C денсаулық

жүктеу/скачать 108,84 Kb.

Дата	08.06.2023
өлшемі	108,84 Kb.
	#178447

Байланысты:
логика каз 03.02.22
112199, амыр жаю машиналары, Лекциялар ТПСН (1), ТОП (1)

1. Көне түріктердің түсінігі бойынша, бұл Дүние жоқтан бұрын пайда болған. Оны ұстаға ұқсайтын Жаратқан тудырды. Дүние негізінен: жер, су, от, ... тұрады. Жоғарыдағы төрт стихияның қайсысы жасырын тұр:
A) ауа
B) күн
C) топырақ
D) жарық
E) табиғат

2. Ежелгі грек ойшылы Фалеске берілген сұрақтардан мынандай жауаптар алыныпты. Бәрінен де жасыүлкен кім? – Құдай, өйткені ол тумаған. Бәрінен де не үлкен? – Кеңістік, өйткен ол бүкіл Дүниені қамтиды. Не нәрсе ең әсем? – Дүние, өйткені әсемдіктің бәрі оның құрамында. Ең дана не? – Уақыт, ол бәрін тудырды, тағы да тудырады. Барлыққа ортақ не? – .... Жоғарыда берілген мәтіндегі ойды аяқтаңыз.

A) үміт
B) байлық
C) денсаулық
D) даналық
E) көрік

3. «Қайсы бір философияның бастауында... ,дамуында - зерттеулер, соңында – білместік жатыр». (М. Монтень) Жоғарыдағы ойды сабақтай отырып, кезінде Аристотель айтып кеткен философияның бастуында не тұрғандығын ойланыңыз.

A) таңғалушылық
B) қорқыныш
C) еліктеушілік
D) қайғы
E) қуаныш

4. Онтология – болмыстың мәні туралы ілім. Онтология – адам туралы ілім. Онтология – өмір туралы ілім. Онтология – табиғат туралы ілім. Онтология – құдай туралы ілім. Дұрыс жауабын көрсетіңіз:

A) болмыстың мәні туралы ілім
B) құдай туралы ілім
C) өмір туралы ілім
D) табиғат туралы ілім
E) адам туралы ілім

5.Зерттеу обьектілерінің бірлігі бірнеше дәстүрлі жаратылыстық ғылымдардың тоғысуынан шығатын жаңа пәнаралық ғылымдардың пайда болуына әкеледі. Пәнаралық ғылымдар – бірнеше жаратылыстану ғылымдарының қиылысында тұрған жаңа ғылымдар. Төменде берілген жауаптардың ішінен пәнаралық ғылымға тиесіліні көрсетіңіз.

A) биофизика
B) математика
C) биология
D) химия
E) физиология

6. «Егер сен ойлаудан басталатын ғылым нағыз ғылым болады деп есептейтін болсаң, онда мен сенімен келісе алмаймын. Оны жоққа шығарудың бірнеше себептері бар, оның ең бастысы ойдағы пайымдауларда тәжірибе жоқ, ал онсыз ешқандай шындық жоқ»,-деп есептеді Леонардо да Винчи. Жоғарыда айтылған қағида қай философиялық бағытты қолдайтындығын көрсетіңіз:

A) эмпиризм
B) идеализм
C) сенсуализм
D) материализм
E) рационализм

7. Неміс ағартушысы Г. Лессинг «Егер Құдай мені өзіне шақырып, бір қолымда Дүние жөніндегі толық ақиқат, екіншісінде – ақиқатқа деген іңкәр бар. Қайсысын таңдап аласың?-десе, мен «О жаратқан, бүкіл ақиқаттың иесі – сенсің, маған тек сол ақиқатқа іңкәрлікті берсеңіз болғаны»,- дейді. Осы көркемсөзбен берілген ойда не туралы айтылып тұр және автор нені таңдап алды?

A) теология
B) телеология
C) мифология
D) фатализм
E) философия

8. Француз ағартушысыД.Дидро йтқанындай «Ең тамаша ойшылдар философиямен ғасырлар бойы айналысты. Бірақ соған қарамастан онда бірде-бір дау туғызбайтын пікір жоқ». Неге олай?

A) философияда үнемі пікір қайшылығы болады, сол арқылы ақиқатқа жетуді көздейді.
B) философия дегеніміз-дау туғызбайтынпікірлер.
C) философияда тек бір ғана пікір қарастырылады, басқа пікірге орын жоқ.
D) философия турасында жоғарыдағы ойшыл дұрыс айтпаған.
E) философиямен айналысқан ойшылдардың тамаша болмағандығы себепті.

9. Неміс классикалық философиясының шыңы болып табылатын Г. Гегель «Барлық шындық ақылға сияды. Барлық ақылға сиятын – шындық» деген болатын. Осы қағиданың жұмбақ сырын ашып, оның өмірде қандай көрініс табатынын айтыңыз.

A) дүниеде бардың бәрі ақылға сия бермейді, өмірде бардың бәрі шындық емес
B) дүниеде бардың бәрі ақылға сияды
C) дүние дегенімі зшындық емес
D) дүниеде бардың бәрі шындық
E) дүниеде бардың бәрі ақылға сияды, өмірде бардың бәрі шындық

10. Көлемі бойынша ұғымдар жалқы және жалпы болып бөлінеді. Жеке деп көлемі жалғыз, дара элементтен тұратын ұғымдарды («бірінші ғарышкер», «екінші дүниежүзілік соғыс», т.б.) айтамыз. Жалпы деп көлеміне кем дегенде бірден артық элемент кіретін ұғымды атайды («ғарышкер», «мемлекет», «қылмыскер» жәнет.б.). Берілген жауаптардың ішінен көлемі бойынша жалқы ұғымды көрсетіңіз.

A) Австралия
B) материк
C) теңіз
D) кітап
E) қала

11. Дүниеге көзқарастың келесі бір мифтен кейінгі қалыптасқан түрі – дін. Қазіргі кездегі бір ғана құдайға сенетін монотеистік діннің пайда болуына дейін оның бастапқы нышандары осыдан жүздеген мыңжылдар бұрын қалыптасқан. Оларды алғашқы діни сенімдер деп атайды: тотемизм, фетишизм, анимизм, магия, политеизм т.б.

Төменде берілген жауаптардың ішінен белгілі бір халықтың немесе этностың шығу тегін хайуанаттармен немесе өсімдіктер мен туыстық байланыста қарастыруының ғылыми атауын табыңыз.
A) тотемизм
B) магия
C) анимизм
D) политеизм
E) фетишизм

12. Верификация – ғылыми тұжырымдардың ақиқаттылығын оларды эмпирикалық тексерудің нәтижесінде анықтауды білдіретін методологиялық ұғым. К. Поппер верификациялау принципінің орнына фальсификациялау принципін алға қояды. Жүйенің фальсификациялануы – бұл теориялық жүйені қолдау не ақтау формасы емес, оны жоққа шығар упринципі. «Бұл ұнтақ тұз болып табылады» деген тұжырымды, оның дәмін татып көрсек болғаны немесе «үстелдің астында мысық отыр» деген тұжырымды үстелдің астын қарап-ақ тексере аламыз. Осы мысалдың жоғарыдағы қай принципке тиесілі екендігін анықтаңыз:

A) верификация
B) индукция
C) дедукция
D) фальсификация
E) демаркация

13. Электр заряды екі түрде кездеседі: электронға тəн заряд – ... заряд деп, ал позитрон мен протонға тəн заряд ... заряд депаталады. Электр зарядтарын қасиеттеріне сай анықтап, бос орындарды өз ретімен толтырыңыз:

A) теріс жəне оң
B) оң жəне сол
C) ыстық жəне суық
D) жоғары жəне төмен
E) оң жəне теріс

14. Қазіргі биология ғылымы қасиеттеріне, тіршілік көріністеріне қарай морфология (тірі организмдердің құрылысы жайлы ғылым), генетика (тұқымқуалаушылық пен өзгеру заңдарын зерттеуші ғылым), ... (өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік жағдайы жəне сыртқы ортамен өзара байланысы туралы ғылым) жəнет.б. болып бөлінеді. Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік жағдайы жəне сыртқы ортамен өзара байланысы туралы ғылым қалай аталады, қалып қойған ұғымды толтырыңыз:

A) экология
B) физиология
C) гистология
D) анатомия
E) молекулалық Биология

15. Николай Коперниктің «Аспан аумағының айналмалылығы туралы» деген басты еңбегінде байырғы Антика дәуіріндегі Аристарх Самосскийдің (б.э.б. 3 ғ.) гелиоцентризм идеясы қайтадан қолға алынып, жаңғыртылып, ғылыми ақиқат тұрғысынан дәйектеледі. Аристотельдік-Птолемейлік геоцентрлік жүйе жоққа шығарылады да, осы мәселе жөніндегі әлем мен адам туралы діни-теологиялық түсініктер терістеледі. Осы гелиоцентрлік жүйе кейіннен ғылым дамуы тарихында «коперниктік бетбұрыс» деп аталды. Гелиоцентризм ұғымының не екендігін айқындаңыз.

A) әлемнің орталығы – Күн екендігін тұжырымдау
B) дүниені бір ғана негіз бар деп түсіну
C) дүниеде екі негізгі субстанция бар
D) әлемнің орталығы адам деп түсіну
E) бұндай ағым жоқ

16. Ойлау жүйесін де кез-келген ұғым белгілерінің сипатына қарай әдетте: оң және теріс болып бөлінеді. Оң деп нәрседе қандай да бір сапаның болуын көрсететін ұғымды атайды. Теріс деп нәрсе де сол немесе басқа сапаның болмауын көрсететін ұғымды атайды. Төменде келтірілген ұғымдардың қайсысы белгі сипатына қарай теріс болып табылады?

