Типология типтері Құрылымдық ерекшеліктеріне қарай дүние жүзітілдері мынандай төрт типке бөлінеді

Типология типтері

Құрылымдық ерекшеліктеріне қарай дүние жүзітілдері мынандай төрт типке бөлінеді:

1)Жалғамалы(агглютинативті)тип.

2) Даралаушы(аморфты) тип.

3) Қопарылмалы(флективті) тип.

4)Полисинтетикалық немесеинкорпоративтітип.

1) Жалғамалы(агглютинативті) тип.Бұлардың қатарына түркі тілдері,монғол тілдері, угоро-фин, венгртілдері жатады. Бұл тілдерге тән негізгі қасиеттер:

1)Грамматикалықмағыналар түбіргеқосымшалардың(аффикстердің) жалғануыарқылы беріледі;

2) Ол қосымшаларбірінің үстіне біріжалғана береді;

3) Қосымшалардыңәрқайсысы көбінесе бірғана грамматикалықмағынаны білдіреді;

4) Қанша қосымшақосылғанмен сөзтүбірінің дыбыстыққұрамы өзгермейді (солкүйінде қалады).

2)Даралаушы(аморфты)тип. Яғнисөздергеқосымша(жалғау,жұрнақ)жалғанбай,түбір күйіндеқолданылатынтілдер.Бұларды кейде түбіртілдер деп те атай береді.Даралаушы типке қытай,ветнам, бирма, тай, тибет,малайя-полинезей тілдеріжатады. Бұл тілдерге тән қасиеттер:

1)Жоғарыдааталғандайқосымшаларқосылмайды(яғни сөздертүрленебермейді);

2) Синтаксистікжағынан негізгітәсіл – қабысу(қой қора, көктерек, мың қой,ана кісі) жәнежанасу (тезкелді);

3) Сондықтан олтілдерде омонимсөздер көп (мол)болады;

4) Синтаксистікқатынастарсөздердің орынтәртібі, интонацияжәне көмекшісөздер арқылыберіледі;

5) Олар бір-біріненмузыкалық екпінарқылыажыратылады;

6) Сөз тудырудыңең басты тәсілі –түбірлердібіріктіру.

3) Қопарылмалы (флективті) тип.Бұған орыс, неміс, араб, грек т.б. тілдеренеді.Бұл тілдерге тән қасиеттер:

1)Грамматикалық мағыналарнегізінен ішкіфлексияарқылыберіледі.

2) Грамматикалықмағыналар сыртқыфлексия арқылы даберіледі.

3) Флективті тілдердеаффикстер сөздің түбірінесіңісіп кетеді де, түбірлераффикссіз дербес қолданылаалмайды.