Орта - Бұл категория оқу материалын нақты
- жағдайда және мүлдем жаңа ситуацияда
- қолдануды меңзейді.
- Мұнда ережелерді, әдістерді,
- ұғымдарды, заңдарды, қағидаларды,
- теорияларды практикалық тұрғыдан
- қолдану кіреді.
- Оқу нәтижелері түсіну деңгейіне
- қарағанда материалды тереңірек
- игеруді талап етеді.
- Блум таксономиясының мақсаттық жүйесіне
- негізделген сабақ жоспары
| | | - Оқушылардың алған білімін өмірде қолдануға үйрету үшін тапсырырмалар береді.
- Дидактикалық құралдармен қамтамасыз етеді.
- Мысалы: Қатемді тап, тақырыпқа сай сөйлем құра, проблемалық
- ситуация т.б.
| - Бұрынғы білім негізін пайдалана отырып, проблеманы шешу.
- Кітаппен жұмыс.
| - заңдар мен теорияларды
- практикалық тұрғыдан нақты
- ситуацияларда қолданады;
- әдіс немесе жұмыс ретін
- дұрыс қолданатындығын
- көрсетеді.
- Б.Блум таксономиясы бойынша сұрақтар мен тапсырмалар үлгісі
| | | - Үйренушілерге қойылатын
- СҰРАҚТАР (мысалдар)
| - Үйренушілерге берілетін ТАПСЫРМАЛАР
| | | | - Белгiлi бiр проблеманы шешу үшiн мәлiметтi қолдану немесе iске асыру. Шәкірт ұстаздың көмегiнсiз таныс емес проблеманы өзiнше шешуi керек.
- Педагог тек шешiмге емес, шешу процесiнiң барысына да назар салуы керек, өйткенi шешу жолы шешiмнiң өзiнен де маңызды болуы мүмкiн.
| - - Қалай қолдануға болады?
- - Жасап көрсе қалай болады?
- - Не бiлгiңіз келедi?
- - Егер былай/ олай жасаса (былай/ олай болса), нәтижесі қандай болар еді?
- - Мына мәселені қалай шешуге болады, егер анауды қолдансақ?
| - Интерпретациялау, қолдану, бір нәрсеге тіркеу, пайдалану, көрсетіп беру (жұмыс ретін, қағидасын), ережесін сақтап орындау, рөлді орындау, рөлдерге бөліп ойнау, практикада қолдану, сахналау, иллюстрацииялау, идеяларға жүгіну, жазып көрсету, реттеу, нобайын салу
| | - Оқу материалының құрылымы анық көрінуі үшін оны
- құрамдас бөліктерге бөлу:
- Бүтіннің бөліктерін ажырату;
- Бүтіннің бөліктерінің арасындағы өзара
- байланыстарды анықтау;
- Бүтіннің қалайша ұйымдастырылғандығын сезіну.
- Бұл категория оқу материалының мазмұнын сезінумен
- қатар оның ішкі құрылысы қалайша құралатындығын
- білуді меңзейді.
-
- Блум таксономиясының мақсаттық жүйесіне
- негізделген сабақ жоспары.
| | | - Оқушыларды топтарға бөле отырып, тақырыптағы негізгі түйінді табуға бағыт беру. Ерекшеліктерді, негізгі қасиеттерді анықтату.
| - Топтық талқыға салады, ойланады.
- Өзгелерді тыңдай отырып, өз білімін толықтырады. Ізденеді.
| - Ғылымда білімді
- қабылдау мен қолдануды
- 5 деңгейге бөледі.
- жасырын (көзге көрінбейтін)
- жайттарды ашады;
- ойдың өрбуінен қателер
- мен олқылықтарды айқындайды;
- фактілер мен олардың салдарының
- арасын ажыратады;
- ұсынылған фактілердің
- маңыздылығын айқындайды.
- Б.Блум таксономиясы бойынша сұрақтар мен тапсырмалар үлгісі
| | | - Үйренушілерге қойылатын
- СҰРАҚТАР (мысалдар)
| - Үйренушілерге берілетін ТАПСЫРМАЛАР
| | - Т
- А
- Л
- Д
- А
- У
- (а
- н
- а
- л
- и
- з)
| - Зерттеу нысанының құрылымын анықтау мақсатымен оны құрамдас бөлiктерге жiктеу. Үйренуші әртүрлi бөлiктердiң қалайша жұмыс iстейтiндiгiн және нәтижеге қалай жеткiзетiндiгiн анықтайды, түсiндiредi.
- Түсiнуден талдау мәлiметтi терең өңдеумен, жан-жақты игерумен ерекшеленедi.
- Талдаудың түрлерi:
- 1. Негiзiн тану - құрамдас бөлiктерге жiктеу (мәлiметтiң негiзгi түсiнiктерi арасындағы қатынастарды көрсету үшiн оқушылар оның шеңберiнен шығуы керек), айтылған ойды дамыту.
- 2. Астарлы мағынаны ажырату /Подтекст/ - екi тұжырымның қатынасын көрсетудi талап етедi (тура көрсетiлмеген шешiмдер, ассоциациялар, себеп-салдар келтiрiлуi мүмкiн).
- 3. Мотивация - себептердi айқындау. Оқушы тура және жасырын (астарлы) мағына мен әрекеттердi танып, өз ойларын дәлелдер арқылы қорғауы керек.
| - 1. Негiзiн тану
- - Бөлімдердің өзара айырмашылықтарын келтiрiңiз/ салыстырыңыз.
- - Қалайша жіктеуге (классификациялауға) болады?
- 2. Астарлы мағына
- - Мына мәселенің (тақырып, ақпарат, теорема, анықтама, т.б.) мәнi қандай?
- - Мынаны қалай түсiнесiз?
- - Егер мынандай болса, онда қалай болады?
- 3. Мотивация
- - Мына мәселенің (тақырып, ақпарат, теорема, анықтама, т.б.) себебi мен салдары қандай?
- - Мынау нелiктен дәл осындай, басқаша емес?
| - Бөліп шығару, талдау, бөлу, ретін дәлелдеу, санап шығару, тәжірибе жасау, тестілеу, салыстыру, қарама-қарсы қою, сынау, диаграммамен көрсету, тексеру, талқылау, анықтап сұрау, салыстыру, мәселені шешу, жіктеу, сұрыптау, категорияларға бөлу, себеп-салдарын айқындау
| | - Оқу материалының элементтерінен жаңашыл сипаттағы бүтінді
- (нәтижені) құрастыру. Жаңа нәтиже ретінде оқу материалдарын
- мүлдем өзгеше реттейтін хабарлама (баяндама, сөз), жұмыс
- жоспары, схемаларды атауға болады.
- Мұндай оқу нәтижелері жаңа мазмұн мен жаңа құрылымдарды
- жасап шығаратын шығармашылық әрекеттерді қолдануды талап
- етеді.
- Блум таксономиясының мақсаттық жүйесіне
- негізделген сабақ жоспары.
| | | - Жеке бөлшектерден немесе шашылған дүниелерден жаңа жасауға көмектесу. Жалқыдан жалпыға бағыттау.
| - Ойлап табады,байланыстырады,
- шығарады. Ойын түйіндейді.
- Проблеманы шешудің өзіндік үлгісін жасайды.
| - Ғылымда білімді
- қабылдау мен қолдануды
- 5 деңгейге бөледі.
- Шығармашылық
- тұрғыдан шығарма (эссе)
- жазады;
- Тәжірибе жасаудың
- өзіндік жоспарын
- ұсынады;
- Қандай да болмасын
- проблеманы шешу үшін
- өз білімдерін
- шығармашылықпен
- қолданады.
- Б.Блум таксономиясы бойынша сұрақтар мен тапсырмалар үлгісі
| | | - Үйренушілерге қойылатын
- СҰРАҚТАР (мысалдар)
| - Үйренушілерге берілетін ТАПСЫРМАЛАР
| | - С
- И
- Н
- Т
- Е
- З
- (ж
- и
- н
- а
- қ
- т
- а
- у)
| - Жаңа мазмұн тудыру мақсатымен элементтердi шығармашылықпен бiрiктiру. Болжау, шарттылық, мүмкiндiк ұғымдарын қолданып, өз тәжiрибесi негiзiнде жаңа модель (құрылым) құрастыру.
- Жұмыс және нәтиже түрлерi:
- 1. Шығармашылық жанрлар: эссе, шығарма, өлең, шешендiк (ораторлық) сөз, сценарий, компьютерлiк бағдарлама жазу.
- 2. Жоспар құрастыру немесе тәжiрибе қою, өткiзу: мәлiмет бойынша барлық бiлiмдi тиянақтап, оны бiр жүйеге келтiрiп, жоспар немесе кесте құру (тәжірибенi жоспарлап, нәтижесiн бақылау).
- 3. Абстрактылы ұғымдармен негiзделетiн нәтижелер: ғылыми гипотеза (болжау) құрастырып, ұсыну.
| - - Жаңа мазмұн құрастыру үшін мынаны қалайша өзгертуге (бейімдеуге, құрастыруға) болады?
- - Жақсарту (ұлғайту, көркейту, дамыту, тереңдету, т.б.) үшін не істеуге болады?
- - Қалайша біріктіруге болады?
- - Қандай критерийлер бойынша біріктіруге болады?
- - Мына мәселені (тақырып, ақпарат, теорема, анықтама, т.б.) дәлелдеу үшін нені біріктіруге болады?
| - Құрастыру, жоспарлау, ұсыну, жасау, сөзбен құрастыру, жазу, ретімен қою, жинақтау, өзгерту, шығармашылықпен орындау, ұйымдастыру, дайындау, жасап беру
| | - Оқу материалының маңызын анықтау, ол туралы
- өзіндік пікір келтіру, ойын білдіру, таңдау жасап,
- шешім қабылдау. Мұнда шәкірттің пайымдаулары
- нақты дәлелдерге негізделуі керек:
- - ішкі – құрылымдық, логикалық тұрғыдан;
- сыртқы – алдына қойылған мақсаттарға сәйкестігі
- тұрғысынан.
- Бұл деңгей алдыңғы категориялардың оқу нәтижеле-
- ріне қол жеткізуді меңзейді.
- Блум таксономиясының мақсаттық жүйесіне
- негізделген сабақ жоспары.
| | | - Материалдың өзі үшін керектігін,құндылығын, керекті-
- сін анықтау, пайымдауға бағыт беру.
- Идеялар алмасу, пікір айту. Өзіне керектісін таңдау.
| - Бағалайды,талқылайды.
- Өз пікірін айтады.
| - Мен ойлаймын, яғни мен өмір сүріп жатырмын.
- оқу материалы
- құрылымының
- логикасын
- жазбаша түрде
- бағалайды;
- жасалған
- шешімдер мен
- қорытындылардың
- берілген фактілерге
- сәйкестігін
- анықтайды.
- ішкі немесе сыртқы
- критерийлерге
- сүйеніп, оқу
- материалының
- маңыздылығын
- айқындайды;
- Б.Блум таксономиясы бойынша сұрақтар мен тапсырмалар үлгісі
| | | - Үйренушілерге қойылатын
- СҰРАҚТАР (мысалдар)
| - Үйренушілерге берілетін ТАПСЫРМАЛАР
| | | | - Даулы және пiкiрталас туғызатын мәселелер бойынша шешiм қабылдап, оны дәлелдеу.
- Оқушылар өз ойларын, идеяларын, пайымдауларын мазмұндап, оларды негiздеуi қажет. Бұл деңгейде олар өз позицияларын нақтылық, логикалық жүйелiлiк, дәйектiлiкке негіздеуі қажет.
| - - Сiздiң ойыңызша бұл дұрыс/бұрыс, маңызды ма/емес пе?
- - Мұны жақтайсыз (немесе оған қарсысыз) ба?
- - Былай (немесе олай) жасаса, дұрыс бола ма?
- -Мұның жағымды/жағымсыз, оң/сол, ұтымды/ұтымсыз жақтары қандай?
| - Тиянақтау, салмақтау, бағалау, рейтингілеу, салыстыру, қайта қарастыру, рет-ретімен қою, сұрыптау, таңдау, өлшеу, жазу, жақтап не жоққа шығаратын дәлелдер келтіру, шешім қабылдау
| | - Блум таксономиясының мақсаттық жүйесіне негізделген сабақ жоспарының маңызы
- Мұғалімнің шығармашылығын жүзеге асыруына тірек болатын төмендегі жүйелерін дамытады:
- Шығармашылық әрекет;
- Проблеманы көре білу;
- Болжай білу;
- Жаңашылдықты ендіру;
- Өз жұмысының бағдарламасын жасау;
- Рефлексиялай алу;
- Шығармашылық ойды іске асыру үшін
- идеяларды тудыра алу.
| | | | | - Не? Кім? Қашан? Не …. үлгісі болып табылады? …. не тұспалданады? …. басқаша қалай түсіндіруге болады? …. бұл үлгі боп табыла ма? Мен мұны өз сөзіммен сипаттай алам ба?
| | | - Бұл қалай пайдаланылады? Бұл немен байланысты? … қандай жағдайларда?
| | | - Неге? Қалай? …. себебі не болып табылады? Қорытынды үшін не нәрсе дәлел? ...себебі қандай? …бір-бірімен қалай үйлеседі?
| | | - Егер бұл іске асатын болса, осыдан кейін не болады? Теорияның болжамы іске аса ма? Алынған ақпарат негізінде қандай қорытынды жасадым? Бұл онымен қалай байланысты?
| | | - Бұл жақсы ма және неліктен? Бұл қисынды ма және не себепті?
| | | - Қай жылы болды? Қайда болды? Қалай болды? Формуласын жазыңыз. Атап көрсетіңіз.
| | | | - Сөйлемді аяқтаңыз. Не білдіңіз? Неліктен? Сөйлемді өзгертіңіз. Өзара байланысын түсіндіріңіз. Өз сөзіңізбен айтыңыз.
| | | | - Бірнеше тәсілмен шешіңіз. Құбылыстың негізін түсіндіріңіз. Жорамалды тексеріңіз. Қорытынды жасаңыз.
| | | | - Құрылымы қандай? Топтастырыңыз. Салдары не? Салыстырыңыз. Бөліктерге бөліңіз. Себебін талдаңыз.
| | | | - Өз шешеміңізді көрсетіңіз. Алгоритм ұсыныңыз. Баламасын табыңыз. Бөліктерден құраңыз. Жүйелеңіз. Зерттеңіз.
| | | | - Қосынды ойды бағалаңыз. Жетістіктерін атаңыз. Өлшемдерін көрсетіңіз. Сәйкестігі қандай? Қаншалықты дұрыс? Өз ойыңыз?
| |
Достарыңызбен бөлісу: |