A) сараңдық
B) парасаттылық
C) адам
D) бейболмыс
E) сауатты заңгер

17. Болмыс жайындағы ой пікірлер дүниеде бар болып отырғанның бәріне ортақ негіз туралы түсініктіңтууына алып келді, ал бұл философияда субстанция категориясын тудырады. Субстанция толып жатқан нақты заттардың, құбылыстардың, үрдістер мен оқиғалардың көп түрлілігінің ішкі бірлігін білдіреді. Мәтіннің мағынасына қарай отырып субстанция ұғымының мәнін айқындаңыз:

A) бастапқы мән
B) жоғары мән
C) соңғы мән
D) орта мән
E) төмен мән

18. Декарттың философиялық ойларының негізі – ол жалпыға танымал шындықтың күмəнділігі. Бірақ, Декарт үшін күмəн агностика мен скептиканыңдəлелсіздігі емес, ол тек алдын-ала қолданылатын əдістемелік əдіс, құрал, яғни оның көмегімен бір шындықтың бетін ашуға болатындығын айтады. Декарттың қысқаша ойы келесідей: «Мен нақты адам екеніме сенімім жоқ, мүмкін менің рухым жануарға не болмаса басқа тəнг етəн, бірақ менің ойым шынайы жəне нақты. Ойлар мен сенімдер мұны қате болуы мүмкін, бірақ ойлау фактісінің өз-өзі шынайы болып келеді». Декарт ойының дұрыс қорытындысын анықтаңыз:

A) «Ойлаймын, сондықтан өмір сүремін»
B) «Сенемін, сондықтан өмір сүремін»
C) «қалаймын, сондықтан өмір сүремін»
D) «ұяламын, сондықтан өмір сүремін»
E) «Сеземін, сондықтан өмір сүремін»

19. Сонымен, ғылым дегеніміз – арнаулы қоғамдық қызмет нəтижесінде алынып, дамыған жəне қолдану барысында қоғамның тікелей тəжірибелік күшіне айналған обьективті шындықтың динамикалық жүйесі. Ғылыми білімнің құрылымы мен ғылым атқаратын функциялар тығыз байланысты. Олар бірнешеу. Ғылымның атқаратын функцияларына жатпайтынын анықтаңыз:

A) білім – адамзаттың əр қилы тіршілік ету аймағынан: қарапайым өмірден, саясаттан, экономикадан, өнерден тағы басқа жағдайлардан алу;
B) болжам жасау – дəл қазіргі кезде жүріп жатқан процестердің даму дəрежесін есепке ала отырып, болашаққа болжам жасау;
C) жаңалық ашу–табиғаттың жаңа заңдарын ашу, жаңа ғылыми гипотезалар шығару;
D) жүйелеу–жиналған фактілік материалдарды сұрыптап, бір жүйеге енгізу;
E) түсіндіру-табиғат обьектілері мен табиғат құбылыстарының мəнін ашу;

20. Қазақ халқының дүниесезімі мен дүниетанымының ерекшелектер өзі өмір сүрген ортамен тікелей байланысты. Қазақ халқы басқа Еуропа халықтары сияқты табиғатты өзгертуге немесе оған үстемдік етуді мақсат етіп қоймаған. Керісінше, табиғатқа бейімделіп, онымен үндестік орнатуды мақсат тұтқан. Қазіргі заман тілімен жоғарыдағы мəтінде қазақ халқының қандай санасы туралы айтылғанын айқындаңыз:

A) экологиялық сана
B) дүниетанымдық сана
C) мифтік сана
D) болмыстық сана
E) тарихи сана

21. Протагор өзінің оқушысы Еватлмен келісімге келеді: егер Еватл алғашқы рет сотта жеңіске жетсе, ондаПротагорға ақша төлеуге тиіс. Бірақ, Еватл асықпайды. Онда Протагор Еватлға «мен сені сотқа беремін» деп қорқытады. Оған Еватл: «келісім бойынша мен сотта жеңіске жетсем ғана төлеймін, мен əлі бі рсотты да ұтқан жоқпын», - дейді. Сонда Протагор айтыпты: «Егер мен сотта сені ұтсам, онда сен төлейсің соттың шешімі бойынша, егер сен ұтсаң – онда бəрібір төлейсің, келісім бойынша». Оған Еватл былай депті: «Егер мен ұтылсам, онда төлемеймін, - келісім бойынша, ал егер ұтсам, онда төлемеймін соттың шешімі бойынша». Жоғарыдағы мəтіндегі мысалда көрсетілгендей дауласу немесе дəлелдеу кезіндегі қисынсыз пікірлерді, сырттай ғана дұрыс болып көрінетін ойларды қолданатынəдіс-тəсілдердің философиядағы атауынтабыңыз:

A) софистика
B) схоластика
C) суфизм
D) скептицизм
E) секуляризация

22. Құдайдың құдіреттілігін дəлелдеу мүмкін емес, оған тек қана сенім арқылы жетуге болады». У.Оккам. Бұл қағидаға тəн ерекшелікті айқындаңыз.

A) теоцентризм
B) антропоцентризм
C) гелиоцентризм
D) пантеизм
E) фатализм

23. Логика ғылымында ұғымдарды бөлу деген қағида бар. Егер анықтамалар көмегімен ұғымның мағынасы ашылса, онда ұғым көлемін айқындау міндеті бөлу деп аталатын логикалық операция көмегімен шешіледі. Сонымен бөлу дегеніміз – бастапқы ұғымда ойлаған нəрселерді топтарға бөлу. Мысалы, құқықтық нормалар құқықтық міндеттеуші жəне құқықтық тыйым салушы, құқықтық растаушы деп бөлінеді. Бөлу негізі мəнді белгі болуы тиіс. С.Е. Лецтің «Таралмаған ойлар» еңбегінен алынған мысалды қарастырайық: «өзара əңгімелесіп отырған бірнеше кісі адамдарды түрліше бөлу туралы пікір бөліседі. Біреуі: «мен адамдарды ақылды жəне ақымақ деп бөлемін» десе, екіншісі: «адамдарды əрқалай бөлуге болады. Адамдаржəне адам еместер деп те бөлуге болады» дейді. Сонда таңқалған жазалаушы: «Ал мен оларды бас жəне дене деп бөлемін», - деді». Жоғарыдағы мысалдағы үш адамның қайсысының бөлуі дұрыс болмағандығын табыңыз.

A) бас жəне дене
B) адамдар мен адамдар
C) адамдар жəне адам еместер
D) ақылды жəне ақымақ.
E) индивид жəне тұлға

24. «Сақ адам сандығын бекіте алады. Есті адам тілін тия алады. Бірақ ешкім ... тия алмайды». Ш. Құдайбердіұлы Ш. Құдайбердіұлының жоғарыдағы қанатты сөзін аяқтаңыз:

A) ойын
B) тілін
C) сөзін
D) құлағын
E) көзін

25. «Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінез бен туады: біреуі - ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады. Бұлар - ... құмары. Біреуі – білсем екен демеклік. Не көрсе соған талпынып, жалтыр-жұлтыр еткен болса, оған қызығып, аузына салып, дəмін татып қарап, тамағына, бетіне басып қарап, сырнай-керней болса, дауысына ұмтылып, онан ер жетіңкірегенде ит үрсе де, мал шуласа да, біреу күлсе де, біреу жыласа да тұра жүгіріп, «ол немене?», «бұл немене?» деп, «ол неге үйтеді?» деп, «бұл неге бүйтеді?» деп, көзі көрген, құлағы естігеннің бəрін сұрап, тыныштық көрмейді. Мұның бəрі - ... құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен деген». Қарасөздер. Жетіншісөз. Абай Құнанбайұлы. Жоғарыдағы келтірілген қарасөздегі түсіп қалған сөздерді орнына қойыңыз:

A) тəн мен жан
B) жан мен рух
C) ой мен сана
D) ерік пен жігер
E) тəн мен дене

26. Техника философиясы өзінің күрделі құрылымы бар жеткілікті дəрежеде күрделі философиялық ағым болып табылады. Техникалық өркениеттің динамикалық процестерін пайымдауға ұмтылған жаңа концепциялар пайда болды. Техника философиясы, ең алдымен, бірнеше бағытқа бөлінеді. Сциентизм техника дамуының адамзат үшін сөзсіз игіліктілігіне деген сенімге негізделеді. ... – технофобияның көрінісі, пайда болып, таралып жəне өсіп келе жатқан жаңа технологиялардың жұмбақ қауіп-қатерінің алдындағы үрей мен қорқыныш, сенімсіздік. Жоғарыда түсіп қалған ұғымның орнын толтырыңыз:

A) антисциентизм
B) эмпириокритицизм
C) сыни рационализм
D) неотехницизм
E) скептицизм

27. Адамға тəн ең жалпы белгі - оны басқа дүниеден ажыратып тұратын əлеуметтік іс-əрекет, еңбек. Адам дегеніміз – ең алдымен белсенді түрде əрекет етуші, өзінің өмір сүру жағдайларын өзгертуші əлеуметтік субъект, əлеуметтік ақыл-ой жəне əлеуметтіксезім иесі – мұның бəрі өзара іштей бірлікте болатын жəне іске асатын сапалық белгілер. Төмендегі жауаптар ішінен адамды басқа жануарлардан айырып тұратын негізгі белгілеріне жатпайтынын табыңыз

A) қоректенуге деген қабілеттілік
B) анық сөйлеуге қабілеттілік
C) абстракциялық ойлауға қабілеттілік
D) денесінің тік қалыпта болуы жəне екі аяқпен жүруі
E) еңбекке қабілеттілік, яғни еңбек құралдарын жасап, оның көмегімен сыртқы орта нəрселерін өңдеу қабілеті

28. «Мал да аяулы, жан да аяулы болса егер,

Малды аяма, жаның үшін малды сат!
Жан да аяулы, жар да аяулы болса егер,
Жанды аяма, жарың үшін жанды сат». Ш. Құдайбердіұлы жоғарыдағы келтірілген өлеңдегі «жар» ұғымының мəнін айқындаңыз:
A) жұбай
B) жан
C) жаратушы
D) ар
E) жер

29. Ешкімде философияны жастық шағында ысырып тастап, қартайғанда одан шаршамасын. Философия жасқа да кəріге де керек, біріншіге – жастық жігерді болашақ алдындағы пісіп-жетілген батылдықпе нұштастыруға, екіншіге – өмірдің соңында рухани жаңарып, өткенге қуануүшін, - деген пікірді грек философы Эпикур айтқан екен. Бұл ойдың маңызы неде?

A) философия кез келгенуақытта өзінің өзектілігін жоймайды.
B) философия адамға орта жаста қажет
C) философиямен тек жастық шақта айналысукерек
D) философиямен тек егде жаста ғана айналысу қажет.
E) философияның адам өміріндегі қажеттілігі шамалы

30. Элей мектебінің келесі беделді өкілдерінің бірі – Зенон (б.э.б. 490-б.э.б. 430 жж.) болмыс мəселесімен айналыса отырып, философия тарихында жəне дискурстық кеңістікте көпшілікке өзінің «апорияларымен» таныс. Мəселен, «Ахиллес пен тасбақа» деп аталатын апориясының мазмұны былайша құрылады: Грек аңыздарынан алынған образдық кейіпкер, өте жүйрік, желаяқ Ахилесс шабан тасбақаны қуып жете алмайтындығының дəйектемесінде, бастапқы қуу үрдісінде Ахилесс тасбақадан кейінірек орналастырылады, бірақ ол тасбақадан он есе тез жүгіре алады. Демек, Ахилесс тасбақаның бастапқы тұрған орнына жеткен уақытта, тасбақа Ахилестің жүріп өткен жолының оннан бірін алға қарай жүріп өтіп, жылжиды, ал Ахилесс осы нүктеге келген мезетте, тасбақатағы да осы аралықтың жүзден біріндей жол жүріп тастайды, тағы да Ахилесс осы нүктеге жеткен мезетте, тасбақа осы аралықтың мыңнан біріндей жол жүреді, сандардың шексіздігіне орай осы үрдіс мəңгі қайталанып жалғаса береді де, Ахилесс тасбақаны ешқашан қуып жете алмайтындығы дəйектеледі. «Ахиллес пен тасбақа» деп аталатын апориясын ұсына отырып, Зенон не нəрсенің салыстырмалылығы туралы ой қозғайды?

A) кеңістік пен уақыт
B) мазмұн жəне форма
C) құбылыс жəне мəн
D) қажеттілік пен кездейсоқтық
E) себеп пен салдар

31. Адам бойында туа біткен білім болмайды деуге гносеологиялық принципті дəйектілікпен қолдана отырып, əл-Фараби тұлғалық қасиеттер туа бітеді деген пікірді де бекерге шығарады. Бұл қасиеттер дағды мен тəрбие күші арқасында ғана осылай көрінеді. Адам парасатты күйінде тумайды, онда тек парасаттылық қабілеті ғана болады, дəл сол сияқты ол əуелден жауыз немесе бұзақы, хатшы немесе тоқымашы болып та тумайды. Жалпылама баяндауына қарамастан, əл-Фараби көрсеткен, мемлекет қайраткеріне тəн ақиқатты жарату, ізгілік, байсалды мінез, адамгершілік сипаттар қазіргі кезде де маңызы мен мағынасын жоғалтқан жоқ. Жоғарыдағы мəтіннен ӘбуНасыр əл-Фарабидің көзқарастарының қай ғылым саласына тиісті екендігін анықтаңыз?

A) этика
B) эстетика
C) логика
D) дін
E) саясат

32. Гипотеза – (гр. huostasis – негізг іболжам) теориялық білімнің формасы, ғылыми теорияның фактілер негізінде жасалған болжамдардан тұратын, шынайы мəні əлі анықталмаған жəне дəлелдеуді қажет ететін құрылымдық элементі. Гипотезаның анықтамасына сайкелетін жауапты табыңыз:

A) ықтимал білім
B) дұрыс білім
C) шынайы білім
D) жалған білім
E) толық білім

33. Ой тұжырымының түбірлі, іргелі үш типін атауға болады. Бұлар дедукция, индукция жəне традукция. Индукция дегеніміз (латында inductio - кіргізу, əкелу) – жалқы білімнен неғұрлым жалпыға қарай өрбитін ой тұжырымы. Индукцияға типтік мысалды келтірейік:

«Дүйсенбі – жаңбырлы күн».
«Сейсенбі – жаңбырлы күн».
«n күн – жаңбырлы күн».
«Дүйсенбі, сейсенбі. ... n күн аптаның барлық күнін қамтиды».
«Бүкіл апта жаңбырлы болды».
Дедукция дегеніміз (латында deduсtio - шығару, қорыту) – неғұрлым жалпы білімнен жалқыға жылжитын ой тұжырымы. Берілгенжауаптардың ішінен дедукцияны анықтаңыз.
A) Кейбір металдар – сұйық денелер
B) Бүкіл апта жаңбырлы болды
C) Барлық Күн жүйесінің планеталары элиптикалық орбита бойынша қозғалады
D) Кейбір металдар судан жеңіл
E) Барлық адамға өлім хақ

34. Рационализм – (лат. ratio - ақыл) танымның негізін ақыл деп санайтын философиялық ағым, танымның басты қаруы, сонымен бірге ақиқаттың өлшемі. Болмыстың, танымның, моральдің де негізі ақыл деп есептейтін философиялық ілім. Рационалистік танымның негізгі үш формасын көрсетіңіз:

A) ұғым, пікір, ойтұжырым
B) идея, гипотеза, теория
C) зерде, сана, интуиция
D) субстрат, материал, болмыс
E) түйсік, қабылдау, елестету

35. Пан та реи (pantarheі) - «Өзен суын екі рет кіруге болмайды. Біз өзен суына кіреміз, сонымен қатар кірмейміз, біз сол өзіміз біз, сонымен қатар басқамыз». Осы ойы арқылы ежелгі грек ойшылы Гераклит Дүниенің мəңгілік ... екенін ашық көрсетеді. Ежелгі грек ойшылы Гераклит Дүниенің мəңгілік сипаты деп нені айтып тұр. Жоғарыдағы түсіп қалған ұғымды айқындаңыз.

A) өзгерісте
B) тұрақтылықта
C) ылғалдылықта
D) ерекшелікте
E) ұйқыда

36. Сократтың айтуы бойынша, адамның ... танып-білуі – оның ең биік мұратына айналуы керек. Сонда ғана адам мен қоғам арасындағы қайшылықтар шешіледі. Ол үшін адам күнделікті өмірдегі «ұса қмəселелердің» жолын табуыемес, ол бүкіл адамзаттық ақиқат деңгейіне көтеріліп, өзінің жан-дүниесін толтыруы керек. Бұл пікірді қолдайтын бір аңыз бар. Сократтан «Сіздің туған жеріңіз "айда? – деп сұрағанда, ол «Мен ғарыштанмын» – деп жауап берсе керек. Сократтың ұлы тұлғалығы, міне, осында. Ежелгі грек ойшылы Сократ бойынша адам бірінші нені тануы тиіс:

A) өз-өзін
B) қоғамды
C) айналасын
D) құдайды
E) жұбайын

37. «Таным адам санасы мен қоршаған ортаны бейнелеуден басқа түк те емес. Бұл үдерісте сезім алғашқы, содан кейін заттар арқылы тəжірибе іске асады. Мəселен, эмпирик – құмырсқа сияқты, жинаған мəліметтері бойынша, рационалист – өрмекші тəрізді, өзінен өрнек тоқып шығарады, ал бал арасы – ортаңғы, бақшадан шикізат жинап, оны өздігінен өңдейді»,-деп қорытады Ф.Бэкон. Ф.Бэкон бойынша шынайы ғалым адам қандай жəндікке ұқсауы тиіс екендігі анықтаңыз.

A) бал арасы
B) құмырсқа
C) қоңыз
D) шаян
E) өрмекші

38. Көлем элементінің санына қарай ұғымдарды бос жəне бос емес деп бөледі. Көлемдері нақты өмірде жоқ нəрселерді көрсететін ұғымдар нөлдік, бос деп аталады. Мəңгілік қозғалтқы, жезтырнақ – мұныңбəрі бос ұғымның мысалдары. Берілген жауаптардың ішінен бос (нөлдік көлеммен) ұғымды табыңыз.

A) кентавр
B) иероглиф
C) рокер
D) кесте
E) карнавал

39. Материя – (лат. material – зат, нəрсе, материал) философиядағы заттардың түпкі тегі, белгілі бір бастапқы зат – «материя адамға оның өзінің түйсігі арқылы мəлім болатын, біздің түйсіктерімізге тəуелсіз бар бола тұрып, сол түйсіктеріміз арқылы көшірмесі, суреті түсетін обьективті креалдылықты белгілеу үшін қолданылатын философиялық категория» (В.И. Ленин.) Материяның ғылыми философиялық түсінігін атаңыз?

A) материя дегеніміз - біздің санамыздан тыс өмір сүретін объективтік шындық
B) материя дегеніміз - əлемді қабылдап, түсінуіміздің жиынтығы
C) материя дегеніміз - əлемнің белгісіз бір материалдық бастамасы
D) материя дегеніміз - сезімдік- нақты заттар, процессер, құбылыстар
E) материя дегеніміз – дүниенің өзгермейтін элементтері

40. Сонымен, ғылым дегеніміз – арнаулы қоғамдық қызмет нəтижесінде алынып, дамыған жəне қолдану барысында қоғамның тікелей тəжірибелік күшіне айналған обьективті шындықтың динамикалық жүйесі. Ғылыми білімнің құрылымы мен ғылым атқаратын функциялар тығыз байланысты. Олар бірнешеу. Ғылымның атқаратын функцияларына жатпайтынын анықтаңыз:

A) білім – адамзаттың əр қилы тіршілік етуа ймағынан: қарапайым өмірден, саясаттан, экономикадан, өнерден тағы басқа жағдайлардан алу
B) болжам жасау – дəл қазіргі кезде жүріп жатқан процестердің даму дəрежесінесепке ала отырып, болашаққа болжам жасау
C) түсіндіру-табиғат обьектілері мен табиғат құбылыстарының мəнін ашу;
D) жүйелеу–жиналған фактілік материалдарды сұрыптап, бір жүйеге енгізу;
E) жаңалық ашу–табиғаттың жаңа заңдарын ашу, жаңа ғылыми гипотезалар шығару;

41. Қожанасырдан əділ шешім есту үшін бір мəмлеге келе алмаған екі адам оған жүгініпті. Біріншісінің шағымын естіген Қожанасыр: «Сенікі дұрыс» - деп тауыпты. Екіншісінің дəлелдемелерін естіген Қожанасыр: «Сенікі дұрыс» - депті. Сонда келісе алмай тұрған екі адам: «Бұныңыз қалай?» - деп қосарлана таңданған кезде: «Екеуіңдікі де дұрыс»,-деген екен. Осы мысалда логиканың қай заңының талаптары сақталмаған.

A) қайшылықсыздық заңы
B) төртіншісі жоқ заңы
C) жеткілікті негіз заңы
D) тепе-теңдік заңы
E) үшіншісі жоқ заңы

42. «Адам ақиқатты бас көзiмен көрмейдi, ... көзiмен көредi»,-дейді Ш. Құдайбердіұлы. Жоғарыдаға қалып қалған сөзді толтырыңыз:

A) ақыл
B) қайрат
C) жүрек
D) сұлулық
E) сабыр

43. «Тiршiлiк туралы адам арасында көптен берi айтылып келе жатқан екi түрлi жол бар. Бiрi – дене өлсе де, жан өлмейдi, жоғалмайды; өлгеннен кейiн де осы күнгi тiршiлiкке мүлде ұқсамайтын бiртүрлi тiршiлiк өмiр бар; сондықтан адамдар жалғыз ғана дүние тiршiлiгiн ойламай, сол соңғы дүние өмiрiнде де жақсы, бақытты болудың қамын ойлай бiлуi керек дейдi. Мұны ақырет дейдi, өлгеннен соңғы өмiр жолы дейдi. Ендi бiр жол – бұл əлемдегi барлық нəрсенiң бəрi өздiгiнен жаралып жатыр, оны былай деп жаратқан ие жоқ həм өлгеннен соң да тiрiлетiн жан жоқ дейдi. Менiң ойымша, осы екi жолдың қайсысы анық екенiн табу – ақылы сау адамға қатты мiндет». Ш. Құдайбердіұлы. Осы мəтінде Шəкəрім Құдайбердіұлы айтып отырған екі жаратылыс жолының ғылыми атауын атаңыз:

A) теология жəне пантеизм
B) материализм жəне идеализм
C) рационализм жəне эмпиризм
D) метафизика жəне диалектика
E) деизм жəне догматизм

44. Эмпирикалық зерттеулердің əдістері: қабылдау – сезім мүшелеріне тікелей əсер ететін сыртқы заттар мен құбылыстардық тұтас бейнесі; бақылау – сыртқы дүниені алдын ала, мақсатты түрде қабылдау, яғни құбылыстарды табиғи шындықта, оларға араласпай, тікелей қабылдау, зерттеу; эксперимент - шындықты, құбылыстарды бақылауға, басқаруға болатын жағдайларда, шарттарда зерттеу; салыстыру – объектілердің ұқсастығы мен айырмашылығын аңғару, салыстыру əдісі; өлшеу – біршаманың басқа біршамаға қатынасын анықтау. Жоғарыда берілген мəтіннен эмпирикалықз ерттеулердің əдістеріне жатпайтынын анықтаңыз:

A) қабылдау
B) салыстыру
C) эксперимент
D) өлшеу
E) бақылау

45. «Мен ғана бармын жəне менiң түйсiктерiм. Дүние менiң түйсiктерiмнiң кешені» деген. Жоғарыдағы қағида қай философиялық бағытқа тəн. Дұрыс жауабынк өрсетіңіз:

A) субъективтiк идеализм
B) объективтiк идеализм
C) диалектикалық материализм
D) дуализм
E) механикалық материализм

1. Берілген 4 жауап нұсқасынан 1 дұрыс жауапты таңдау. (х+3) саны үшке еселі. Егер х оң сан болса, төмендегі сандардың қайсысы үшке еселі емес екенін табу керек.

A) 3х+7
B) 2х+3
C) 2х+9
D) 5х+3
E) 5х-2
2. Берілген 4 жауап нұсқасынан 1 дұрыс жауапты таңдау. Егер х/у=5 болса, 25у/х өрнегінің мәні ____ тең болады.
A) 5
B) 30
C) 1/5
D) 75
E) 85
4. Топтағы балаларға бірдей мөлшерде 90 қарындаш және 60 қалам таратылып берілген болса, топтағы балалар саны қанша екен.
A) 30
B) 6
C) 59
D) 26
E) 25

5. Бала өз машиналарына 5 және 7 цифрларынан тұратын 3 орынды нөмерлер жапсырып жатыр. Нөмірлер бірдей болмауы керек. Сол кезде оның бір машинасына нөмер жетіспей қалды. Балада қанша машина бар екенін табу керек.

A) 9
B) 120
C) 10
D) 6
E) 8

6. Екі достың үйлерінің арақашықтығы – 10м. Ал олардың хат-жәшіктері үйлерінің ортасында және өз үйлерінен 2м жерде орналасқан. Әр баланың өз үйінен өз хат-жәшігіне дейінгі жол өз үйінен досының үйіне дейінгі жолдың неше бөлігі екенін табу керек.

A) 1/5
B) 4/10
C) 4/5
D) 1/3
E) 3/5

7. Екі достың үйінің арақашықтығы – 10м. Олардың хат-жәшіктері екеуінің үйлерінің ортасында және өз үйлерінен 2м жерде орналасқан. Әрқайсысының өз үйінен досының хат-жәшігіне дейінгі жол өз үйінен досының үйіне дейінгі жолдың неше бөлігі екенін табу керек.

A) 1/5
B) 3/5
C) 4/5
D) 1/3
E) 4/10

8. Рационал (Q), иррационал (I) және нақты (R) сандар үшін дұрыс қатынасты анықтау керек

A) I ⊂ R
B) Q∪R=I
C) I ⊂Q
D) R⊂Q
E) Q ⊂ I

9. Рационал санды табу керек

A) −
B) 2−5i
C) 2
D) π=3,14...
E) е=2,718..
10. Рационал санды табу керек
A) 0,(3)
B) 2
C) е=2,718..
D) π=3,14.
E) 2−5i
11. Атай жинақ кассасына 95000 теңге ақша салып, бір жылдан соң одан 104500 теңге алды. Атай жинақ кассасына салған ақшасын неше проценттік өсіммен алғанын табыңыз.
A) 10%
B) 9 %
C) 7%
D) 11%
E) 14%

12. Дөңгелектің кызыл бөлігінің градустық өлшемі 2250. Қөкпен боялған бөлігі дөңгелектің қандай бөлігін береді?

A) 3\8
B)
C)
D)
E)

16. Берілген 4 жауап арасынан 1 дұрыс жауапты таңдау. a мен b бүтін сандар, a>b>0 жəне a2 −b2 =12 болса, a –b өрнегінін мəні мына сандардың қайсысын қабылдай алатынын анықтау керек: 1; 2; 4.

A) тек 2
B) 1 мен 2
C) 2 мен 4
D) тек 1
E) тек 5

17. Топтағы балаларға бірдей мөлшерде 87 қарындаш жəне 58 қалам таратылып берілген болса, топтағы балалар саны қанша екен.

A) 29
B) 58
C) 5
D) 25
E) 24
18. a =47869, b = 106703 жəй сандары жəне с = 3⋅47869⋅106703 саны берілген. Үш санның ең үлкен ортақ бөлгішін табыңыз.
A) 1
B) 47869
C) 0
D) 3
E) 106703
19. Дəптер бағасы 35 теңге. Ал Елнардың ақшасы тек 20 теңгеліктер. Сатушының қайтаратын ақшасы болмаса, Елнар кемінде ... дəптер алуына тура келеді.
A) 4
B) 5
C) 8
D) 12
E) 2
20. Қызыл жəне сары гүлдерден əрбір гүл шоғында 3 немесе 5 гүлден болатындай ... түрлі гүл шоқ дайындауға болады.
A) 10
B) 120
C) 6
D) 3
E) 6
22. Сызықты тəуелділік R=1−2Q қатынасымен берілген. Егер Q мəні∆Q шамаға өзгеретін болса, R қалай өзгеретінін анықтау керек
A) ∆R=−2(Q+∆Q)−(−2Q+1)
B) ∆R=−2Q B) ∆R=−2∆Q
C) ∆R=−2(Q+∆Q)
D) ∆R=−2(Q+∆Q)
E) ∆R=2(Q*∆Q)
23. Натурал (N), бүтін (Z) жəне рационал (Q) сандар үшін дұрыс қатынасты анықтау керек
A) N⊂Z
B) Q⊂N
C) Q=N
D) Z⊂N
E) ZN
24. Рационал (Q), иррационал (I) жəне нақты (R) сандар үшін дұрыс қатынасты анықтау керек
A) Q⊂R
B) I ⊂ Q
C) Q⊂ I
D) Q∪R=I
E) R ⊂Q

26. Дəрігерлер адамға .ажетті бір к6ндік тама. мөлшерін мынадай диаграммамен берген екен: бірінші таңғы ас 25%, екінші тамақтану 15%, түскі ас 45%, кешкі ас 15%. Түскі асқа келетін бөліктің градусты. өлшемін табу керек. 0

A) 162
B) 300
C) 1980
D) 900
E) 540
27. Дəрігерлер адамға қажетті бір күндік тамақ мөлшерін мынадай диаграммамен берген екен: бірінші таңғы ас 25%, екінші тамақтану 15%, түскі ас 45%, кешкі ас 15%. Түскі астан басқа астарға сəйкес келетін бөліктің градустық өлшемін табу керек. 0
A) 198
B) 300
C) 540
D) 1620
E) 900
28. Суретте неше үшбұрыш бар екенін анықтау керек:
A) 20
B) 8
C) 24
D) 19
E) 12

1. Kөлемдері 105 см3 және 30 см3 қораптың табан аудандары бірдей және барлық өлшемдері жай сандар. Қораптардың биіктіктері қандай

A) 7 см, 2 см
B) 5 см, 3 см
C) 5 см, 2 см
D) 7 см, 3 см
E) 7 см, 5 см

1. Cөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз Зерттеу барысында алынған нәтижелер аталған тайпаның (рудың) өткені мен басқа жұрттармен байланысына арқау болатындығы .......

A) ақиқат
B) таныс
C) мүмкін
D) сәйкес
E) танымал

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша ХІХ ғасырдың ІІ жартысында қазақтың байырғы ауызша әдеби тілінің жаңа кезеңі басталды. Бұл кезең ұлттық жазба әдеби тілдің негізін қалады. Қазақтың ұлттық жазба тілі Ыбырай мен Абайдың мол әдеби, педагогикалық, публицистикалық, текстологиялық шығармаларында қолданылды. Жаңа жазба әдеби тіл өзінің әлеуметтік қызметі, стильдерге тарамдалуы жағынан ауызша дамыған байырғы әдеби тілден де, кітаби тілден де өзгешеленіп тұрды. Байырғы ауызша әдеби тіл, негізінен, көркем әдебиетке, оның ішінде көбінесе поэзияға қызмет етіп келсе, жаңа жазба әдеби тіл әдебиеттің өзге салаларында: қоғамдық-публицистикалық, тіпті діни әдебиет үлгілеріне де қызмет етуге бағыт алды. Ауызша әдеби тілдің стильдік тармақтарға бөлінуі жазба тілге мүлде тең келмейді. Алғашқысы, негізінен, көркем поэзия мен шешендік сөздер стилінде ғана өмір сүріп келсе, ұлттық жазба тілдің көркем поэзиядан басқа көркем проза, публицистика, ресми іс қағаздары стильдеріндегі алғашқы үлгілері пайда болды. Жартылай ғылыми стильдің де нышаны байқалды. Қазақтың жазба әдебиетінің қалыптасып, даму барысында ұлттық поэзияның орны ерекше. «Нышаны» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

A) белгісі
B) бояуы
C) атауы
D) есімі
E) түсі

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша ХІХ ғасырдың ІІ жартысында қазақтың байырғы ауызша әдеби тілінің жаңа кезеңі басталды. Бұл кезең ұлттық жазба әдеби тілдің негізін қалады. Қазақтың ұлттық жазба тілі Ыбырай мен Абайдың мол әдеби, педагогикалық, публицистикалық, текстологиялық шығармаларында қолданылды. Жаңа жазба әдеби тіл өзінің әлеуметтік қызметі, стильдерге тарамдалуы жағынан ауызша дамыған байырғы әдеби тілден де, кітаби тілден де өзгешеленіп тұрды. Байырғы ауызша әдеби тіл, негізінен, көркем әдебиетке, оның ішінде көбінесе поэзияға қызмет етіп келсе, жаңа жазба әдеби тіл әдебиеттің өзге салаларында: қоғамдық-публицистикалық, тіпті діни әдебиет үлгілеріне де қызмет етуге бағыт алды. Ауызша әдеби тілдің стильдік тармақтарға бөлінуі жазба тілге мүлде тең келмейді. Алғашқысы, негізінен, көркем поэзия мен шешендік сөздер стилінде ғана өмір сүріп келсе, ұлттық жазба тілдің көркем поэзиядан басқа көркем проза, публицистика, ресми іс қағаздары стильдеріндегі алғашқы үлгілері пайда болды. Жартылай ғылыми стильдің де нышаны байқалды. Қазақтың жазба әдебиетінің қалыптасып, даму барысында ұлттық поэзияның орны ерекше. Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

A) Жазба тілдің қалыптасу кезеңі
B) Ресми іс қағаздар стилі
C) Стиль, оның түрлері
D) Ауызша әдеби тілдің сипаты
E) Жартылай ғылыми стиль

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша ХІХ ғасырдың ІІ жартысында қазақтың байырғы ауызша әдеби тілінің жаңа кезеңі басталды. Бұл кезең ұлттық жазба әдеби тілдің негізін қалады. Қазақтың ұлттық жазба тілі Ыбырай мен Абайдың мол әдеби, педагогикалық, публицистикалық, текстологиялық шығармаларында қолданылды. Жаңа жазба әдеби тіл өзінің әлеуметтік қызметі, стильдерге тарамдалуы жағынан ауызша дамыған байырғы әдеби тілден де, кітаби тілден де өзгешеленіп тұрды. Байырғы ауызша әдеби тіл, негізінен, көркем әдебиетке, оның ішінде көбінесе поэзияға қызмет етіп келсе, жаңа жазба әдеби тіл әдебиеттің өзге салаларында: қоғамдық-публицистикалық, тіпті діни әдебиет үлгілеріне де қызмет етуге бағыт алды. Ауызша әдеби тілдің стильдік тармақтарға бөлінуі жазба тілге мүлде тең келмейді. Алғашқысы, негізінен, көркем поэзия мен шешендік сөздер стилінде ғана өмір сүріп келсе, ұлттық жазба тілдің көркем поэзиядан басқа көркем проза, публицистика, ресми іс қағаздары стильдеріндегі алғашқы үлгілері пайда болды. Жартылай ғылыми стильдің де нышаны байқалды. Қазақтың жазба әдебиетінің қалыптасып, даму барысында ұлттық поэзияның орны ерекше. Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

A) Ұлттық жазба әдеби тілдің қалыптасуын саралау
B) Стиль түрлеріне тоқталу
C) Жартылай ғылыми стильдің белгілерін айқындау
D) Ресми іс қағаздар стилінің нышанын айқындау
E) Ауызша әдеби тілдің сипатын анықтау

1. Қазіргі кезде жаратылыстанудағы ғылыми зерттеулер шеңбері айрықша кең. Жаратылыстану ғылымдар жүйесіне негізгі ғылымдар – физика, химия және биологиямен қатар көптеген басқа ғылымдар – география, геология, астрономия, тіпті, жаратылыстану және гуманитарлық ғылымдар шекарасында тұрған ғылымдар да, мысалы, психология енеді. Психологтардың мақсаты адам мен жануарлардың мінез–құлықтарын зерттеу болып табылады. Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

A) Жаратылыстану ғылымдар жүйесі
B) Жаратылыстанудың зерттелуіне сараптама жасау
C) Адамның мінез-құлқын зерттеу
D) Жаңа бағыттағы зерттеулерді таныту
E) Психологтардың міндетін көрсету

1. Қазіргі кезде жаратылыстанудағы ғылыми зерттеулер шеңбері айрықша кең. Жаратылыстану ғылымдар жүйесіне негізгі ғылымдар – физика, химия және биологиямен қатар көптеген басқа ғылымдар – география, геология, астрономия, тіпті, жаратылыстану және гуманитарлық ғылымдар шекарасында тұрған ғылымдар да, мысалы, психология енеді. Психологтардың мақсаты адам мен жануарлардың мінез–құлықтарын зерттеу болып табылады. «Айрықша» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

A) ерекше
B) шамалы
C) айырма
D) басқаша
E) қысқаша

A) Жаратылыстану ғылымдары
B) Жаратылыстың пайда болуы
C) Гуманитарлық ғылымдар
D) Зерттеуші ғалымдар
E) Ғылымның қалыптасу тарихы

1. Yгедей Шыңғыс ханның […] ұлы еді.

A) үшінші
B) екінші
C) бесінші
D) төртінші
E) бірінші

1. Cөйлемді сәйкес сөз тудырушы жұрнақ арқылы жасалған зат есімдермен толықтырыңыз. Қайын жұрты- […],Өз жұрты- […] , Hағашы жұрты- […].

A) міншіл, күншіл, сыншыл
B) мінеп, күндеп, сынап
C) міншіл, күндес, сынау
D) міншілдік, күндеу, сынау
E) мін, күнде,сына

1. Yш қасқыр екі қойды 40 минутта жесе, алты қасқырдың бір қойды жейтін уақыты

A) 10 минут
B) 20 минут
C) 240 минут
D) 4 минут
E) 80 минут

1. «Мәлім» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

A) белгілі
B) түсінікті
C) хабарсыз
D) ашық
E) белгісіз

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Этимология – тіл білімінің жеке сөздер мен морфемаларының шығу тарихын зерттейтін саласы. Этимология, негізінен, екі салаға бөлінеді: ғылыми және халықтық этимология. Ғылыми этимология – сөз төркінін, морфемалар тарихын, дамуын дәл анықтап, ғылыми түрде түсіндіруді мақсат етсе, халықтық этимология деп кейбір адамдардың қайсыбір сөз мағынасын өзінше тұспалдап, өзінше топшылау жасап, түсініктеме беруін айтамыз. Қызықты этимология – сөз төркінін ашуда ғылыми этимологияға тереңдеп бара білмейтін, дәйектілігі белгілі бір деректермен шектелген, сөздердің сыртқы тұлғасы және бөлігі контекстегі мағынасымен қанағаттанатын, бірақ өзінің сиқырлы сырымен жұртшылықты қызықтырып, қалың бұқара арасына тез тарап кететін этимологиялар болып табылады. Mәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

A) Бұл сөздер сиқырымен жұртшылықты қызықтырады
B) Ғылыми этимология қалың бұқара арасында тез тарап кетеді
C) Жеке бөліктері контекстен ғана анықталатын ерекше тіл саласы
D) Этимология, оның салалары
E) Этимологияның салаларына фразеология, синтаксис жатады

A) тығыз байланысты
B) тез тарап кетеді
C) өзінше тұспалдайды
D) бөлініп жатады
E) байланысты бөлінеді

1. Kөліктің жылдамдығы 80 км/сағ. 210 минуттан кейін өткен жолы
A) 280 км
B) 290 км
C) 1680 км
D) 210 км
E) 420 км

1. (𝑥 + 3)2 + 𝑥 + 3 = 0 теңдеуінің шешімі бола алатын сан

A) -4
B) -8
C) -12
D) -10
E) -6

1. Kолумбияда ерекше демалыстар бар. Соның бірі – жалқаулар күні. Ол күні колумбиялықтар көшеге өз дивандарын, кереуеттерін шығарады, сосын күні бойы сонда жатады. Бұл мерекенің мақсаты – уайым мен стресс, шаршау синдромымен күресу. Италияның Иврей қаласының тұрғындары жыл сайын ақпанда тәуелсіздік үшін күрес өткізеді. Бұл күрес әлем халықтарына «апельсиндер соғысы» деген атаумен мәлім. Өйткені қатысушылар апельсин қолданады. Мерекеге қатысушылар ақ киім киеді. Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

A) ақпарат беру
B) дәлелдеу
C) анықтама беру
D) пікір білдіру
E) талдау

A) Ерекше демалыстар
B) Әлемдік мереке
C) Мерекеге дайындалу
D) Мерекелер
E) Мерекеге арналған киім

1. Eкі компьютердің біреуі 20% пайдамен, ал екіншісі осынша шығынмен сатылғандағы жалпы бағасы 264 мың теңге болды. Нәтижесінде пайда 10% болды. Пайдамен сатылған компьютердің бастапқы бағасы

A) 180 мың
B) 60 мың
C) 105,6мың
D) 211,2 мың
E) 79,2 мың

1. Bелосипедші таңғы сағат 7:00-де шығып, сағат 10:00-де аялдама жасады. Сағат 12:00-ден сағат 16:00-ге дейін саяхатын жалғастырды. Осы уақытта велосипедші 84 км жол жүрген, егер барлық уақытта бірдей жылдамдықпен жүрген болса, онда жолдың әрбір бӨлігінің ұзындығын табыңыз

A) 36 км; 48 км
B) 35 км; 49 км
C) 38 км; 46 км
D) 27 км; 18 км; 39 км
E) 37 км; 47 км

1. «Бұрын» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

A) Ертеректе
B) Әрең
C) Жаңа
D) Қазір
E) Бүгін

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Қазіргі кезде полимерлер өндіру қарқынды дамуда. Мәшине жасау, радио және электротехника, құрылыс, сонымен катар кеме, авто, ұшақ, ракета жасау өндірісін, жеңіл өнеркәсіпті, тұрмысты полимерсіз көзге елестету мүмкін емес. Полимер бұйымдарының бұрын байқалмаған қасиеттері анықталып, өндіріске енгізілуде. Сондықтан полимер бұйымдары адамзат игілігіне айналып, техникалық өнердің, ғылымның жаңа қырынан дамуына өзіндік үлесін қосуда. Қазіргі кезде адамзат ғарыштық биіктер мен өте терең бұрғылау ұңғымаларын бағындыра отырып, күрделі электронды есептегіш мәшинелердің микроскопиялық тетіктерінен бастап, үлкен каналдар мен су қоймаларының гидрооқшаулағыштарын жасауға дейінгі барлық жағдайда полимер бұйымдарымен жұмыс істейді. Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

A) Полимерді пайдалану жолдарын таныту
B) Полимердің көп түрлілігін көрсету
C) Полимер бұйымдарының қасиетін саралау
D) Жеңіл өнеркәсіптің ерекшелігін сипаттау
E) Бұйым жасау әдістерін таныту

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Қазіргі кезде полимерлер өндіру қарқынды дамуда мәшине жасау, радио және электротехника, құрылыс, сонымен катар кеме, авто, ұшақ, ракета жасау өндірісін, жеңіл өнеркәсіпті, тұрмысты полимерсіз көзге елестету мүмкін емес. Полимер бұйымдарының бұрын байқалмаған қасиеттері анықталып, өндіріске енгізілуде. Сондықтан полимер бұйымдары адамзат игілігіне айналып, техникалық өнердің, ғылымның жаңа қырынан дамуына өзіндік үлесін қосуда. Қазіргі кезде адамзат ғарыштық биіктер мен өте терең бұрғылау ұңғымаларын бағындыра отырып, күрделі электронды есептегіш мәшинелердің микроскопиялық тетіктерінен бастап, үлкен каналдар мен су қоймаларының гидрооқшаулағыштарын жасауға дейінгі барлық жағдайда полимер бұйымдарымен жұмыс істейді. Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

A) Полимер бұйымдары
B) Өндіріс жетістіктері
C) Бұйым
D) Өндіріс орны
E) Құрал

1. Eкі таңбалы ең үлкен жай санды екі таңбалы ең кіші жай санға бөлгендегі қалдық

A) 9
B) 8
C) 11
D) 6
E) 7

1. A пунктінен В пунктіне қарай автокөлік 65 км/сағ жылдамдықпен жолға шықты. 2 сағаттан кейін автокөлікке қарай В пунктінен 80 км/сағ жылдамдықпен мотоцикл жолға шықты. Автокөлік пен мотоцикл В пунктінен 240 км қашықтықта кездескен болса, А пунктінен В пунктіне дейінгі қашықтықты табыңыз

A) 565 км
B) 600 км
C) 540 км
D) 680 км
E) 560 км

1. Mәтіндегі бос орынды толтырыңыз. Aю – жыртқыш аң. Ол [ ] орманда тіршілік етеді

A) ну
B) қысқы
C) жақын
D) шалғай
E) алыс

1. Сөйлемдегі бос орынды толықтырыңыз. Mен тауық сорпасын жақсы көремін, өйткені [....] қорытылады.

A) жеңіл
B) асықпай
C) ақырын
D) ұзақ
E) ауыр

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша Химияның табиғатты, тірі дүниені зерттеуде және халық шаруашылығын дамытуда маңызы зор. Химияның негізгі міндеттеріне халық шаруашылығына қажетті сапалы өнімдер алу, өндіріс қарқынын арттыру, қалдықсыз заттар өндіру, тағы басқа міндеттер жатады. Табиғатта халық шаруашылығына қажетті заттар кездесе бермейді. Сондықтан химиялық әдістерді және химияның жетістіктерін пайдаланып алуан түрлі өнімдер өндіреді. Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

A) Химияның халық шаруашылығындағы маңызын көрсету
B) Химия ғылымы туралы түсінік беру
C) Қалдықсыз заттар өндірісін түсіндіру
D) Химиялық элементтердің ерекшелігін көрсету
E) Химия саласын зерттеген ғалымдар туралы мәлімет беру

A) Химияның қоғамдағы маңызы
B) Химиялық элементтер туралы
C) Химияның зерттелуі
D) Химиялық реакциялар
E) Химия ғылымының

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Химияның табиғатты, тірі дүниені зерттеуде және халық шаруашылығын дамытуда маңызы зор. Химияның негізгі міндеттеріне халық шаруашылығына қажетті сапалы өнімдер алу, өндіріс қарқынын арттыру, қалдықсыз заттар өндіру, тағы басқа міндеттер жатады. Табиғатта халық шаруашылығына қажетті заттар кездесе бермейді. Сондықтан химиялық әдістерді және химияның жетістіктерін пайдаланып алуан түрлі өнімдер өндіреді. «Жетістіктерін» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

A) табысын
B) пайдасын
C) реакцияларын
D) элементтерін
E) өнімін

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Tалант дегеніміз не? Ол бір нәрсеге, мысалы, музыкаға, әдебиетке, сурет өнеріне деген зор қабілет. Талантты болу тек музыкант, ақын немесе суретшіге ғана тән емес. Кез келген мамандық иелерінің ішінде қабілеттері мен таланттылары кездеседі. Әрбір адамның өзіне тән қабілеттілігі болады. Ол еңбек пен әрекет үстінде ғана дамиды. Халықтың «талант дегеніміз еңбек» дейтіні сондықтан. Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

A) Талант
B) Халықтық қабілет
C) Өнер иесі болу
D) Мамандық
E) Еңбек

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Tалант дегеніміз не? Ол бір нәрсеге, мысалы, музыкаға, әдебиетке, сурет өнеріне деген зор қабілет. Талантты болу тек музыкант, ақын немесе суретшіге ғана тән емес. Кез келген мамандық иелерінің ішінде қабілеттері мен таланттылары кездеседі. Әрбір адамның өзіне тән қабілеттілігі болады. Ол еңбек пен әрекет үстінде ғана дамиды. Халықтың «талант дегеніміз еңбек» дейтіні сондықтан. «Зор» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз.

A) үлкен
B) шағын
C) ауқымды
D) орташа
E) кішкентай

A) анықтама беру
B) пікір білдіру
C) талдау
D) салыстыру
E) зерттеу

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Бесікке салу жолы үлкен немесе елдің тәрбиелі, өнегелі әжелеріне, әйелдерге тапсырылады. Ол бесікті отпен аластап, «тыштырма» жасап алып, баланы бесікке бөлейді. Бесікке салған адамға «бесікке салар», яғни кәделі сый беріледі. Осындай қуаныш үстінде «Бесік жыры» айтылады. Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

A) Бесікке салу
B) Бесік жыры
C) Кәделі сый
D) Қуанышты күн
E) Отпен аластау

1. Kелесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша. Бесікке салу жолы үлкен немесе елдің тәрбиелі, өнегелі әжелеріне, әйелдерге тапсырылады. Ол бесікті отпен аластап, «тыштырма» жасап алып, баланы бесікке бөлейді. Бесікке салған адамға «бесікке салар», яғни кәделі сый беріледі. Осындай қуаныш үстінде «Бесік жыры» айтылады. «Бөлейді» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

A) салу
B) қою
C) ойнату
D) тұрғызу
E) жату

A) түсіндіру
B) салыстыру
C) ғылыми зерттеу
D) талдау
E) пікір білдіру

1. Тапсырмаға қосымша:Полярдың ақ қар көк мұзында тіршілік ететін ақ аюдың түсі әрқаншан ақ болады. Ақ аю - жер бетіндегі ең жыртқыш аң, алайда ол арктикадан басқа ешбір жерде кездеспейді. Бнкіл өмірін мұз үстінде өткізеді.Су - олардың табиғи тіршілік ортасы.Ақ аю сағатына 4-5 км жылдамдықпен ұзақ уақыт жүзе алады. Олар суда итбалықтан кем сүңгімейді. Ақ аю су астында екі минуттай жүзіп жүре алады. Олар итбалықпен, балық және құстармен қоректенеді.Мәтін мазмұнына сәйкес сұрақты таңдаңыз.

A) Ақ аю суда қалай жүзеді?
B) Арктикада өмір сүретін аюдың түсі неліктен ақ түсті?
C) Итбалық немен қоректенеді?
D) Арктикадан қандай құстар өмір сүреді?
E) Ақ аю неше жыл өмір сүреді?

1. Мәтіндегі бос орынды толтырыңыз.Ұлттық ойы жоқ адам,ұлттық болмысы қалыптаспаған кісі ұлттық музей жасай алмайды. Өзбекәлі Жәнібек өмірде бар, кешеден бүгінге жеткен жәдігерліктерді,тарихтың көшіне ілесе алмай ұмыт болуға айналған тұрмыстық бұйымдарды ... еңбектер арқылы тауып алып, қайта жаңғыртып жаңа өмір сыйлай білді.

A) мәдени
B) көркем
C) ресми
D) іскери
E) ғылыми

1. Мәтіндегі бос орынды толтырыңыз. Мәселені ..... қоя білудің өзі - оны жартылай шешу деген сөз.

A) дұрыс
B) бұрыс
C) жалпы
D) жеңіл
E) тұтас

1. Тапсырмаға қосымша: Басы аман, малы түгелдердің көңілі шаттықта, Жамалдың көңілі һәмән қайғыда болумен біраз уақыт өтіп еді. Жамал қанша қайғылы болса да, сырын халыққа білгізбес үшін қыз- бозбала жиналған ойын-тойдан қалмаушы еді. Және де Жамал болмаған ойынның қызығы да аз секілді көрінуші еді. Автор Жамалдың көңілін қалай сипаттаған?

A) өз-өзін жұбатып жүрген кейіпкер
B) алдап арбаушы,өтірікке жаны құмар
C) ойын-тойдан қалмайтын жеңілтек
D) қайғысымен бөліскен қазақ қызы
E) қуанышын жасыра алмай жүр

1. Мәтіндегі бос орынды толтырыңыз.“Майдалар арасында жүрсең, ұсақталасың, ірілердің қасында жүрсең .... Жақсылармен жанас.Өзіңді-өзің басқара біл” - дейді неміс ақыны Гете.

A) өсесің
B) басасың
C) күлесің
D) қаласың
E) жүресің

1. Тапсырмаға қосымша: Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологиялық және экономикалық артықшылығы көп.Жел энергетикасы қондырғыларының технологиясын жетілдірсе,оның тиімділігі артады.Республиканың кейбір су электр станциялары мен жел электр стансыларын біріктіріп, электр энергиясын өндірген өте тиімді.Қыс айларында желдің күші көбейсе, жаз айларында азаяды.Ал су керісінше, қыс айларында азайса, жаз айларында көбейеді.Сөйтіп энергия өндіруді біршама тұрақтандыруға болады.Бұл - өте зор энергия көзі.Мәтіндегі қосымша ақпаратты көрсетіңіз.

A) Су және электр стансыларын біріктірген пайдалы
B) Жел энергиясының қуаты күшті
C) Жел электр энергиясы үйлерді жарық етеді
D) Жел энергиясы басқа энергиядан арзан тұрады
E) Жел энергиясы басқа энергиядан таза болады

1. «Әдемі» сөзінің синонимін табыңыз.

A) Сұлу
B) Көңілді
C) Нұрлы
D) Сымбатты
E) Ақылды

1. Немересі мен .... Саматтың атасы әбден қартайды. Ол жүре алмайды. Көзі көрмейді, құлағы естімейді. Самат атасын күтеді. Атасын далаға сүйеп шығады. Оның беті-қолын жуғызады, сүлгісін әпереді. Самат атасының төсегін салады. Көрпесін жабады. Атасы немересіне алғысын айтты. Мәтінің тақырыбын анықтаңыз.

A) Атасы
B) Қамқорлық
C) Мейірімділік
D) Бауырмалдық
E) Апасы

1. Жаңбыр мен найзағай. Бұлт үстінде жаңбыр рақаттанып ұйықтап жатады. Найзағай жасырынып оған жақын келіп, қатты бақырып жібереді. Осы кезде шырт ұйқысынан оянған жаңбыр жылап қоя береді. Оның көз жасы жерге құйылады. Ал адамдар мұны жаңбыр жауды деп ойлайды. Дала мен шабындық жуынып алады. Бидай мен шөптер де жуынады. Бұлт жылауын қойса, жаңбыр да тыйыла қалады. Мәтінде не туралы айтылған?

A) Жаңбырдың жаууы
B) Бұлттың жылауы
C) Бидай мен шөптердің жууынуы.
D) Найзағайдың қорқытуы
E) Жаңбырдың тыйылуы

1. Бала Шоқан. Қыс ортасынан былай Шоқан орыс тіліндегі әдебиет кітаптарын құныға оқитын болып алды. Бірақ ондай кітаптар Шоқан қолына көп түсе бермейді. Әсіресе корпус кітапханасында әдебиет кітаптары жоқтың қасы. Ал аздаған кітаптар рота балаларының қолынан босамайды. Оның өзін де кезек күтіп, әрең дегенде қолдарына түсіреді. Осы кітаптардың әсерінен болар. Шоқан мен Григорийдің ізденгіш ойшыл мінездері өздерінің сыныптарындағы көп балаларға әсерін тигізіп, кітап оқу, ілім іздену балалар арасында жақсы өрістеді. Соның арқасында Шоқан бастаған сыныптың балалары озық, тәртіпті сыныпқа, үлгілі оқушылар атына ие бола берді. Шоқан қандай кітаптарға қызықты?

A) Орыс әдебиеті
B) Әдебиет
C) Қызықты шығармалар
D) Әсерлі оқиғалар
E) Математика

1. Өткен он айдың ішінде мен бірнеше шабуылда болдым. Өлімді тіпті көп көрдім. Жақын жолдасыңның қиналып барып жан тапсыруын көруден ауыр не болады дейсің. Ол-жаныңа жаны қосылған досыңның өлімі, ол-тізе қосып бірге алысқан жолдасыңның өлімі. Жауды мен аямаймын, оның өліміне ішім қынжылмайды: өйткені, мен адамды емес, адам бейнелі айуанды қырып жүргенімді жақсы білемін. Ал енді қасында ғана қызыл әскерше киінген қыршын жас өліп жатқанда жүрегің қатты ауырады, құрбылар! Осы ғажап қырғын, сұрапыл алыс үстінде жаныңа сүйеу болатын нәрсе: біздің жігіттер ерлерше өліп жатыр деген берік сенім. Олардың өлімінде де өмір бар! «Ішім қынжылмайды» тіркесінің мағынасын көрсетіңіз.

A) Жаным ашымайды
B) Жүрексінбейді
C) Мұңаймайды
D) Жылымайды
E) Жылайды

1. Өткен он айдың ішінде мен бірнеше шабуылда болдым. Өлімді тіпті көп көрдім. Жақын жолдасыңның қиналып барып жан тапсыруын көруден ауыр не болады дейсің. Ол-жаныңа жаны қосылған досыңның өлімі, ол-тізе қосып бірге алысқан жолдасыңның өлімі. Жауды мен аямаймын, оның өліміне ішім қынжылмайды: өйткені, мен адамды емес, адам бейнелі айуанды қырып жүргенімді жақсы білемін. Ал енді қасында ғана қызыл әскерше киінген қыршын жас өліп жатқанда жүрегің қатты ауырады, құрбылар! Осы ғажап қырғын, сұрапыл алыс үстінде жаныңа сүйеу болатын нәрсе: біздің жігіттер ерлерше өліп жатыр деген берік сенім. Олардың өлімінде де өмір бар! Екінші абзацта не туралы айтылған?

A) Соғыстың көрінісі
B) Жауды аямау
C) Жан қию
D) Жауды жеңу
E) Жаудың шабуылы

1. Арпалыс. Айдала. Терістіктен темірдей қарып ызғырық жел еседі. Жападан-жалғыз. Шалқасынан жатыр. Бүкіл ту сырты тұтаса мұздап, тұрайын десе, тұра алмайды. Өзіне не болғанын білмейді. Аттан жығылған деуге сынған, мертіккен ештеңесі жоқ сияқты. Бірақ, тұла бойы ап-ауыр. Жып-жылы бірдеңе маңдайын қайта-қайта сипалайды. Бұл не болды екен? Жүгенін сылдырлатып, қасына кеп, жылқы қайыратын шара көз шабдар айғыры жұп-жұмсақ еріндерімен мандайын ұйпалап, иіскеп тұрғаннан сау ма? Жоқ, әлде… Бірақ, олай болуы мүмкін емес. Ол ешқашан бұның маңайына бүйтіп жақындап көрген жоқ. Тек анадайдан анда-санда ғана бір жылжып қоятын. Ал, қазір қасына келгендей. Маңдайынан сипағандай. Құлағына бірдеңе деп күбірлегендей. Мәтінде қарамен жазылған сөйлемнің мағынасын көрсетіңіз.

A) Ештеңе жоқ жер
B) Тыныш жер
C) Адамсыз жер
D) Алыс жер
E) Шулы жер

1. Арпалыс. Айдала. Терістіктен темірдей қарып ызғырық жел еседі. Жападан-жалғыз. Шалқасынан жатыр. Бүкіл ту сырты тұтаса мұздап, тұрайын десе, тұра алмайды. Өзіне не болғанын білмейді. Аттан жығылған деуге сынған, мертіккен ештеңесі жоқ сияқты. Бірақ, тұла бойы ап-ауыр. Жып-жылы бірдеңе маңдайын қайта-қайта сипалайды. Бұл не болды екен? Жүгенін сылдырлатып, қасына кеп, жылқы қайыратын шара көз шабдар айғыры жұп-жұмсақ еріндерімен мандайын ұйпалап, иіскеп тұрғаннан сау ма? Жоқ, әлде… Бірақ, олай болуы мүмкін емес. Ол ешқашан бұның маңайына бүйтіп жақындап көрген жоқ. Тек анадайдан анда-санда ғана бір жылжып қоятын. Ал, қазір қасына келгендей. Маңдайынан сипағандай. Құлағына бірдеңе деп күбірлегендей. Асты сызылған сөздің антонимін көрсетіңіз.

A) Үнемі
B) Кейбір
C) Кейде
D) Ешқашан
E) Әртүрлі

1. Айдостың туфлиі жыртылып қалды. Ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауылдағылар ауданға себепсіз бара бермейді. Әкесі жыртылған туфлиінің табанын алып, басқа табаны тозған аяқ киімге тігіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әкесі жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. 2.Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен мектепке барды. Галош секілді бірдеме өзі. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін Айдос осы жолы тыныш отырды. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей салды. Аяғына бәрі қарап отырғандай. Партаның астына тығып әлектенді. Мұғалімдер сабақ сұрайды, бұл дайын емеспін дей салады. Олар да журналға тиісті бағаларын қонжитып жатыр.Тақтаға да шықпады. Өзін қор санады. Тамағына өксік тығылды. 4 сабақ біткенше орнынан тапжылмай отырды. 3. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықты. Еңіреп жылап үйге келді.Үйге кірсе, жаңа туфли әкеліп қойыпты. 1-бөлім бойынша Айдос қандай әрекетке ыза болды?

A) Ауданға баратын адамның болмағанына
B) Әкесі Айдостың пікірін сұрамағанына
C) Ертең сабаққа баратынына
D) Әкесінің басқа табан тігіп бергеніне
E) Айдостың тыныш отырғанына

1. Айдостың туфлиі жыртылып қалды. Ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауылдағылар ауданға себепсіз бара бермейді. Әкесі жыртылған туфлиінің табанын алып, басқа табаны тозған аяқ киімге тігіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әкесі жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. 2.Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен мектепке барды. Галош секілді бірдеме өзі. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін Айдос осы жолы тыныш отырды. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей салды. Аяғына бәрі қарап отырғандай. Партаның астына тығып әлектенді. Мұғалімдер сабақ сұрайды, бұл дайын емеспін дей салады. Олар да журналға тиісті бағаларын қонжитып жатыр.Тақтаға да шықпады. Өзін қор санады. Тамағына өксік тығылды. 4 сабақ біткенше орнынан тапжылмай отырды. 3. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықты. Еңіреп жылап үйге келді.Үйге кірсе, жаңа туфли әкеліп қойыпты. Қандай мақал-мәтел Айдостың қылығына сәйкес келеді?

A) Қырсыққан жігіт мал таппас.
B) Базарда бәрі бар, ақшасыз ешкім бермейді.
C) Қалауын тапса қар жанар.
D) Өтірік айтқаннан өлген артық.
E) Еңіреп жылап үйге келді.

1. Айдостың туфлиі жыртылып қалды. Ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауылдағылар ауданға себепсіз бара бермейді. Әкесі жыртылған туфлиінің табанын алып, басқа табаны тозған аяқ киімге тігіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әкесі жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. 2.Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен мектепке барды. Галош секілді бірдеме өзі. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін Айдос осы жолы тыныш отырды. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей салды. Аяғына бәрі қарап отырғандай. Партаның астына тығып әлектенді. Мұғалімдер сабақ сұрайды, бұл дайын емеспін дей салады. Олар да журналға тиісті бағаларын қонжитып жатыр.Тақтаға да шықпады. Өзін қор санады. Тамағына өксік тығылды. 4 сабақ біткенше орнынан тапжылмай отырды. 3. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықты. Еңіреп жылап үйге келді.Үйге кірсе, жаңа туфли әкеліп қойыпты. Айдос неліктен жылап жіберді?

A) Бүгін басынан өткен жағдайға төзгеніне
B) Туфлисіз қалғанына ренжіп
C) Жаңа туфли әпергеніне қуанып
D) Ата-анасына сенбегеніне ренжіп
E) Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіріп

1. Бір қыз бала орталық вокзалда пойыздың келуін күтіп отырды. Уақытты қысқарту үшін ол кітап сатып алуды ұйғарды. Содан соң ол күту залынан тыныш қана отырып, кітап оқитын орын тауып алды. Қораптағы печенье газет оқып отырған ер адам мен екеуінің ортасында тұрды. Ол бір печенье алған кезде ер адам да біреуін алды. Ер адамның бұл әрекетіне ол қатты таңырқады, бірақ ештеңе айтпастан кітап оқуын жалғастыра берді. Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. Ол әлсін-әлсін қораптан бір печенье алған сайын ер адам да соны қайталады. Осы іс-әрекет бір ғана печенье қалғаншажалғасты. Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. Ер адам болса соңғы печеньені алды да, ортасынан тең бөліп, бір жартысын қызға берді. Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. Ашуын басу үшін ол залдың басқа бір жеріне барып отырды. Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. Сонда ғана ол сөмкесінде қорабы ашылмаған өз печеньесін көрді. Әңгіменің ортасында не болды?

A) Таңырқады
B) Пойыз күтіп отырды
C) Печеньені қызға берді
D) Ашуы тарқады
E) Орын тауып алды.

1. Бір қыз бала орталық вокзалда пойыздың келуін күтіп отырды. Уақытты қысқарту үшін ол кітап сатып алуды ұйғарды. Содан соң ол күту залынан тыныш қана отырып, кітап оқитын орын тауып алды. Қораптағы печенье газет оқып отырған ер адам мен екеуінің ортасында тұрды. Ол бір печенье алған кезде ер адам да біреуін алды. Ер адамның бұл әрекетіне ол қатты таңырқады, бірақ ештеңе айтпастан кітап оқуын жалғастыра берді. Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. Ол әлсін-әлсін қораптан бір печенье алған сайын ер адам да соны қайталады. Осы іс-әрекет бір ғана печенье қалғаншажалғасты. Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. Ер адам болса соңғы печеньені алды да, ортасынан тең бөліп, бір жартысын қызға берді. Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. Ашуын басу үшін ол залдың басқа бір жеріне барып отырды. Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. Сонда ғана ол сөмкесінде қорабы ашылмаған өз печеньесін көрді. Қыздың ашуланғанын білдіретін сөйлемді анықтаңыз.

A) Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты.
B) Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды.
C) Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады.
D) Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды.
E) Ер адам болса соңғы печеньені алды

1. Бір қыз бала орталық вокзалда пойыздың келуін күтіп отырды. Уақытты қысқарту үшін ол кітап сатып алуды ұйғарды. Содан соң ол күту залынан тыныш қана отырып, кітап оқитын орын тауып алды. Қораптағы печенье газет оқып отырған ер адам мен екеуінің ортасында тұрды. Ол бір печенье алған кезде ер адам да біреуін алды. Ер адамның бұл әрекетіне ол қатты таңырқады, бірақ ештеңе айтпастан кітап оқуын жалғастыра берді. Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. Ол әлсін-әлсін қораптан бір печенье алған сайын ер адам да соны қайталады. Осы іс-әрекет бір ғана печенье қалғаншажалғасты. Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. Ер адам болса соңғы печеньені алды да, ортасынан тең бөліп, бір жартысын қызға берді. Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. Ашуын басу үшін ол залдың басқа бір жеріне барып отырды. Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. Сонда ғана ол сөмкесінде қорабы ашылмаған өз печеньесін көрді. «Батыл» сөзінің синонимін көрсетіңіз.

A) Қайсар
B) Қасиетті
C) Ересек
D) Жағымды
E) Қорқақ

1. Сізге, ардақты және құрметті, жақсы көретін аяулы ініміз Халиулла мырзаға, бізден, ағаңыз Ибраһимнен және барлық ата-аналарыңыздан, аға- іні, жеңгелеріңізден көп-көп дұғай сәлемдер жолдадық. Құдайға шүкір, осы күнде өзің көрген жандар тегіс аманбыз. Сізбен бірге бізге хат жазған Қамаридден моллаға көптен-көп сәлем дегейсіз. Сізге хат жазуға уақытын бөлген және басқа да әрбір жақсылықтары алла тағаладан қайтсын, Аягөзге келген уақытта почта жүргелі тұр екен, сіздің хаттарыңызды көрген соң, көңіліміз жай тапты және сізге жол қаржыға отыз теңге жібердім. Жаңа Семейге мағлұмат еткен уақытыңызда құдайтағала қаласа ат тағайындармыз.Тәтеңіз 1 білімнің қайнар бұлағын үйренгенің турасында бек қуанып жатыр.Әрқашан құдайтағалаға сиынып талап қыла көрсін дейді. Хатыңыз тиісімен ешбір тоқтамайынша Аягөзге келіп осы хатты жаздық. Әрдайым деніңіз сау болып, абыройлы болыңыз. Ғұмырыңызды тілеп хат жазушы ағаңыз Ибраһим Құнанбайұлы деп білесіз. Тағы да көп-көп сәлем. Берілген мәтін қай стильде жазылған?

A) Ауызекі сөйлеу стилі
B) Публицистикалық стилі
C) Ғылыми стиль
D) Ресми ісқағаз стилі
E) Көркем әдебиет стилі

1. Балалар сабақтан қайтты. Аспан бұлттаныптұр. Сіркіреп жауын жауа бастады. Жауын басылмастан қатты жел тұрды. Енді не істеу керек? Олар жақын жердегі сарайды паналады. Табиғат қандай қызық! Бірдемде алай-түлей болып кетуінің себебі неде? Автор не айтқысы келді?

A) табиғаттың тылсым күштерге толы екенін
B) балалардың сабақтан қалай қайтқанын
C) балалардың жауыннан қалай қорғанғанын
D) балалар мен табиғатар асында байланыс бар екенін
E) балалардың сабақтан қалай қайтқанын айтты

1. Африкадаға жайып ұя жасайтын құс бар. Олардың ұясының сыртқы көрінісі шөмеле тәріздес. Қалыңдығы – екі метр, кеңдігі бес метр. Кірер аузында түтік тәрізді жіңішке дәлізі бар. Ол дәлізден жылан балаларға жете алмайды. Дәліз іші тікенекпен қоршалған. Мәтінге қандай тақырып қоюға болады?

A) құрылысшы құс
B) ұяның құрылысы
C) дәліз
D) еңбекқор құс
E) Африка

1. Аулада биік емен ағашы бар. Ағашқа көктемде құстар ұя салатын. Сайран балаларды жақсы көреді. Ол құстарға жемсалып жүрді. Таңертең өткінші жаңбыр жауды. Жел тұрды. Кәрі емен теңселе ырғалды. Ұялардың бірі құлап түскелі тұр. Балапандардың аянышты даусы естіледі. Сайран шыдаптұра алмады. Ол биік еменге өрмелеп шықты. Көйлегінің жыртылғанын да елемеді. Ұяны жайлы орынға көшірді. Мәтінде қандай қасиет көрініс тапты?

A) қамқорлық
B) достық
C) татулық
D) еңбекқорлық
E) кішіпейілділік

1. Көмір - көріксіз қаратас. Алайда оның пайдасы мол. Көмір мен үй жылытады. Су да көмірмен ысиды. Көмір шаруашылықтың барлық саласында қолданылады. Сондықтан оны халқымыз «қара ...» деп те атайды. Алғашқы да көмірді адамдар .... тауып алды. Пайдасын кейін түсінді. Біртіндеп оны халықтың игілігіне жаратуды үйренді. Біздің мемлекетіміз де атақты екі көмір кені бар. Олар Қарағанды мен Екібастұз. І абзацтағы көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңыз?

A) алтын
B) тас
C) көмір
D) мұнай
E) темір

A) кездейсоқ
B) қасақана
C) әдейі
D) іздеп жүріп
E) жиі

1. Жазда нағашы атамның үйіне бардым. Атамның бақшасында жемістер пісіптұр. Әсіресе мені жаңғақ қызықтырды. Бауды тамашалап қарап тұрдым. Кенет бір сауысқан ұша жөнелді. Аузына жаңғақ тістеп алыпты. Бір кезде әлгі сауысқан жаңғақты тастап жіберді. Содан соң жаңғақтың түскен жеріне қонды. Сауысқан қайта ұшып кетті. Мен оның орнына барып қарадым. Жаңғақтың ішіндегі дәнін жеп кетіпті. Сауысқан жаңғақты осылай шағып жейді екен. ІІ абзацтан нені байқауға болады? Сауысқанның ....

A) айлакер екенін
B) епті екенін
C) аңқау екенін
D) қамқор екенін
E) қорқақ екенін

1. Жазда нағашы атамның үйіне бардым. Атамның бақшасында жемістер пісіп тұр. Әсіресе мені жаңғақ қызықтырды. Бауды тамашалап қарап тұрдым. Кенет бір сауысқан ұша жөнелді. Аузына жаңғақ тістеп алыпты. Бір кезде әлгі сауысқан жаңғақты тастап жіберді. Содан соң жаңғақтың түскен жеріне қонды. Сауысқан қайта ұшып кетті. Мен оның орнына барып қарадым. Жаңғақтың ішіндегі дәнін жеп кетіпті. Сауысқан жаңғақты осылай шағып жейді екен. Мәтін қандай үлгіде жазылған?

A) естелік
B) ертегі
C) аңыз
D) мақала
E) шығарма

1. Қарлығаштар әр қандай жерлерде тіршілік етеді. Олар бір - бірінен тұрпаты жағынан ерекшеленеді. Қыстау қарлығашының құйрығы екі айыр болады. Қала қарлығашы мен ін қарлығашының құйрығы оншалықты ойық емес болып келеді. Қарлығаштар жерге жақын жүре алмайды. Оларға жерден ұшып көтерілу де қиын. Сондықтан олар бунақ денелерді ұшып жүріп әуеде аулайды. Тіпті суды да ұшып бара жатып тұмсығымен іліп ішеді. Мәтін не жайында?

A) Қарлығаштар туралы ерекше ақпараттар
B) Қарлығаштың түрлері
C) Қарлығаштардың пайдасы
D) Қарлығаштардың мекен етуі
E) Қарлығаштардың ұшуы

1. Қарлығаштар әр қандай жерлерде тіршілік етеді. Олар бір - бірінен тұрпаты жағынан ерекшеленеді. Қыстау қарлығашының құйрығы екі айыр болады. Қала қарлығашы мен ін қарлығашының құйрығы он шалықты ойық емес болып келеді. Қарлығаштар жерге жақын жүре алмайды. Оларға жерден ұшып көтерілу де қиын. Сондықтан олар бунақденелерді ұшып жүріп әуеде аулайды. Тіпті суды да ұшып бара жатып тұмсығымен іліп ішеді. Қарлығаштар неге әуеде ұшып жүріп бунақ денелерді аулайды?

A) жерге жақын жүре алмайтындығынан
B) құйырығы айыр болғандықтан
C) басқа құстарда не ерекше болғысы келетіндіктен
D) олар әр түрлі жерлерде түршілік ететіндіктен
E) олар бунақденелерді ұшып жүретінін

1. Шәмші Қалдаяқов. Халық ішінде әншілер де, сазгерлер де көп болады. Алайда бір сазгердің әнін бүкіл халық – үлкені де, кішісі де, қарты да, жасы да – сүйіп айтуы сирек құбылыс. Ондай ән шығарған сазгер – ұлы сазгер. Шәмші Қалдаяқов Оңтүстік Қазақстан облысының Қызылқұм ауданында туған. Ол жас кезінен ақ тамаша әндер шығара бастайды. Шәмшінің әндері ерекше жұмсақ, жылы сазымен ел назарын бірден аударды. Оның ән дері қазақ эстрада музыкасын байытты. Әлемдік музыкада Штраус, Шопеннің вальстері қандай орыналса, Шәмшінің вальс ырғақтары да сондай әсем. Данышпан ғалым-жазушы Мұхтар Әуезов Шәмшісаздарын Ақансері, Біржансалдан кейінгі «үздік құбылыс» деп бағалады. Кіріспе қандай сөздермен аяқталады?

A) ұлы сазгер
B) бағалады
C) сондай әсем
D) Шәмші Қалдаяқов
E) ақын

жүктеу/скачать 108,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: