's an dieses großen Frühlings Morgen reg. Und Bersijew rief die Hirseleiter der Kolchose „Rosa Luxemburg" und nNeuer Weg". „Hinaus aufs Feld! Kurz ist der Tag. Was ihr für Genossen seid Zeigt der Ertrag!"
28. «Шық жарысқа!-деп Шықаң елді аузына қаратты,- Шама жетсе, шалды жең»-деп күлдірді тарапты. Айырмаққа әркімнің іске деген ынтасын Өзі жиған тұқымнан көршілерге таратты. «Аттандық, кәне, кел, елім! Уақыт қымбат бәрінен. Азамат ердің беделін Сынайық жиған дәнінен».	28. Daß sie ihn im Wettbewerbe schlügen Forderte der Alte sie heraus. Und des Wettkampfs neuen Regeln zu genügen Teilte er an sie von seinem besten Saatgut aus. “Hinaus aufs Feld! Kurz ist der Tag. Was ihr für Genossen seid Zeigt der Ertrag!"
29. Қиғаш орақ біткенде колхоздың жас, кәрісін Қуандырды маңдай тер, табан еттің табысы: Таразыға тартқанда қырмандағы қызылды Жиырма бес центнер болды гектар тарысы.	29. Und als Mann und Traktor heimgezogen Im Kolchos Kurman die froh erschöpfte Schar — Waage und Gewichte holten sie und wogen Fünfundzwanzig Doppelzentner pro Hektar.
30. Он бес есе бұ жолы артық астық құйылды. Қыс та түсті. Жұрт тағы жиі-жиі жиылды. Ел жабыла мақтайды Шығанақтың жарысын, Ал қарт диқан ойлайды тұқым сортын биылғы. Арман-ай! Шіркін іңкәр-ай! Алыста көгіс көлбейді . Біліп қой бірақ, диқан-ай, Еңбексіз ырыс келмейді.	30. Zehnmal mehr war's als in frühren Jahren. All den Winter, um die Ofenglut geschart Lobten sie im Aul Bersijews Hirsearten. Doch der Alte sann auf eine neue Art. Träume! Goldnes Wenn! Sieh die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
31. Қыс та бітті, мезгіл жетті жер түлер. Егін салып, орындады сертін ел. Жеті жүзге жетті дәні келдектің, Алды Га-дан сексен жеті центнер.	31. Winter wurde Frühling, Mensch und Traktor zogen Aus zu neuem Wettkampf, und in diesem Jahr Brachte ein Korn siebenhundert Korner, und sie wogen Siebenundachtzig Doppelzentner pro Hektar.
32. Берілгенде қартқа Ленин ордені, Москваға түсті кенет жол жөні. Баяндады кешегі жай көшпенді Ғалымдарға не істеп, нені көргенін.	32. Tschaganak Bersijew kam nach Moskau Als die Sowjetmacht den Leninorden ihm verlieh Vor Mitschurins Schülern saß der einstige Nomade Freundlich in der Wissenschaft Akademie.
33. Шықаң сонда әдді-әдептен мүлт жазбай Жауап берді сұрақтарға мұнтаздай: «Елге келіп, көршілерден сұрандар, Шәкірт озып, қалды білем ұстаз жай».	33. Und sie fragten ihn nach vielem, und er sagte Während er den Bart sich strich: „Kommt in unsern Aul und fragt die Nachbarn: Mancher, der von mir gelernt, ist besser schon als ich!
34. «Ең көп түсім қанша болмақ гектардан?»- Деп сұрайды Шықаң ғалым достардан. Дейді олар: «екі жүздей центнер». Диқанда жоқ енді содан басқа арман. Арман-ай! Шіркін іңкәр-ай! Алыста көгіс көлбейді. Біліп қой, бірақ, диқан-ай, Еңбексіз ырыс келмейді.	34. Und er fragte sie die erste Frage: Was die Grenze des Ertrages eines Feldes war? Und die Antwort war: An einem fernen Tage Sind es wohl zweihundert Doppelzentner pro Hektar. Träume! Goldnes Wenn! Sieh die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
35. «Тұқым себер алдында және оны сепкесін Тырма салсам екі рет, қуармай ма көктесін?» «Желкем жақта екі рет тырма салған зиянсыз; Мол болады ылғалы жердің екі рет сөткесін».	35. „Wenn ich vor und nach der Saat den Boden walze Ist es da nicht um die Feuchte schad?" „Nicht, wo heftige Winde wehn! Dein zweites Walzen Bringt die Feuchte näher an die Saat." Träume! Goldnes Wenn! Sieh die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
36. «Агрономдар: көң-қимен тыңайт,-дейді бұл күнде. Біздер болсақ, нәжіс деп, жоламаймыз шіркінге»- «Егін салу малшының кәсібі емес, әрине, Көшіп жүріп қой қиын жинау және мүмкін бе?»	36. “Euer Agronom empfiehlt, mit Mist zu düngen. 's ist nicht sauber, denken wir." — nWeil ihr Nomaden wart! Ziehend sätet ihr auf nie bebauter Erde Und wo konntet ihr den Schafmist speichern auf der Fahrt?"
37. Қалмай тайлы-таяғы биыл да ел қаптады. Ғылым айтқан әдіспен егін жайды баптады. Толқын атты теңіздей көк тарының көлемі Берді гектар жүз елу бес центнерден ақ тары.	37. Wieder war es Frühling. Mensch und Traktor zogen Aus, versehn mit neuen Künsten für ein neues Jahr. Und es stieg die Flut der Ähren, und sie wogen Hundertfünfundfünfzig Doppelzentner pro Hektar.
1941 жылдың жазында гитлершіл германияның әскерлері бейбіт жатқан совет Одағының жеріне басып кірді. Қызыл армия жауынгерлерінің негізгі тамағы тары болды.	Im Sommer des Jahres 1941 fielen die Armeen Hitler- DEUTSCHLANDS IN DIE GEBIETE DER FRIEDLICHEN SOWJET-UNION EIN. DlE HlRSE WURDE DIE GRUNDLAGE DER SOLDATEN-KOST DER ROTEN ARMEE.
38. Салды сойқан есалаң қансүректің жасағы. Ленинград түбі де қызыл қырғын қасабы. Әскер үшін азыққа ақ тарыны толтырып Түнделетіп вагондар қарлы орманды осады	38. Und das Heer des Dummkopfs und des Schlächters Wütete vor Leningrad, doch durch verschneiten Tann Rollten nächtlich Güterzüge voller Hirse Dem Geschenk aus Kasakstan.
39. Қазақстан поезы келді майдан шебіне; Көрді айқасты қым-қуыт: шек жоқ ыза, кегіне. Түн жамылып клубта, жауынгерлер алдында, Қарт Шығанақ оларға сөз сөйледі егіле.	39. Staunend standen seine Delegierten In dem nie gesehnen Wald, und nachts im Dorfklub sprach Tschaganak Bersijew zu den Rotarmisten Und es kam, daß ihm die Stimme brach.
40. «Талқанда, деп қас жауды берем адал батамды, Ақ семсердей мен дағы салам жерге соқамды. Шал- жігіттей, қыз –ердей шамырқанған шақ келді, Жан пида ғып бәрі де жатыр қорғап Отанды».	40. “Kämpfet ruhig auf der eisbedeckten Erde. Sorgen werden wir für euch; es hilft der Pflug dem Schwert. Auf dem Feld die Weiber haben Kraft gewonnen Und uns Greisen ist die Kraft zurückgekehrt."
41. Айтты сәлем Шығанақ бала-шаға, қарыдан:- «Біз тұрғанда тарлық жоқ солдаттарға тарыдан». Қарт диқанның қолданып әдісі мен тұқымын, Байтақ қазақ жерінде ел жарылды ағынан.	41. Er versprach in der Kolchose Namen Hirse für das Heer. Und Hirse säte Kasakstan. Viele aber säten aus Bersijews Samen Alle wandten Künste von ihm an.
42. Кәрі тарлан Шықанның мақсаты көп алдағы: Звеносы тарының дәнін теріп таңдады. Мың түйір дән әдетте бес грамнан аспайтын, Сегіз грамм тартады енді оның салмағы. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, Жолдайды жауап майданға ел. «Екі есе артық еңбек ет, елдегі жас пен кәрілер!»	42. Doch der Alte plante großes Beispiel. All den Winter las die Gruppe Körner so Daß im Saatgut tausend Körner 8 Gramm wogen Und sie wogen 5 Gramm anderswo! “Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. „Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. „Jeder kämpfe jetzt für zwei."
43. Сартап болған көңге тұқым сепкенде Екі қарыс терең етіп салды түрен көктемде. Су келтірді әр түбіне тарының, Шаршы-ұялы атыз қазып тепсеңге. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, «Екі есе артық еңбек ет, елдегі жас пен кәрілер!»	43. Altes Weidland wählten sie im Frühling Sorgsam pflügten sie's zwei Handbreit tief Legten kreuz und quer ein Netz von Gräblein und von Dämmlein Daß um jedes Hirseviereck Wasser lief. „Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. „Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. “ Jeder kämpfe jetzt für zwei."
44. Су жіберіп таңсәріде, іңірде, Қарайды қарт келіп әрбір түбірге. Күндіз берген суға тары қанбайды, Жерге жақсы салқында су сіңірген. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, Жолдайды жауап майданға ел.	44. Nach dem Wässern sah der Alte, und er machte Es in Abend- oder Morgenkühle, auf der Hut Vor zu gierigem Trinken in der Hitze. Sachte Trinkt man in der Kühle, sprach er, da ist's gut. “Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. “Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. “Jeder kampfe jetzt für zwei."
45. Бұрын ешкім білмейтін бір іс колхоз бастады, Қойдың көңін екі рет жерге төгіп тастады. Бастапқыда дүдамал болғанымен Шығанақ, Ғалымдардың жанашыр ақылынан аспады. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, Жолдайды жауап майданға ел.	45. Zweimal düngten sie das Feld mit Schafmist Wie bis dahin im Kolchos noch nie Und der Alte tat es selbst und tat es mürrisch Doch zu Ehren der Akademie. “Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. “Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. “Jeder kampfe jetzt für zwei."
46. Шабыт кернеп колхозды да полкты, Байтақ Отан бастады зор жорықты. Полк пенен полк түсіп жарысқа, Колхозара бәсеке де молықты.	46. Regimenter messen sich nun mit Kolchosen Als der Vaterländsche Wettkampf so entbrennt. Und Kolchos steht mit Kolchos im Wettkampf Und im Wettkampf Regiment mit Regiment.
47. Жайқалды дүз, түсті шілде аптабы. Қайрат қайтқан бұл уақытта қарттағы, Салт аралап келе жатыр егінді, Қау тарыдан көрінбейді ат жалы	47. Aber als es Sommer wurde und der Alte Übers Feld ritt, jetzt zu alt zum Gehn War's, als schwamm er durch die Hirse, denn in ihrem Meere War das Steppenpferdlein nicht zu sehn.
48. Туды заман қу дүзге құт дарыған. Армия да фашистік сұм тағыдан Туған жерді азат ете бастады, Қуат алып ел сыйлаған тарыдан.	48. Gegen Hitler kämpfte Mensch und Ähre Auf den einstens baren Steppen mit. Vorwärts rückten die Befreierheere Und die Hirse folgte liebend ihrem Schritt.
49. Омақасып жатыр жендет албасты. Егін шалқып көкжиекке жалғасты, Жарасады дән толқыны далаға; Шаттық кернеп, әлемді енді ән бассын! Қанқұйлы фашист оңбасын! Арам шөп жерде болмасын!	49. Daß sie aus dem schönen Feld den Kriegswolf jagen Und zum letzten Horizonte reich' das Feld! Ähren soll die Erde tragen. Friedlich, fröhlich sei die Welt! Tod den Faschisten! Jätet das Unkraut aus!
50. Қырық үштің жазында Курскінің маңында Талқандалды нацистер қызған от пен жалында. «Құрмановта» бұл кезде екі жүз бір центнер Астық алды Шығанақ науқан біткен шағында. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың кәрі даласы. Болғанмен оты байырғы, Отының керек жаңасы.	50. Und im dreiundvierziger Jahr, im Kursker Bogen Ward das Naziheer geschlagen ganz und gar. Und sie holten in Kurman die Waagen, und sie wogen Zweihundertundeinen Doppelzentner pro Hektar. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das alte Feuer Braucht ein neues Scheit.
51. Тәжірибесін талдап талай заманның, Өткізгесін елегінен санаңның, Жаңа әдіс, тың өнерді таңда да, Өзгерт, диқан, түр-келбетін далаңның! Арман-ай! Шіркін іңкәр-ай! Алыста көгіс көлбейді. Біліп қой, бірақ, диқан-ай, Еңбексіз ырыс келмейді.	51. Laßt uns so mit immer neuen Künsten Ändern dieser Erde Wirkung und Gestalt Fröhlich messend tausendjährige Weisheit An der neuen Weisheit, ein Jahr alt. Träume! GoldnesWenn! Laß die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
52. Сол Шығанақ Берсе ұлы, көшпелі, Жатыр еңді ақ мазарда төстегі. Мазар маңы –толқын атқан тарыжай, Деген сол ғой: ер есімі өшпеді!	52. Tschaganak Bersijew, der Nomade Liegt begraben, wo er seine erste Erde brach. Und ein Meer von Hirse schwankt alljährlich um Sein Grabmal: Er vergab das Saatgut. Lebt ihm nach!

Неміс тілінен аударғандар

Мұхтар Арынов пен Қуандық Шаңғытбаев.

Б. Брехтің «Тары» поэмасына арналған тілдік және мәдени- салыстырмалы аударма тапсырмалар тізімі. Аудиторияның қажеттілігі мен мақсатына байланысты тапсырмалар тізімін толықтыруға және кеңейтуге болады.
1. Мәтінге аударманың алдындағы анализ жасаңыздар; грамматикалық формалары мен берілген интернационализмдердің неміс тілі мен қазақ тіліндегі жазылуын салыстырыңыздар: der Motor, der Agronome, der Kalender, der Grad, die Brigade, die Akademie, der Traktor, der Zentner, das Hektar, der Orden, die Gruppe, das Gramm;

сәйкес сөздерді тауып олардың аудармасының варианттарын ойластырыңыздар: а) күрделі зат есімдердің: der Räderbrunnen, der Drehpfahl, der Schaufeleimer, die Sowjetmacht, der Hirseleiter, das Sowjetvolk, der Leninorden; ә) етістіктердің: ziehen, beitreten, vertreiben, diktieren, handeln, höhnen, murmeln; б) сын есімдердің wermutbewachsen, jungfraeulich, aeltliches, muerrisch, unkundig, schwer, tapfer;

Аударыңыздар; Өз аудармаңызды берілген аудармамен салыстырыңыздар да айырмашылығын табыңыздар, тілдік құрылымдардың аудармасының оптималды варианттарын тауып өз таңдауларыңызды дәлелдеңіздер.

2. Өз аудармаларыңыздың вариантын ұсыныңыздар және оның жарияланған мәтіннен айырмашылығын түсіндіріңіздер. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің аудармасын ойластырыңыздар: Sohn der freien Wuesteneien, die Nomadenaehre, waessern, traenken, es war die Stimme gross, ein neues Scheit brauchen, fuenfzig Jahre zaelen, der Aufseher, der Bewaesserung, das Naphtha, nach seiner Art handeln, etwas Gutes vor sich auf dem Tisch haben, den Boden walzen.

3. 6 - буында берілген антитезаға көңіл аударыңыздар:

Alt ist die Steppe.

Neu ist die Zeit.

4. 11- буында берілген зевгмаға көңіл бөліңіздер:

5.27- буында берілген зевгмаға көңіл бөліңіздер:

6.Аудармада фонетикалық әсерді сақтап қалуға тырысыңыздар:

7. 16-, 17- буындарды аударыңыздар; өз аудармаларыңызды берілген аудармамен салыстырыңыздар; айырмашылықтарын ойластырып, екі аудармадан оптималды вариант жасаңыздар.

8. Аударма мен түпнұсқаны салыстырыңыздар. Аудармадан нормативті- тілдік және узуалды кемшіліктерді табыңыздар да оларды түзетіңіздер.

9. Аударма мен түпнұсқаны салыстырыңыздар. Аудармадағы кемшіліктерді табыңыздар да оларды түзетіңіздер. Оларды түсінікті емес аудармаларға, мазмұн байланысы бұзылған аудармаларға, стилистикалық кемшіліктері бар аудармаларға бөліңіздер.

10. Неміс тіліндегі мәтіннен қазақ- советтік тұрмысын көрсететін реалияларды табыңыздар. Оларды өз мысалдарыңызбен толықтырыңыздар.

11. Мәтіннен трансформация қолданылған жерлерді табыңыздар

(түпнұсқадан семантикалық- құрылымдық ауытқу)

12. Төмендегі берілген сөз тіркестеріне көңіл аудара отырып, оларды қазақ тілінің узусына сәйкес аударыңыздар: Kämpfet ruhig auf der eisbedeckten Erde; Doch der Alte plante großes Beispiel; Regimenter messen sich nun mit Kolchosen; Daß sie aus dem schönen Feld den Kriegswolf jagen; Ändern dieser Erde Wirkung und Gestalt

Bei uns ist es ja eigentlich normal oder höflich, dass man dem gegenüber beim sprechen in die Augen guckt und in Japan ist das eine Beleidigung da soll man den Leuten auf den Hals gucken wir hatten das mal in der Schule aber ich kann mich nicht mehr genau erinnern

Ihr kennt doch sicher die Geste, mit der wir Leute wegwinken. (Hand hängen lassen und dann zur Person 'zeigen/schütteln')..

Bei uns bedeutet es sowas wie: 'Geh weg.'

In Japan bedeutet es: 'Komm her.' *klugscheiß*

Handgeste

Қол сермеулер мен қол бұлғаулар

Bekannt ist, dass die Südländer (vor allem Italien), viel mehr mit den Händen sprechen als hierzulande.

Finger zusammengedrückt, Hand ziemlich weit entfernt hin- und herbewegend, dies heißt: ma cosa c’è, ma cosa fa, was gibt es, was machst du? Also nicht meinen, es gibt etwas zu essen, was die Geste, näher beim Mund, hier bedeuten würde.

Begrüßung:

Aмандасу:

1) Bei der Begrüßung geben sich die Eskimos (Induit) nicht die Hand, sondern reiben sich die Nase. Dies machen auch die Ureinwohner in Neuseeland, die Maori.

Wenn man hierzulande (Deutschland, France, Italia...), die Nase aneinander reiben würde, dann wäre dies sicher komisch, genauso komisch, wie wenn man einem Eskimo die Hand gibt. (Hab es nur aus Büchern!)

2) Die Eipo (попуасы) in Neuguinea kraulen einander unter dem Kinn.

Würde man dies hierzulande machen, so wäre dies Frechheit, aber nicht in Neuguinea. (gehört, von jemand, der dort war)

Farbe der Trauer

Korea, Japan, Teile Chinas ist weiß die Farbe der Trauer. Bei uns hier schwarz.

Geschmacklos wäre bei uns bei einer Beerdigung weiße Kleider zu tragen, in einigen asiatischen Ländern ist es Norm...

Kupfer-Eskimos

leichter Faustschlag gegen Kopf und Schulter

Eipo auf Neuginea

Schweigen

Dani auf Neuginea

minutenlanges Umarmen und Tränen der Rührung und Erschütterung

Loango

Assyrern

Deutschen

Händeschütteln

Indern

Polynesiern

Über das eigene Gesicht mit den Händen des anderen streichen

Mongolen

Balonda

Warum reden Afrikaner laut? Was bedeuten die Handbewegungen der Italiener? In Firmen, in Jugendzentren, in Häusern - überall prallen verschiedene Kulturen aufeinander und es kann deshalb zu Konflikten kommen. Inzwischen gibt es Institute, die bei solchen Konflikten vermitteln. Aber was ist, wenn es beim Flirten zu Missverständnissen kommt?

Warum muß man in Deutschland bezahlen, wenn am Taxi steht "Taxi frei"? Was bedeutet es, wenn man an einem thailändischen Strand eingeladen wird, sich auf ein fremdes Handtuch zu legen? Wenn wir nicken, wissen alle, die um uns sind, das bedeutet "Ja". Oder? Migranten und Deutsche erzählen, was sie erlebt haben. Interessante, süße, bittere Erfahrungen - im Alltag, bei der Arbeit, in der Schule...

Hans-Jürgen Rojahn bildet am Frankfurter Institut "inbalance-mediation" Streitschlichter zwischen den Kulturen aus. Die unterschiedliche Herkunft kann nicht nur Hindernis, sondern auch Chance sein. Konflikte können helfen, den anderen besser kennenzulernen. Die Mediation soll allen Beteiligten helfen, aus einer Konfliktsituation zu gewinnen. Solche Streitschlichter werden nun auch speziell dafür ausgebildet, Nachbarschaftsstreitigkeiten in Stadtteilen mit vielen unterschiedlichen ethnischen Gruppen zu schlichten.

Worauf müssen die amerikanischen Soldaten achten, wenn sie mit irakischen Zivilisten in Kontakt kommen? Jeder Soldat hat ein fünfzigseitiges Büchlein bekommen, das erklärt, wie er sich den Irakern gegenüber verhalten soll. Denn die amerikanischen Soldaten sollen nicht als Besatzer sondern als Befreier mit tadellosen Manieren auftreten. Eine neue Erfindung ist dieser Soldaten-Knigge nicht, bereits zur Eroberung der Normandie wurden die Soldaten mit einem Handbuch über französische Redewendungen und Benimmregeln ausgestattet.

Juliane House hat sich in ihren Arbeiten ausführlich mit dieser Problematik befasst und eine Fülle von Beispielen - auch für die textnormative Dimension - zur Verfügung gestellt, so dass es hier eigentlich kaum einer zusätzlichen Illustration bedarf. Dennoch soll im Folgenden auf eine noch wenig behandelte Textsorte hingewiesen werden, bei der die deutsche Norm besonders krass im Englischen wirkt und die englische Norm sicherlich nur positive Wirkungen auf den deutschen Empfänger haben kann: dem Absagebrief im Falle einer erfolglosen Bewerbung. Hier bewegen wir uns bereits nahe der Grenze zu den Lakoff’schen Höflichkeitsmaximen, wobei House meint, dass von den drei Höflichkeitsgrundsätzen ‚Dräng dich nicht auf!‘, ‚Gib Interpretationsfreiheit!‘ und ‚Vermittle dem Adressaten ein gutes Gefühl‘ die beiden letzten im Deutschen anders gewichtet sind. Auch wenn es weniger der deutschen Norm entspricht, dem‚ Adressaten ein gutes Gefühl‘ zu vermitteln, dürfte hier die englische Norm wohl ausschließlich positiv wirken, was bei wissenschaftlichen Texten nicht unbedingt der Fall sein muss.

Wie ungehobelt!

Eine deutsche Sekretärin arbeitet in der Niederlassung einer japanischen Firma in Düsseldorf. Ihren japanischen Chef kennt sie bisher nur von Ferne, aber mit ihren Kollegen, sowohl mit den deutschen als auch mit den japanischen, kommt sie gut aus, und die Arbeit gefällt ihr.

Eines Tages verabschiedet sie sich an der Tür von ihrer japanischen Kollegin, als der Chef die Treppe herunterkommt und dem Ausgang zustrebt. Der Zufall will es, daß sie beide gleichzeitig an der Ausgangstür ankommen. Sie erwartet, daß der Herr ihr die Tür aufhält, aber vergebens. Er bleibt vor der Tür stehen, und als sie, unsicher, wie sie sich verhalten soll, die Tür selbst öffnet, drängt er sich drübe hinaus.

Empört über dieses schlechte Benehmen geht sie zurück zu ihrer Kollegin, die den Vorfall beobachtet hat. „Haben Sie das gesehen? So ein unhöflicher Kerl! Ist der immer so?" Die Japanerin überlegt einen Augenblick. „Er wollte nicht unhöflich sein," sagt sie dann. „Er dachte wohl, er wäre in Japan."
Beteiligte: Deutsche / Japaner

Vor dem Essen verkrümeln sich alle

Eine deutsche Familie hat einen japanischen Austauschschüler zu Gast. Alle haben den jungen Mann, der sehr höflich und ruhig ist, ins Herz geschlossen. Nur wenn es zum Essen geht, finden die eigenen Kinder und der Familienvater schnell eine Entschuldigung, um nicht mit ihm zusammen essen zu müssen. Der eine will später essen, der andere hat keinen Appetit, oder er geht sich lieber eine Portion Pommes holen. So ißt die Hausfrau schließlich allein mit dem japanischen Schüler.

„Ich verstehe das nicht", sagt sie. „Wo er doch sonst so gut erzogen ist! Aber wenn man mit ihm am Tisch sitzt, kann einem wirklich schlecht werden. Er schlürft und schnauzt, daß einem Hören und Sehen vergeht. Und er merkt es selbst gar nicht. Ich habe Verständnis für meine Familie, die dem lieber aus dem Weg geht."


Beteiligte: Deutsche / Japaner

Eklige Deutsche

Herr Yamamoto, ein japanischer Geschäßftsmann, hat oft Kontakt mit einem Deutschen, und er ist an dessen Eigenheiten gewohnt. Daß der Deutsche beim Hanneschütteln so fest zudrückt, daß man schreien möchte, daran hat er sich gewöhnt, auch daran, daß er sehr direkt sagt, was er denkt. Auch das laute Lachen und die Art, wie er sein Gesicht verzieht, wenn er sich über irgendetwas aufregt, was Herrn Yamamoto so kindisch vorkommt, all das kann er ertragen, und schließlich bewundert er auch seine effektive und kompetente Art des Deutschen, über Geschäfte zu reden.

Heute hat er den Deutschen, Herrn Schmidt, zusammen mit einigen anderen japanischen Geschäftsleuten zum Essen in ein Spezialitätenrestaurant in Shinjuku eingeladen. Herr Schmidt ist erkältet. „Ist es in Deutschland so kalt?" fragt einer der japanischen Gäste, während sie auf das Essen warten. „Nein, im Sommer hole ich mir jedesmal in Japan eine Erkältung, weil ich den Wechsel zwischen klimatisierten Hotels und der feuchtheißen Luft im Freien nicht vertrage."

Herr Schmidt zieht ein Taschentuch heraus und schneuzt sich ausgiebig und lautstark. Angeekelt wenden sich die Japaner ab, während der Deutsche sein Taschentuch zurück in die Hosentasche steckt. Herr Yamamoto bemüht sich sehr, das Gespräch wieder in Gang zu bringen.

Beteiligte: Deutsche / Japaner

Gelöste Verlobung

Ein junger Japaner, der bei einer Düsseldörfer Niederlassung eines japanischen Konzerns arbeitet, ist seit Jahren mit einer Deutschen befreundet. Seine und auch ihre Freunde sind der Überzeugung, daß die beiden sehr gut zusammenpassen und sicher bald heiraten werden. Jeder betrachtet die beiden als ein unzertrennliches Pärchen.

Eines Tages erscheint der Japaner zu einem gemeinsamen Abendessen mit Freunden allein. Alle fragen ihn spontan, wo seine Freundin geblieben sei. Er gibt verlegen zu, daß er sich von ihr getrennt habe.

Die Freunde sind perplex. „Aber ihr habt euch doch so gut verstanden! Habt ihr euch gestritten?" „Nein", sagt der Japaner. „Wir hatten keinen Streit. Ich konnte es einfach nicht mehr ertragen, daß sie alles ausspricht, was sie denkt."

Beteiligte: Deutsche / Israeli

Polnischer Schlendrian

Ein polnischer Lehrer hat auf einem Kongreß in Warschau einen deutschen Lehrer kennengelernt. Da der Deutsche noch Ferien hat, lädt ihn der Pole ein, ein paar Tage bei ihm zu verbringen. Der Deutsche willigt gern ein, denn er hat bisher wenig Kontakt zu den polnischen Kollegen gehabt.

Am Abend sagt der Pole zu dem deutschen Kollegen: „Du weißt ja, daß wir noch Schule haben, meine Frau und ich. Wir mussen früh aufstehen. Du kannst ja lange schlafen. Sobald wir aus der Schule kommen, gehen wir dann mit dir in die Stadt und zeigen dir alles, was du sehen willst. Damit dir die Zeit nicht lang wird, kannst du in aller Ruhe baden."

Als das polnische Ehepaar mittags nach Hause kommt, ist der Gast merkwürdig einsilbig. Der Pole versucht den Grund der schlechten Laune zu erraten. „Schade, daß wir erst jetzt losgehen können. Hast du wenigstens gut geschlafen? Und gebadet?" Der Deutsche antwortet mißmutig: „Ich konnte nicht baden, es gab kein warmes Wasser."

„Wieso gab es kein warmes Wasser?" fragt der polnische Lehrer. Er geht ins Bad und dreht den Kaltwasserhahn auf. Das schönste warme Wasser sprudelt heraus. „Der Deutsche schaut entgeistert auf den Wasserhahn, der deutlich blau, also „kalt" gekennzeichnet ist.

Beide sind verärgert. Der Pole denkt: „Wie kann man nur so blöd sein? Der hat den Wasserhahn gar nicht aufgedreht. Wieso kann er dann sagen, es gäbe kein warmes Wasser?" Der Deutsche denkt: „Wie kann man nur so blöd sein! Er hatte mir wenigstens sagen können, daß der Wasserhahn hier falsch montiert ist. Oder ist das vielleicht in Polen anders?"

Beteiligte: Deutsche / Niederländer

Seltsame Geburtstagsfeier

Willen Van den Loy ist bei seinem deutschen Freund Harald zum Geburtstag eingeladen. Er hat ein Geschenk besorgt, und als er an der Wohnungstür des Freundes klingelt, hört er, daß bereits eine ganze Reihe von Gästen eingetroffen sein müssen, denn es ist bereits eine lebhafte Unterhaltung im Gang.

Das Geburtstagskind stellt seinen Gästen den neu Angekommenen vor, und dieser begrußt nun auch Haralds Frau und seinen Vater: „Herzlichen Glückwunsch! Herzlichen Glückwunsch!" Die Verwandten sind etwas irritiert, und einer nach dem anderen wehrt ab: „Ich habe nicht Geburtstag, sondern Harald!"

Der Niederländer ist verwirrt. Hat er etwas falsch gemacht? Natürlich haben nicht alle am selben Tag Geburtstag, das weiß er auch, aber ist das ein Grund, deshalb weniger höflich zu sein?

Ein weiterer Gast tritt ein. Er gratuliert Harald und begrüßt Haralds Verwandte schlicht mit „Guten Tag!" oder mit „Hallo!" Van den Loy wundert sich. „Sind die Deutschen aber unhöflich!"

Beteiligte: Deutsche / Niederländer

Blumen für die Dame

Ein deutsches Ehepaar ist in den Niederlanden bei Bekannten eingeladen. Sie haben zu Hause Blumen gekauft, und während sie an der Haustür klingeln, entfernt der Mann das Papier von den Blumen, um der Dame des Hauses den wunderschönen bunten Strauß zu überreichen.

Die niederländische Gastgeberin freut sich offensichtlich über die Blumen, sie scheint aber irgendwie irritiert. Sie stellt den Strauß in die Vase und bedankt sich herzlich dafür mit der Bemerkung: „Oh, Sie haben bestimmt einen sehr schönen Garten!"

Diese Bemerkung geht in der Begrüßung unter, und die Deutschen denken nicht weiter darüber nach. Der Nachmittag wird sehr unterhaltsam, und alle verstehen sich gut. Als sich die Gäste verabschiedet haben, sagt die Niederländerin zu ihrem Mann: „Was meinst du, haben sie die Blumen aus ihrem eigenen Garten, oder haben sie sie irgendwo im Park mitgenommen?"

Beteiligte: Deutsche / Niederländer

Deutsche sind gefräßig

Herr Keller hat in Den Haag geschäftliche Kontakte. Sein Geschäftspartner lädt ihn mit seiner Frau zum Mittagessen ein. Nach dem Essen serviert die Niederländerin wie üblich Kaffee und selbstgebackene Mandelplätzchen.

„Oh, diese Plätzchen schmecken aber ausgezeichnet!" sagt Frau Keller anerkennend. „Würden Sie mir das Rezept verraten?" Die Gastgeberin erklärt, wie sie die Kekse gebacken hat und beobachtet dabei irritiert, wie die Deutsche immer wieder zu den Keksen greift.

Auch Herr Keller mag die Kekse sehr, und während er sich wieder dem Gespräch mit seinem Kollegen zuwendet, läßt er sich einen nach dem anderen schmecken.

Nachdem die Gäste gegangen sind, verschließt die Niederländerin den kläglichen Rest der Mandelplätzchen in der Keksdose und sagt seufzend zu ihrem Mann: „Es stimmt, die Deutschen sind gefräßig."

Beteiligte: Deutsche / Hongkong-Chinesen

Gltücksschwein

Zwei junge Leute aus Frankfurt, Ralph und Susi, sind zu einer Hochzeit eingeladen - nach Hongkong. Da sie noch keinen Urlaub geplant hatten, nehmen sie die Gelegenheit wahr, ein paar Tage in Hongkong zu verbringen. Die Reise wird sicher ein Abenteuer.

Beim Bummel durch die Stadt überlegen sie, was sie denn dem Hochzeitspaar schenken könnten. Susi bleibt vor einem Schaufenster stehen: „Du, schau mal, dieses riesige Gltücksschwein! Das wär doch was!" Sie stürmt gleich in das Geschäft und kauft das prächtige Exemplar.

Sie besorgen auch noch eine Flasche deutschen Wein und eine Reihe anderer Geschenke, und als sie abfliegen, sind sie bepackt, als kämen sie gerade von einer Shopping-Tour nach London zurück. Die Hochzeit wird ein voller Erfolg, mit viel Prunk und chinesischen Bräuchen, einem Löwentanz und einer nächtlichen Fahrt auf den Victoria Peak.

Ralph und Susi kommen begeistert zurück nach Deutschland. In Hongkong steht die frischgebackene chinesische Ehefrau vor dem Gabentisch und sagt zu ihrem Mann: „Das Schwein haben uns die Deutschen geschenkt, aber wir haben doch das Jahr des Ochsen. Haben die vielleicht einen anderen Kalender?"
Beteiligte: Deutsche / Vietnamesen

Sie haben sich gar nicht gefreut

Ehepaar Schmidt ist in Vietnam bei einer befreundeten Familie eingeladen. Sie hatten die Vietnamesen in Deutschland kennengelernt, und man hatte vereinbart, daß die Deutschen ihren Urlaub in Vietnam verbringen und sie dort besuchen wollten.

Vor der Reise hatten sich die Deutschen sorgfältig Gedanken darüber gemacht, was sie denn als Gastgeschenk mitnehmen könnten, und sie hatten sich gesagt, daß sie mit einem elektrischen Küchengerät den Vietnamesen auf jeden Fall eine Freude machen würden, weil solche Geräte in Vietnam sicher nicht leicht zu bekommen waren. Das Geschenk hatten sie aufwendig verpackt und mit einer farbigen Schleife versehen. Frau Schmidt freute sich schon auf die freudige Überraschung, wenn die Freunde das Geschenk auspacken würden.

Die Vietnamesen holen das Ehepaar Schmidt am Hotel ab und fahren mit ihm im Taxi zu ihrem Haus. Dort überreicht Frau Schmidt feierlich das Geschenk. Die Gastgeberin legt das Geschenk achtlos zur Seite. Frau Schmidt ist irritiert. Sie wollte doch beim Auspacken noch so viel zu dem Geschenk sagen! Warum sie gerade dieses Gerät ausgesucht hatte, und was man damit alles machen kann, und ... und ... und ...

Der Besuch schleppt sich irgendwie hin, und am Nachmittag verabschieden sich die Schmidts kühl von ihren Freunden. Auf dem Rückweg ins Hotel sagt Frau Schmidt: „Das verstehe ich nicht. Haben wir etwas falsch gemacht? Ich bin so enttäuscht. Die haben sich ja überhaupt nicht darüber gefreut! Dabei hatte ich mir solche Mühe gegeben mit dem Geschenk."
Beteiligte: Deutsche / Georgier

Die fremde Tante

Eine Deutsche hat entfernte Verwandte im Kaukasus. Nach dem Ende der Sowjetunion ergibt sich eine Gelegenheit, die Verwandten zu besuchen. Stolz berichtet die Familie des Neffen, daß seine Kinder in der Schule Deutsch gelernt haben und mit der Großtante deutsch sprechen können. Brieflich vereinbart sie mit den Georgiern, wann sie am Flughafen von Tiflis ankommen wird.

Der Neffe holt sie ab, und als sie in das Haus der Verwandten kommt, ist es voll von Kindern und Erwachsenen, die alle gekommen sind, um den Besuch aus Deutschland zu begrüßen.

Die Kinder sind auffällig wohlerzogen, begrußen die Ausländerin und machen einen Diener. Ein Kind fragt auf deutsch: „Hatten Sie eine gute Reise?" Nun, das wird eins der Nachbarskinder sein, oder ein Schulfreund meiner Großneffen.

Nachdem sich die Nachbarn verabschiedet haben, fühlt sich die Tante im familiären Kreis ihrer Verwandten entspannt und zufrieden und beginnt, die Geschenke zu verteilen, die sie aus Deutschland mitgebracht hat. Die Frau ihres Neffen, eine sehr sympathische junge Russin, kann offensichtlich nur wenig Deutsch. Sie bedankt sich mit den Worten: „Ich danke Ihnen, Tante."

Die Besucherin schreibt die Förmlichkeit ihren fehlenden Deutschkenntnissen zu. Als sie dann aber auch die Kinder mit „Sie" ansprechen, ist sie den Tränen nahe. Zugegeben, die Kinder sehen ihre Tante zum ersten Mal. Aber warum hat man ihnen gesagt, sie sollen ihre eigene Tante siezen? Sie ist sehr unglücklich und möchte am liebsten wieder abreisen.

Beteiligte: Deutsche / Iraker

Der Apfel des Anstoßes
Eine Studentin aus dem Irak ist zum ersten Mal in Deutschland. Sie kann sich sehr glücklich schätzen, daß sie trotz der angespannten politischen Lage ein Stipendium und eine Ausreiseerlaubnis bekommen hat und genießt die sechs Wochen in Deutschland. Ihre Deutschkenntnisse hat sie im Irak von einem irakischen Lehrer erworben, und nun hofft sie, neben der Verbesserung ihrer Sprachkenntnisse auch etwas mehr über die Deutschen zu lernen, denn sie hat schon seit langem großes Interesse an deutscher Kultur.

An einem Nachmittag hat sie keinen Unterricht, und sie beschließt, sich etwas in der Stadt umzusehen. Nach einem ausgedehnten Stadtbummel kommt sie an einer Kirche vorbei, und da sie noch nie eine Kirche von innen gesehen hat und die Tür offen ist, geht sie hinein. Wie erstaunt ist sie, hier Bänke vorzufinden, auf denen sich einige Leute ausruhen. Da sie selbst auch schon einen langen, anstrengenden Weg durch die Stadt hinter sich hat, setzt sie sich auf eine der Bänke und schaut sich um.

Nachdem sie sich das Kirchenschiff, die Statuen, den Altar und die Orgel angesehen hat, spürt sie, daß der Weg durch die Stadt sie doch sehr hungrig gemacht hat. Sie nimmt aus ihrer Tasche einen Apfel, den sie sich vorher eingesteckt hatte, um ihn unterwegs zu verzehren, und fängt an zu essen.

Die Menschen um sie her drehen sich nach ihr um, und dann fangen sie an zu tuscheln. Sie merkt wohl, daß sie etwas falsch gemacht hat, aber was? Haben die Leute vielleicht irgendwie erkannt, daß sie keine Christin ist? Ist es Moslems vielleicht verboten, eine Kirche zu betreten?

Beteiligte: Portugiese / Koreaner

Wir halten Abstand

Eine portugiesische Studentin besucht in Deutschland einen Sprachkurs. Einer ihrer Mitschüler ist Koreaner. Am ersten Tag schon versteht sie sich sehr gut mit ihm, und nach dem Unterricht gehen sie zusammen in die Cafeteria und unterhalten sich bestens. Als sie sich am Abend voneinander verabschieden, hat sie das Gefühl, ihn schon sehr lange zu kennen.

Am nächsten Morgen treffen sie sich vor dem Unterrichtsraum. Sie geht auf ihn zu, um ihn zu begrüßen, wie sie das mit guten Bekannten gewöhnt ist: Küßchen rechts, Küßchen links, Küßchen rechts, und das ganze mit einer lockeren Umarmung.

Mit Erstaunen stellt sie fest, daß der koreanische Freund, der gestern noch so vertraut mit ihr war, sich erschrocken abwendet und sich zürückzieht. Was kann sie nur falsch gemacht haben?

Ал енді ән салайық!

Тапсырмалар

1. Өлеңге ат беріңіздер.

2. 
   Өлеңнің авторы мен композиторын атаңыздар.
   
3. 
   Өлеңнің мазмұнын коммуникативтік мақсатпен неміс тілді досыңызға аударып беріңіз.
   
4. 
   Сіздің неміс тілді досыңыз өлеңді қалай түсінді:
   

А) Бұл өлеңде туып өскен отанымен қоштасу туралы айтылады;

Ә) Құстар туралы;

Б) Алыс жаққа тұрмысқа берілетін қыз туралы;

В) Өмірдің жақсы бір сәттерімен қоштасу туралы;

Г) Жастық шақпен қоштасу туралы.

5. Сіздің неміс тілді досыңыз өлеңге қандай ат берер еді!

Жаз өмірін, мәз өмірін қысқартып,

Бара жатыр, бара жатыр құс қайтып.

Зымырайды менің бала кезімдей,

Бір жалт етіп өте шыққан сезімдей.

Құстар құстар сызылтып ән салады,

Сол әнімен тербетеді даланы.

Ал адамдар күліп бастап өмірін,

Кетерінде жылай да алмай, жылай да алмай қалады.

Біздің жаққа бауыр басып кеткен бе,

Тамаша әнмен келіп еді көктемде.

Өскен жерге сыймай кетіп барады,

Өскен жерін қимай кетіп, қимай кетіп барады.

Әдебиет:

1. 
   Философский словарь/ под ред. И.Т. Фролова - 5-е изд. - М.: Политиздат, 1987, с.207, 333-334
   
2. 
   Словарь иностранных слов/ под ред. И.В. Лехина и Ф. Н. Петрова издательство иностранных и национальных словарей М., 1981, с.341
   
3. 
   Розеншток - Хюсси О. Речь и действительность. М.: Лабиринт, 1994, с.36, 58-61
   
4. 
   Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. М.: 1996. с.200
   
5. 
   Dimbleby R, Burton S/. More than Words. An Instruction to Communication. L; N.Y.: 1998, c.67
   
6. 
   Якобсон P.O. Речевая коммуникация; Язык в отношении к другим системам коммуникации// Избранные работы. М.: Прогресс, 1985. с. 306-330
   
7. 
   Леонтьев A.A. Психология общения. М.: 1997, с.89-92
   
8. 
   Гречко В.А. Теория языкознания: учебное пособие/ В.А. Гречко - М.: Высшая школа, 2003, с.267
   
9. 
   Садохин А.П. Межкультурная коммуникация: Учебное пособие. М.: Альфа-М; ИНФА-М, 2004, с. 73-75
   
10. 
    Нелюбин Л.Л. Толковый переводоведческий словарь/ Нелюбин Л.Л. - 3-е издание, переработанное -М: ФЛИНТА: Наука, 2003, 333-339
    
11. 
    Вендина Т.И. Введение в языковедение: Учебное пособие для педагогических вузов/ Т.И. Вендина - М.: Высшая школа, 2003, 268-269
    
12. 
    Введение в языковедение: Хрестоматия: учебное пособие для ВУЗов/ сост. A.B. Баинов, И.И. Богатырев, В.П. Мурат, Г.И. Ракова - М.: аспект Пресс, 2001, с.65-68
    
13. 
    Верещагин Е.М. Костомаров В.Г. Лингвострановедческая теория слова. М.: Русский язык, 1980, с. 6-7
    
14. 
    Goodenough W.H. Cultural anthropology and linguistics/P.L. Garvin (ed.)// Report on the seventh annual table meeting on linggustics and Language study. Washington, D.C., 1957, с 58-61
    
15. 
    Geertz C The Interpretation of cultures. N.Y., 1976, c.84-85
    
16. 
    Персикова Т.Н. Межкультурная коммуникация и корпоративная культура. М, 2002, 110-112
    

17. 
    Даль В. И. Толковый словарь живого великорусского языка. М, 1993, т 4, с.4836
    
18. 
    Марузо Ж. Словарь лингвистических терминов. М, 1960, с. 688
    
19. 
    Ожегов СИ. Шведова Н. Ю. Толковый словарь русского языка. М., 1993, с. 46-47
    
20. 
    Арутюнова Н.Д., Степанов Ю.Г. Русский язык. М., 1979, с.342
    
21. 
    Ожегов СИ. Словарь русского языка. М., 1972, с.1246
    
22. 
    Тер-Минасова Язык и межкультурная коммуникация. М., 2000, с. 16-18
    
23. 
    Бурак А.л. Translating Culture: перевод и межкультурная коммуникация. ЭТАП 1: уровень слова, М.: «Р. Валент», 2002, с.18-20
    
24. 
    Гудков Д.Б. Теория и практика межкультурной коммуникации - М.: ИТДГК «Гнозис», 2003, с. 95-96, 100, 288
    
25. 
    Вестник КазУМОиМЯ №1, 2004, А.Р. Даирова Оценочный компонент в семантике слова, с24-26, 30, 48-51
    
26. 
    Персикова Т.Н. Межкультурная коммуникация и корпоративная культура. М., 2002, с. 10-12
    
27. 
    Вежбицкая А. Язык. Культура. Познание.- М.,1996, с. 43-46
    
28. 
    Грушевицкая Т.Г., Попков В.Д. Садохин А.П. Основы межкультурной коммуникации: учебник для ВУЗов/ Под ред. Садохина.- М.: Юнити-ДАНА,2003,с.165-169
    
29. 
    Тюленев СВ. Теория перевода: Учебное пособие. - М.: Гардарики, 2004, с. 92-95
    
30. 
    Deutsche Allgemeine Zeitung № 26/8129 26. - 26 Juli 2005
    
31. 
    Lippman W. Publik Opinion. -N.Y.,1992, с 68-69
    
32. 
    Бартминский Е. Этноцентризм стереотипа: Речевые и ментальные стереотипы в синхронии и диахронии. Тезисы конференции. - М., 1995, с. 36-38
    
33. 
    Сорокин Ю.А. Стереотип, штампы, клише: К проблеме определения понятий// общение: теоретические и прагматические проблемы. - М.,1978, с. 22-24
    

35. 
    Красных В.В. Этнопсихолингвистика и лингвокультурология: курс лекций. - М: ИТДГК «Гнозис», 2002, с. 45-48
    
36. 
    Виноградов B.C. перевод: Общие и лексические вопросы: Учебное пособие - 2-е изд., перераб. - М.6 КДУ, 23004, с.37
    
37. 
    Коран М. НПП «Буква», 1991,
    
38. 
    Арутюнов CA., Багдасаров А.Р., Язык - культура - этнос. - М, 1994, с. 34-36
    
39. 
    Deutsche Allgemeine Zeitung № 34/8136 20. - 26 August, 2001
    
40. 
    Deutsche Allgemeine Zeitung № 37/8139 10-16 September, 2003
    
41. 
    Thomas A. Kulturstandarts in der internationalen Begegnung. Breitenbach, 1991, с 234-236
    
42. 
    Кобозева И.М. Лингвистическая семантика - М., 2000, с. 34-38
    
43. 
    Deutsche Allgemeine Zeitung № 36/8138 10 - 16 Oktober, 2001
    
44. 
    Deutsche Allgemeine Zeitung № 24/8146 1 - 6 Mai, 2004
    

45 Б. Сапаралы, Ж. Дауренбеков Той, той, той... Алматы Өнер 1993 250-253, 538-545, 549-553, 561-565 б.

Тест сұрақтарының жауаптары

1 деңгейдің қиындылығы		2 деңгейдің қиындылығы		3 деңгейдің қиындылығы
Сұрақтың нөмірі	Дұрыс жауабы	Сұрақтың нөмірі	Дұрыс жауабы	Сұрақтың нөмірі	Дұрыс жауабы
1	C	34	A	67	E
2	D	35	A	68	B
3	D	36	B	69	B
4	A	37	D	70	B
5	C	38	E	71	E
6	A	39	D	72	A
7	D	40	E	73	A
8	A	41	A	74	C
9	D	42	D	75	E
10	A	43	A	76	B
11	A	44	A	77	A
12	C	45	E	78	B
13	D	46	D	79	E
14	D	47	B	80	E
15	A	48	A	81	A
16	D	49	C	82	A
17	C	50	B	83	A
18	E	51	A	84	A
19	C	52	E	85	B
20	A	53	B	86	B
21	D	54	B	87	A
22	D	55	D	88	B
23	C	56	D	89	B
24	D	57	E	90	A
25	E	58	A	91	D
26	B	59	B	92	C
27	B	60	E	93	B
28	D	61	D	94	B
29	C	62	C	95	C
30	B	63	D	96	C
31	C	64	D	97	A
32	A	65	A	98	B
33	B	66	A	99	A
				100	B

Beilage zur Förderung der theoretischen Kenntisse

Теориялық білімді бекіту үшін арналған қосымша

Interkulturelle Missverständnisse in Text und Translation.

Мәтін мен аудармадағы мәдениетаралық қателіктер мен түсінбеушіліктер

Einige Überlegungen am Beispiel des Englischen und Deutschen

Неміс тілі мен ағылшын тілдеріндегімысалдар негізіндегі ойлар

Heidrun Gerzymisch-Arbogast (Saarbrücken)

Zu den großen Forschungsanliegen von Juliane House gehört die Untersuchung interkultureller Missverständnisse, insbesondere die von Missverständnissen in Begegnungen zwischen Mitgliedern der deutschen und englischen Sprach- und Kulturgemeinschaften (House 1993, 1996a,b,c, 1999 u.a.). Dabei gelten Missverständnisse als Indikatoren für Schwierigkeiten in interkulturellen Begegnungen und haben viele verschiedene Ursachen. Es gibt Missverständnisse im akustischen Bereich, in der Wortbedeutung, in der syntaktischen und semantischen Gliederung, im Textaufbau, in der Textintention (ironisch intendierte Texte können z.B. als ernst gemeinte Texte missverstanden werden und umgekehrt). Zu den interessantesten und verwirrendsten interkulturellen Missverständnissen zählt Juliane House unterschiedliche Diskurskonventionen und die ihnen zu Grunde liegenden Werte und Präferenzen: „Solche Missverständnisse und, als deren Folge, Abneigung und Vorverurteilung der intendierten und (mit)gemeinten Bedeutungen der Äußerungen des Gesprächspartners“ (House 1996c: 12). Die von House durchgeführten kultur- und sprachkontrastiven Analysen gesprochener Diskurse werden unterstützt durch die Ergebnisse zahlreicher deutsch-englischer kontrastiver Untersuchungen schriftsprachlicher Diskurse (u.a. Kaplan 1966; Clyne 1996; Luchtenberg 1994; Oldenburg 1992; Graefen 1994; Gerzymisch- Arbogast 1997; Buhl 1999 sowie vieler anderer Forscher), die insbesondere im fachsprachlichen Bereich kulturgeprägte ‚intellektuelle Stile’ (Galtung 1985) verglichen haben und kulturell und sprachlich bedingte Unterschiede in der Strukturierung und Organisation von Informationen (z.B. Leser- gegenüber Schreiberorientierung, Inhaltsorientierung gegenüber einer stärkeren Berücksichtigung und Miteinbeziehung der Adressaten etc.) aufgedeckt und beschrieben haben. Für die Übersetzungswissenschaft sind solche Diskrepanzen relevant, weil bei der Erstellung ‚verdeckter Übersetzungen’ ein ‚kultureller Filter’ angewendet werden muss, mit Hilfe dessen - zur Erzielung pragmatischer Äquivalenz zwischen Ausgangs- und Zieltext bei der Übersetzung - explizite Zugeständnisse an kulturbedingte Erwartungsnormen der Zielkultur-Adressaten auf Kosten der Invarianz des Denotats gemacht werden müssen (House 1997: 95ff.). Von der Übersetzungsdimension interkultureller Missverständnisse geht der folgende Artikel aus und schlägt am Beispiel deutsch-englischer Übersetzungen verschiedene Ordnungsrahmen vor, entlang derer beschrieben werden kann, wie sich interkulturelle Missverständnisse im Textverlauf manifestieren bzw. zu nicht intendierten, missverständlichen Sinnebenen in Texten verdichten können. Interkulturelle Missverständnisse in Texten Zunächst ist begrifflich zu klären, dass Missverstehen bzw. Missverständnis von Nicht- Verstehen zu trennen ist, denn zum Missverstehen gehört, g e g l a u b t zu haben, den Anderen zu verstehen, das Missverstehen erscheint also zunächst als etwas Verstandenes (Mudersbach 1987). Das ist für die Humanübersetzung wichtig, da hier das ethische Prinzip Gültigkeit hat, dass nur übersetzt werden kann, was verstanden wurde (oder jedenfalls das, was man glaubt verstanden zu haben). Ausgehend von dieser Voraussetzung sollen im Folgenden drei Textdimensionen interkultureller Missverständnisse unterschieden werden, je nachdem, ob es sich dabei um inhaltlich oder strukturell motivierte Missverständnisse handelt, die sich an einem Ausgangspunkt, meist am einzelnen Wort und seiner Bedeutung (im Kontext) oder einer bestimmten Struktur, festmachen lassen (so genannte isotopische und thematische Textmuster) oder um nur ganzheitlich verstehbare Muster (so genannte holistische Konstellationen). Das Charakteristische an den isotopischen und thematischen Textmustern ist, dass sie von einem interkulturellen Missverständnis ausgehen, das sich konkret als Ausgangspunkt des Musters an einer bestimmten Textstelle festlegen lässt, sich dann im Textverlauf inkrementell verdichtet bzw. eine im Text (und in der Übersetzung) nicht intendierte Sinnebene bildet. Dabei ist die Verdichtung summativ erfassbar. Anhand von Beispielen werden im Folgenden Textmuster beschrieben, die auf missverstandene Denotate, Konnotationen und thematische Strukturen zurückgehen. Akustische, phonologische und intonatorisch motivierte Textmuster von interkulturellen Missverständnissen bleiben hier unberücksichtigt. Während die isotopischen und thematischen Textmuster eine gewisse Regelhaftigkeit aufweisen, erscheinen die so genannten holistischen Konstellationen nicht regelhaft oder vorhersehbar im Text und nehmen ihren Ausgangspunkt nicht am konkreten Einzelelement, das sich im Text fortlaufend entwickelt, sondern sind nur als ganzheitliche (Text)gestalt beschreibbar. Dabei handelt es sich um Aktualisierungen bzw. Konkretisierungen (Gerzymisch-Arbogast & Mudersbach 1998: 64) von außersprachlich angelegten Wissenssystemen im Text, die in ihrer Gesamtheit als ganzheitliches Gefüge bzw. Als Konstellation (quantitativ und qualitativ) beschreibbar sind (zum Begriff der kulturellen Konstellationen vgl. Floros 2002). Beispiele für holistische Konstellationen sind kulturell unterschiedliche Systeme und Konventionen, wie die von Juliane House beschriebenen interkulturell differierenden Diskurskonventionen und Präferenzen, aber auch andere, nur ganzheitlich über die Textgestalt erfassbare Phänomene, wie z.B. fremdsprachliche Elemente-in-Funktion in Texten.2 Zu den gestalthaften Konstellationen gehört auch die Textdimension der Ironie (vgl. 4.3). Diese unterschiedlichen Textmuster und Konstellationen sollen im Folgenden anhand von deutsch-englischen Übersetzungen exemplarisch illustriert werden
2 Isotopische Muster von interkulturellen Missverständnissen

in Text und Übersetzung

Isotopie im Greimas’schen Sinn bezeichnet das rekurrente Auftreten semantischer Merkmale im Text (Greimas 1966; Greimas & Courtés 1982). Die Literatur zu diesem Bereich ist reich dokumentiert (u.a. Arrivé & Coquet 1987; Rastier 1974, 1996; van Dijk 1972; Eco 1984), so dass hier nicht im Einzelnen auf Begriff und Methodik eingegangen werden muss (zur Kritik vgl. Mudersbach & Gerzymisch-Arbogast 1989). Im Folgenden wird nur auf Isotopien von interkulturellen Missverständnissen lexikalisch-semantischer Art eingegangen.

2.1 Denotative isotopische Muster

Denotative Muster haben ihren Ausgangspunkt in einem Missverständnis des Denotats, wobei häufig die muttersprachliche Bedeutung auf den fremdsprachlichen Ausdruck übertragen und auf diesem Wege ein Missverständnis produziert wird. Die wohl bekanntesten interkulturellen Missverständnisse im englisch-deutschen Sprachenpaarvergleich sind denotativer Art und gehen oft auf lexikalische Interferenzen zurück. Pragmatisch führt der amerikanische ‚first floor‘ im Gegensatz zum deutschen ‚Erdgeschoss‘ z.B. zu Verwechslungen bei der Übersetzung von Fahrstuhl-Nomenklaturen und die Aufschrift ‚Frei‘ am deutschen Parkhaus führt den des Deutschen weniger mächtigen Amerikaner mitunter zu der irrigen Annahme, das Parken sei hier ‚frei‘ im Sinne von ‚gratis‘. Der folgende Dialog zeigt die Textdimension des Missverständnisses (mit komischem Effekt):

Eine besonders eindrucksvolle Demonstration Heidelberger Gastfreundschaft und Weltläufigkeit erlebten wir bei unserem Schlossbesuch in der Weinstube Streibich im Schlosshof. Ein junges amerikanisches Ehepaar orderte dort in angestrengtem Deutsch ein Steak, nicht ohne auf Englisch hinzuzufügen: „Can we have it well done?“ (Können wir’s gut durchgebraten haben?) Worauf der Oberkellner sein bestes Englisch zusammensuchte und höflich zurückfragte: „Why? Do you mean there is something wrong with it?“ (Meinen Sie, mit denen stimmt was nicht?) Und freundlich versicherte: “Our steaks are all very well done.” Was zweifellos stimmt. (Heidelberg City Revue

1986/87: 54)

Hier besteht das Missverständnis auf dem Ausdruck „well done“ im Sinne von „durch(gebraten)“; der Kellner versteht dies aber, wie seine Antwortsequenz zeigt, wörtlich als „gut gemacht“.

Witze leben geradezu von solchen Missverständnissen, wie Marfurt (1977) ausgehend vom Isotopie-Konzept Greimas‘ und Raskin (1982) im Rahmen seiner ‚semantic scripts‘ dies anschaulich zeigen.

2.2 Konnotative Muster

Konnotative Muster haben ihren Ausgangspunkt häufig in einer Mitbedeutung, die vom Leser und/oder Übersetzer nicht erkannt wird. Hier zeigt sich besonders deutlich, wie wichtig das Textverständnis beim Übersetzen ist. Im Rahmen einer maschinellen Übersetzung wäre beispielsweise die konnotative Dimension des Wettstreits, die über die Konnotation des Wettbewerbs bzw. Wettkampfes der Phraseme „nicht Zaungast bleiben“, „Herr seiner Zukunft bleiben“, „unter Beschuss liegen“, „in den Griff bekommen“ sowie „in Angriff nehmen“ im folgenden Beispiel hergestellt wird, nicht erkenn- und übersetzbar. Soll diese konnotative Sinnebene in der Übersetzung invariant bleiben, muss die Übersetzerin im Umgang mit solchen Textphänomenen entsprechend geschult sein. [...] Europa kann es sich nicht leisten, Zaungast zu bleiben. Europa muß daher eine positive Rolle übernehmen, um Herr seiner Zukunft zu bleiben. Daß sie direkt unter Beschuß liegt, ist sich die Industrie schon seit längerer Zeit im klaren und hat sich bemüht, die Situation in den Griff zu bekommen. Die Kommission schlägt daher vor, die erste Fünfjahresphase des zehnjährigenm Programms Esprit in Angriff zu nehmen [...]. (Rothkegel 1999: 94) Lässt man diesen Text durch ein maschinelles Übersetzungsprogramm laufen, ergibt sich folgender englischer Text: *[…] Europe cannot afford it to remain fence guest. Europe must take over therefore a positive *inch, in order to remain master of its future. Since it is directly under bombardment, itself the industry is already for a long time in the clear and strove to get the situation into the grasp. The commission therefore suggests tackling the first five-yearly phase of the ten-year program Esprit […]. (Heisoft AG - Systran Translation Software: Target Text) Das Nicht-Erkennen von Konnotationen kann für den Übersetzer (der glaubt, die Bedeutung ganz verstanden zu haben) aber auch bei der Zieltextproduktion zu (mitunter peinlichen) Missverständnissen führen.

Englische Übersetzung: […] Busy, noisy and gay they are all - but if you want to meet extraordinary people and find a typical atmosphere you have to leave the main „routes“ because the real Heidelbergians prefer the niches far from the touristical centers. And as he is friendly but indeed a bit shy you need a clear eye to pick him out, the “homo heidelbergensis”. Don’t shrink back if the outward appearance seems queer to you. Or you might miss just one of those places where loneliness and lack of communication are unknown words. You can hear the musical mixture of accents at it’s best sitting cosily in one of the city’s many old pubs. Especially in the chilly autumn after the wine harvest Heidelbergians like to chat over a new wine and warm onion cake. And as the wine flows even strangers are invited to join in the conversation […].

(Heidelberg City Revue 1986/87: 62)

Deutsches Original

Reger Betrieb und gute Stimmung finden sich schnell. Wenn man aber Kontakte zu netten Leuten und urige Atmosphäre sucht, empfiehlt es sich, die üblichen Stadtpfade zu verlassen. Denn die „echten“ Heidelberger ziehen sich gern etwas zurück vom Besucherrummel in die engen, winkeligen Gassen der Altstadt. Unscheinbare Äußerlichkeiten und kuriose Namen könnten zunächst abschreckend wirken, aber bange machen gilt nicht. Gerade dann würde man womöglich einen jener seltenen Orte übergehen, wo Isolation und Kontaktschwierigkeiten Fremdworte sind und bleiben sollen. Wie zum Beispiel im „Weinloch [...]. (Heidelberg City Revue 1986/87: 54) Hier hat der Übersetzer die Konnotation von ‚gay‘ im heutigen Englisch nicht erkannt bzw. ‚missverstanden’, die nun über ‚homo (heidelbergensis‘) und die Verwendung des Adjektivs ‚queer‘ fortgeführt wird und sich so zu einer im Original nicht angelegten Sinnebene verdichtet.

3 Thematische Muster als Quelle von Missverständnissen

in Text und Übersetzung

Thematische Muster haben als Ausgangspunkt eine Themasetzung bzw. ein Muster von Themasetzungen, die in der Ausgangssprache konventionell akzeptiert, in der Zielsprache aber ungewöhnlich ist und daher stilistisch als unschön empfunden und eher vermieden wird. Ein bekanntes Beispiel ist hier der im Englischen übliche Satzbeginn mit dem Subjekt (= Thema) auch über längere Passagen hinweg. Im Rahmen einer Übersetzung ins Deutsche wirkt dies monoton und stilistisch ungeschickt und führt über die Vermeidungsstrategie der adverbialen Bestimmungen häufig zu denotativen Übersetzungsfehlern (vgl. Dazu Gerzymisch-Arbogast 1994: 139f.). Güttinger gibt bereits 1963 ein einleuchtendes Beispiel für diese Problematik, wenn er eine Passage aus Johnson, Boswell und Levi (1773) im Original und in der Übersetzung zitiert:

Englisches Original:

She asked us to sit down and take a dram. I saw one chair. She said she was as happy as any woman in Scotland. She could hardly speak any English except a few detached words. Dr Johnson was pleased at seeing, for the first time, such a state of human life. She asked for snuff. It is her luxury, and she uses a great deal. We had none; but gave her sixpence a piece. She then brought out her whisky bottle. I tasted it; as did Joseph and our guides: so I gave her sixpence more. She sent us away with many prayers in Erse […]. (Güttinger 1963: 203f.)

Deutsche Übersetzung:

Sie bat uns, dass wir uns setzen und einen Schluck nehmen möchten. Ich sah nur einen Stuhl. Sie sagte, sie wäre so glücklich als irgendeine Frau in Schottland. Sie konnte fast gar kein Englisch reden, einige wenige einzelne Worte ausgenommen. Dr. Johnson fand Vergnügen daran, als er zum ersten Male eine solche Szene des menschlichen Lebens sah. Sie forderte Schnupftabak, den sie sehr stark braucht. Wir hatten keinen, gaben ihr aber jeder sechs Pence. Sie langte darauf ihre Flasche mit Whisky hervor. Ich trank davon, so wie auch Joseph und unsere Wegweiser. Hierauf gab ich ihr noch sechs Pence. Bei unserem Abschiede begleitete sie uns mit vielen Wünschen in ersischer Sprache [...] (Güttinger 1963: 203)

Güttinger kommentiert die Übersetzungsproblematik wie folgt:

Man kann im Deutschen unmöglich eine ganze Reihe von Sätzen mit demselben Subjekt beginnen, auch in einer bloßen Berichterstattung nicht. Man kann das nicht, weil die Umstellung von Subjekt und Prädikat im Deutschen so häufig ist, dass man sie vermisst, wenn sie über mehrere Sätze hinweg ausbleibt. Umstellung findet im Deutschen statt, wenn der Satz mit einer adverbialen Bestimmung oder überhaupt mit einem anderen Satzteil als dem Subjekt beginnt; wenn er mit einer Konjunktion von adverbialem Charakter beginnt (auch, doch, dennoch, jedoch, zwar, dann, indessen, dagegen, daher, besonders); wenn dem Hauptsatz ein Nebensatz vorangeht. Kurz, die Umstellung ist im Deutschen so häufig, wie sie im Englischen selten ist [...]. (Güttinger 1963: 204)

Heute haben wir mit dem Begriff der Thema-Rhema-Gliederung eine präzisere Beschreibungsmöglichkeit und können sagen, dass die Ausdrucksmöglichkeiten und -konventionen der Thema-Rhema-Gliederung im Sprachenpaarvergleich variieren und dass sich dadurch in der Textdimension interkulturell unterschiedliche Präferenzen feststellen lassen (vgl. dazu auch die Beispiele zur thematischen Progression und zur transphrastischen Thema-Rhema-Gliederung in Gerzymisch-Arbogast 1997). Mit diesen Beispielen befinden wir uns bereits sehr nahe am Bereich interkultureller Diskursphänomene und damit an der Grenze zu den holistischen Konstellationen von Missverständnissen, zu denen es in Texten kommen kann. 4 Holistische Konstellationen von interkulturellen Missverständnissen in Text und Übersetzung Im Gegensatz zu den isotopischen und thematischen Mustern, die sich an einem Ausgangselement als der Quelle der Textdimension von interkulturellen Missverständnissen festmachen und die sich inkrementell in ihrer Verdichtung messen lassen, sind holistische Konstellationen nur als ganzheitliche Gestalt und nicht über Einzelelemente erfassbar. Es handelt sich dabei um Konkretisierungen von Wissenssystemen im Sinne von Gerzymisch- Arbogast und Mudersbach (1998: 64), die sich ähnlich den kulturellen Konstellationen bei Floros (2002) als Gefüge quantitativ und qualitativ beschreiben lassen. Zu diesem Bereich gehören die interkulturell unterschiedlichen Diskurspräferenzen, die häufig über das interkulturelle Missverständnis zu Vorurteilen und Klischees in Bezug auf das ‚Fremde‘ am Text führen.3 Im Folgenden sollen exemplarisch drei Konstellationen angesprochen und mit Beispielen dokumentiert werden.
4.1 Pragmatisch-konventionelle Konstellationen

Konventionelle Konstellationen von interkulturellen Missverständnissen etablieren sich über die Übernahme von Handlungsschemata der Ausgangskultur in die Zielkultur. Diese erscheinen dann zwar ‚im Kleid‘ der Zielsprache, passen aber nicht zum zielsprachlichen Handlungssystem und werden so im Zieltext in ihrer Funktion missverstanden und führen zu einem Kontrast zur herrschenden Norm. Diese Problematik findet sich hauptsächlich als Problem bei der Übersetzung literarischer Texte.

Ein anschauliches Beispiel liefert Eco:

It would seem that to translate “oui, monsieur” as “Yes, sir”, or “sì signore” is a simple task. But when translating a nineteenth-century French novel, must we use “sir” (or “signore”) when “monsieur” appears in the original? Polite French people still address cab drivers as “Monsieur”, while it would seem exaggerated to use “Sir” in a similar circumstance in, say, New York. “Sir” would have to be kept if in the original text it is intended to represent a very formal relationship, between two strangers, or between a subaltern and his superior, while it seems improper (or even ironical) in more intimate circumstances. Referring to a passerby, in New York one would say “that guy”, while in Paris one would say “ce monsieur là” (“ce mec là” would already be slang). In Paris two neighbours entering the elevator together might greet each other with “bonjour, monsieur”, while in Italian “buongiorno, signore” would introduce an excessively formal note […]. (Eco 2001: 18)

4.2 Textnormative Konstellationen

Textnormative Konstellationen von interkulturellen Missverständnissen etablieren sich über die Übernahme von Textnormen der Ausgangskultur in die Zielkultur. Wie die konventionellen Konstellationen auch erscheinen diese dann zwar ‚im Kleid‘ der Zielsprache, wirken aber in der Zielsprache als Kontrast zur Norm4 und werden daher häufig als ‚fremd‘ abgelehnt. Das Wissen um interkulturell unterschiedliche Textnormen ist hauptsächlich für die Übersetzung von Wissenschaftstexten relevant (vgl. Kalverkämper & Weinrich 1986; Gerzymisch-Arbogast 1997).

Juliane House hat sich in ihren Arbeiten ausführlich mit dieser Problematik befasst und eine Fülle von Beispielen - auch für die textnormative Dimension - zur Verfügung gestellt (vgl. vor allem 1996c: 13), so dass es hier eigentlich kaum einer zusätzlichen Illustration bedarf. Dennoch soll im Folgenden auf eine noch wenig behandelte Textsorte hingewiesen werden, bei der die deutsche Norm besonders krass im Englischen wirkt und die englische Norm sicherlich nur positive Wirkungen auf den deutschen Empfänger haben kann: dem Absagebrief im Falle einer erfolglosen Bewerbung.5 Hier bewegen wir uns bereits nahe der Grenze zu den Lakoff’schen Höflichkeitsmaximen (1990), wobei House (1996c: 10) meint, dass von den drei Höflichkeitsgrundsätzen ‚Dräng dich nicht auf!‘, ‚Gib Interpretationsfreiheit!‘ und ‚Vermittle dem Adressaten ein gutes Gefühl‘ die beiden letzten im Deutschen anders gewichtet sind. Auch wenn es weniger der deutschen Norm entspricht, dem ‚Adressaten ein gutes Gefühl‘ zu vermitteln, dürfte hier die englische Norm wohl ausschließlich positiv wirken, was bei wissenschaftlichen Texten nicht unbedingt der Fall sein muss.
4.3 Zur Konstellation der Ironie

Schließlich soll noch kurz auf eine Konstellation interkultureller Missverständnisse eingegangen werden, die in ihrer ganzheitlichen Erfassung und Beschreibung besonders schwierig ist: die Ironie in Texten, die - zumal, wenn sie nur verdeckt und nicht offen angelegt ist - dem Übersetzer häufig unerkannt bleibt, insbesondere wenn die Konventionen des impliziten bzw. expliziten Ausdrucks für Ironie im Sprachenpaarvergleich unterschiedlich sind. Es handelt sich im Folgenden um ein Gedicht10, das die Problematik der nuklearen Verseuchung durch den Tschernobyl-Unfall zum Thema hat und das exemplarisch in fünf Sprachen übersetzt wurde (Gerzymisch-Arbogast & Mudersbach 1998). Das Ironiesystem wurde von Hildegard Seyl (1998: 274) entwickelt und für die Übersetzung in das Spanische konkretisiert (Gerzymisch-Arbogast et al. 1999: 314). Die Ironie manifestiert sich verdeckt über viele Textstellen hinweg und offen-explizit am Ende des Gedichts über die Garantie einer übergeordneten ‚Zentrale‘ für beste Güte und gesunde Vielfalt der Milch, die aber - trotz genauestem Einhalten der Vorschriften durch den Verbraucher - nicht eingelöst wird bzw. werden kann.11 Der folgende Ausschnitt konkretisiert verschiedene Formen der Ironie zu Beginn des Gedichts im Original und in der spanischen Übersetzung. Die Zahlen im Kästchen zeigen die Konkretisierung (= unterstrichene Textstellen) der vorgetäuschten ‚naiven‘ Haltung des Sprechers.

Deutsches Original:

Für höchstes Gut

Ich hatte einen Liter Milch gekauft - 4.1; 4.2 Ironie

„Axel-frisch-Milch 1,5% Fett“

„Bei + 10° C mindestens haltbar 1. Formen der Ironie bis 6.5.86“
5 Zusammenfassung

Der vorliegende Artikel wollte anhand von Beispielen zeigen, dass interkulturelle Missverständnisse auch möglicherweise nicht intendierte Sinnebenen in Texten konstituieren können. Für die Übersetzerin bedeutet dies, dass sie sich diese Textdimension bewusst machen muss, wenn missverständliche Muster oder Konstellationen vermieden werden sollen. In der Didaktik zum Übersetzen und Dolmetschen sollten daher entsprechende Inhalte in die wissenschaftliche Grundlegung der Ausbildung mit einbezogen werden. Für die Übersetzungs- und Dolmetschforschung schließlich heißt dies, dass die kontrastive Textdimension interkultureller Missverständnisse auch im Hinblick auf andere Sprachen- und Kulturpaare ein breites Spektrum lohnender Forschungsfragen und -desiderate aufwirft.

Bibliografie

1 Primärtexte (incl. Software)

2 Heidelberg City Revue 1986/87, hrg. vom Verkehrsverein Heidelberg e.V. 1986. Heidelberg: K.

3 Hörning GmbH, Seiten 54 und 62.

4 Heisoft AG: Systran - Information and Translation Technologies. Translation Software 1999.http://systran.heisoft.de/.

5 Johnson, S., Boswell, J. & Levi, P. (eds). 1773. A Journey to the Western Islands of Scotland

6 Journal of a Tour to the Hebrides. Zitiert nach F. Güttinger (1963). Zielsprache. Theorie und Technik des Übersetzens. Zürich: Manesse.

Wissenschaftliche Literatur

7 Arrivé, M. & Coquet, J.-C. (eds). 1987. Sémiotique en jeu. A Partir et autour de l’oeuvre d’A. J.Greimas. Paris et al.: Hadès-Benjamins.

8 Buhl, S. 1999. Gestaltungsprinzipien wissenschaftlicher Texte im Sprachenpaarvergleich Deutsch - Englisch am Beispiel von Texten Einsteins und Russells zur Relativitätstheorie. In H.

10 Gerzymisch-Arbogast, D. Gile, J. House & A. Rothkegel. (eds). Wege der Übersetzungs- und Dolmetschforschung (= Jahrbuch Übersetzen und Dolmetschen. 1/1999). Tübingen: Narr, 117-142.

11 Clyne, M. 1996. Inter-cultural communication at work. Cultural values in discourse. Cambridge:Cambridge University Press.

12 Dijk, T. van. 1972. Aspects d’une théorie générative du texte poétique. In A. J. Greimas. (ed). Essais de sémiotique poétique. Paris: Larousse, 180-206.

13 Eco, U. 1984. Semiotics and the Philosophy of Language. Bloomington: Indiana University Press.

14 Eco, U. 2001. Experiences in Translation. Toronto: University of Toronto Press, 18.

15 Floros, G. 2002. Kulturelle Konstellationen in Texten. Zur Beschreibung und Übersetzung von Kultur in Texten. Tübingen: Narr (Jahrbuch Übersetzen und Dolmetschen 3/2002).

16 Galtung, J. 1985. Struktur, Kultur und intellektueller Stil. Ein vergleichender Essay über sachsonische, teutonische, gallische und nipponische Wissenschaft. In A. Wierlacher. (ed). Das Fremde und das Eigene. München: Iudicium, 151-193.

17 Gerzymisch-Arbogast, H. & Mudersbach, K. 1998. Methoden des wissenschaftlichen Übersetzens (=UTB 1990). Tübingen et al.: Francke.

Gerzymisch-Arbogast, H. 1994: Übersetzungswissenschaftliches Propädeutikum (= UTB 1782). Tübingen et al.: Francke.

18 Gerzymisch-Arbogast, H. 1997. Der Leserbezug in Sigmund Freuds psychoanalytis chen Schriften im Spiegel der englischen Übersetzungen. In G. Wotjak & H. Schmidt. (eds). Modelle der Translation - Models of Translation. Festschrift für Albrecht Neubert. Frankfurt a. M.: Vervuert, 213-233.

19 Gerzymisch-Arbogast, H. 2003. The concept of norm in translation studies. In J. Albrecht & H.

20 Gerzymisch-Arbogast. (eds), Übersetzung. Translation. Traduction. Festschrift zum 60. Geburtstag von Werner Koller. (DGÜD Jahrbuch 2003). Tübingen: Narr.

21 Gerzymisch-Arbogast, H. et. al. 1999. Methodik des wissenschaftlichen Übersetzens. In A. Gil, J.Haller, E. Steiner, H. Gerzymisch-Arbogast. (eds). Modelle der Translation: Grundlagen für

22 Methodik, Bewertung, Computermodellierung (= SABEST - Saarbrücker Beiträge zur Sprachund Translationswissenschaft. 1). Frankfurt a.M. et al.: Lang, 287-323. (Zusammen mit I.Fleddermann, D. Horton, J. Philippi, L. Sergo Bürge, H. Seyl, C. von Tsurikov & K.Mudersbach).

23 Graefen, G. 1994. Wissenschaftstexte im Vergleich: Deutsche Autoren auf Abwegen?. In G. Brünner & G. Graefen. (eds). Texte und Diskurse. Opladen: Westdeutscher Verlag, 136-157.

24 Greimas, A. J. & Courtés, J. 1982. Semiotics and Language: An Analytic Dictionary. Bloomington: Indiana University Press.

25 Greimas, A. J. 1966. Sémantique structurale. Recherche de méthode. Paris: Larousse.

26 Güttinger, F. 1963. Zielsprache. Theorie und Technik des Übersetzens. Zürich: Manesse.

27 House, J. 1993. Missverstehen im interkulturellen Diskurs. In J. -P. Timm & H. Vollmer. (eds),

28 Kontroversen in der Fremdsprachenforschung. Bochum: Brockmeyer, 178-196.

29 House, J. 1996a. Contrastive Discourse Analysis and Misunderstanding: the Case of German and English. In M. Hellinger & U. Ammon. (eds), Contrastive Sociolinguistics. Berlin et al.: Mouton de Gruyter, 345-361.

30 House, J. 1996b. Missverstehen in interkulturellen Begegnungen. In J. House. (ed), Wie lernt man Sprachen - Wie lehrt man Sprachen? Zwanzig Jahre Sprachlehrforschung am Zentralen Fremdspracheninstitut der Universität Hamburg. ZFI-Arbeitsberichte, 154-170.

31 House, J. 1996c. Zum Erwerb interkultureller Kompetenz im Unterricht des Deutschen als Fremdsprache. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht (online), 1(3), 21pp.

http://www.ualberta.ca/~german/ejournal/house.htm.

32 House, J. 1997. Translation Quality Assessment. A Model Revisited. Tübingen: Narr.

33 House, J. 1999. Zur Relevanz kontrastiv-pragmatischer und interkultureller Diskursanalysen für das Fachübersetzen. In H. Gerzymisch-Arbogast, D. Gile, J. House & A. Rothkegel. (eds), Wege der Übersetzungs- und Dolmetschforschung (Jahrbuch Übersetzen und Dolmetschen 1/1999).Tübingen: Narr, 43-55.

34 Kalverkämper, H. & Weinrich, H. (eds). Deutsch als Wissenschaftssprache. 25. Konstanzer Literaturgespräch des Buchhandels, 1985. Tübingen: Narr.

35 Kaplan, R. B. 1966. Cultural Thought Patterns in Inter-Cultural Education. Language Learning. Vol. XVI, Nr. 1, 2. Michigan: Ann Arbor, 1-20. Ebenfalls erschienen in Croft, K. 1980. Readings on English as a Second Language. Cambridge: Winthrop, 399-418.

36 Lakoff, Robin. 1990. Talking Power. The Politics of Power in Our Lives. New York: Basic Books.

37 Luchtenberg, S. 1994. A friendly voice to help you vs. working thoroughly through your manual: some pragmatic differences between attitudes towards American and German software users.

38 Journal of Pragmatics 21, 315-319.

39 Marfurt, B. 1977. Textsorte Witz. Tübingen: Niemeyer.

40 Mudersbach, K. & Gerzymisch-Arbogast, H. 1989. Isotopy and Translation. In P. Krawutschke (ed), Translator and Interpreter Training (= American Translators Association Scholarly Monograph Series. Vol. III.). New York: SUNY, 147-170.

41 Mudersbach, K. 1987. Kommunizieren als Übersetzungsproblem. Über Mißverständnisse und deren Verhinderung. In F. Liedtke & R. Keller. (eds), Kommunikation und Kooperation. Tübingen: Niemeyer, 239-247.

42 Oldenburg, H. 1992. Angewandte Fachtextlinguistik. Tübingen: Narr.

43 Raskin, V. 1982. Semantic mechanisms of humor. Dordrecht: Reidel.

44 Rastier, F. 1974. Systematik der Isotopien. In W. Kallmeyer et. al. (eds), Lektürekolleg zur Textlinguistik. Bd. 2. Frankfurt a. M.: Athenäum Fischer Taschenbuch Verlag, 153-190.

45 Rastier, F. 1996. Sémantique interprétative. Zweite erweiterte Ausgabe. Paris: Presses Universitaires de France. (1987 1st ed.).

46 Rothkegel, A. 1999. Zur Methaphernfunktion von Phrasemen im Diskurs (Werbe- und Fachtexte). In B. N. Fernandez, I. Behr & C. Rozier (eds), Phraseme und typisierte Rede. Tübingen: Stauffenburg, 91-100.

47 Seyl, H. 1998. Die spanische Übersetzung. In H. Gerzymisch-Arbogast & K. Mudersbach, Methoden des wissenschaftlichen Übersetzens (= UTB 1990). Tübingen et al.: Francke, 258-313.

48 Weinrich, H. 1986. Wissenschaftsdeutsch - Gutes Deutsch? Zur Einführung. In H. Kalverkämper & H. Weinrich. (eds). Deutsch als Wissenschaftssprache. 25. Konstanzer Literaturgespräch des Buchhandels, 1985. Tübingen: Narr, 97-99.

49 Gerzymisch-Arbogast, Heidrun. (2003). Interkulturelle Missverständnisse in Text und Translation. Einige Überlegungen am Beispiel des Englischen und Deutschen. Nicole/Böttger, Claudia/Motz, Markus/Probst, Julia (eds.), Übersetzen, Interkulturelle Kommunikation,

Spracherwerb und Sprachvermittlung - das Leben mit mehreren Sprachen. Festschrift für Juliane House zum 60. Geburtstag. Zeitschrift für

Interkulturellen Fremdsprachenunterricht [Online], 8(2/3), 40-51.

Verfügbar:

Мазмұны

Кіріспе …………………………………………………………………3

I тарау. Мәдениетаралық коммуникация, оның түйінді ұғымдары.

Коммуникативтік қызмет…………………………………………….4-6

Тіл мен қоғамның өзара қызметі…………………………………….6-8

Тіл функциялары……………………………………………………...8-9

Тіл және мәдениет…………………………………………………....9-15

Мәдениетаралық коммуникация тарихынан………………………15-20

Вербальды коммуникация…………………………………………..21

Вербальды коммуникация стильдері………………………………21-24

Мәдени айырмашылықтар. Мәдениетаралық коммуникацияда қиындықтардың туу себептері……………......................................24-26

Түрлі мәдениеттер стереотипі…………………………...................26-31

Мәдени түсінбеушіліктер…………………………………………..31-37

Түрлі ұлттық мәдениеттерде шиеленісті шешу стратегиялары.....37-39

Практикалық бөлім. Мәтінге тапсырмалар………..........................40

Kinderfeste…………………………………………………................40-41

Khosch keldinis, Naurys……………………………………………...41-43

Besbarmak…………………………………………………………….43

Weihnachten Кішігірім тест ……………………………………….. 44

In der Weihnachtsbäkerei…………………………………………….44-46

Ein Lieblingsgericht: Gefüllte Weihnachtsgans……………………...46-48

Das Osternfest…………………...…………………………………....48-51

Was ist bei Ihnen an Ostern Brauch? Interview der Woche………....51-52

Wir ”malen“ sorbische Ostereiwer-“Serbsce“. Was braucht man, um zu malen....................................................................................................52

Osterquis..............................................................................................53-54

Weitere Osterbräuche...........................................................................55

Monat März..........................................................................................55-56

Grammatik...........................................................................................57-58

Неміс тіліне аударуға арналған мәтіндер. Сыңсу...........................58-61

Қоштасу................................................................................................61-62

Ораза.....................................................................................................62-64

Жарапазан.............................................................................................64

Жарапазандар.......................................................................................65-67

Жарапазан баталары............................................................................67-69

Ораза айты............................................................................................70

Айт мерекесінің ойын- сауығы...........................................................70-71

Құрбан айт............................................................................................72-75

Andere Länder, andere Sitten...............................................................75

Über Hamburger und Höflichkeit.........................................................75-77

Tips zum Briefschreiben.......................................................................77-79

Tips der Amtssprache...........................................................................80

Lerne fremde Sprachen und Bräuche kennen......................................81

Tabu......................................................................................................82

Nationale Vorurteile.............................................................................83

Deutschland und seine Nachbarn.........................................................84-85

Тестер..................................................................................................86-107

Organisation & Kommunikation.

Test: So bauen Sie Ihre Stärke aus. ...................................................107-110

Was für ein Wahrnehmungstyp?........................................................110-111

Салыстырмалы анализ бен аудармаға арналған мәтін. Б. Брехтің ”Тары“ поэмасы................................................................................112-127

Б. Брехтің ”Тары“ поэмасына арналған тілдік және мәдени-салыстырмалы аудармаға тапсырмалар тізімі..............................127-128

Interkulturelle Missverständnisse......................................................129-139

Әдебиет.............................................................................................140-142

Тест сұрақтарының жауаптары......................................................143

Теориялық білімді бекіту үшін арналған қосымша.....................144-156

Мазмұны...........................................................................................157-158

Каталог: fulltext -> transactions
transactions -> Казахстан республикасының Ғылым және білім министрлігі
transactions -> Азамат Тілеуберді
transactions -> Қырықбай Аллаберген тарих және баспасөЗ Қазақ мерзімді баспасөзінде тарихтың «ақтаңдақ» мәселелерінің жазылуыбаспасөзінде тарихтың
transactions -> Екінші кітап
transactions -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку
transactions -> МӘШҺҮр тағылымы жинақ 2 Том
transactions -> Е. Жұматаева жоғары мектепте оқытудың біртұтас дидактикалық ЖҮйесінің теориясы монография Павлодар 2012 Кереку

жүктеу/скачать 2,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: