Дәрігерлердің біліктілігін жетілдіру факультеті жанындағы колледждің стоматология кафедрасы «Тіс техникалық материалтану»

Карборундтың екі түрі алынады. Қара карборундтың құрамында 95% SiC бар. Ол негізінен түсті металдардан, металл емес заттардан және т.б. беріктігі төмен заттардан жасалған бұйымдарды өңдеу үшін қолданылады. Жасыл карборундтың құрамында 97% SiC бар. Оның қаттылығы өте жоғары, сондықтан қатты балқығыш заттарды өңдеуге, аспаптарды қайрауға жарамды. Стоматологиялық егегіш аспап ретінде карборундтың екі түрі де қолданылады. Карборунд түйіршіктерінің өткір қырлары көп әр түрлі болағндықтан, оның кескі бөліктері де көп, бұл оның тиімділігінің көрсеткішін тантады. Кремний карбиді жоғарғы температурада тұрақты қалыпын сақтайды.

Бордың және вольфрамның карбиді. Бұл материалдардың қаттылығы алмаздың қаттылығына жақын. Техникалық бор карбидінің құрамында 85-тен 95% дейін таза кристалл бар. Бор карбиді өте қатты және морт сынғыш. Өндірісте қиын балқитын аспаптарды өңдеу үшін қолданылады.

Вольфрам карбиді ұсақ дисперстік күйде алмастың түйіршіктерімен бірге тіс бұрғыларын және егегіш аспаптарды жасау үшін қолданылдаы. Соңғы жылдары жаңадан синтетикалық түрпілік материал алынады. Ол кубтық бор нитратының бір түрі. Қаттылығы жағынан бірдей, бірақ жылу тұрақтылығы жоғары.

Түрпілік аспаптар дегеніміз белгілі бір өнімнің, протездердің пломбаның бетін механикалық тұрғыда өңдеуге арналған аспаптар.

Түрпілік аспаптарға – тегістегіш дөңгелектер, әртүрлі пішінді арнай стоматолгияық түрпілік аспаптар және т.б. жатады. Түрпілік аспаптың маңызды қасиеті – жартылай немес толық өздігінен қажалуы. Ал түрпілік материалдар былай сипатталады.

1.түрпілік материалдың тегіне байланысты: (Э-электрокорунд, Е-табиғи корунд, КҚ-карборунд қара, КЖ-карборунд жасыл);

2.дәндердің тізіміне қарай (10-нан 320-ға дейін ұнтақ, 28-ден 45-ке дейін микроұнтақ);

3.беріктілік тобына қарай (ӨЖ-өте жұмсақ, Ж-жұмсақ, ОЖ- орташа жұмсақ, О-орташа, ОҚ-орташа қатты, Қ-қатты, ӨҚ- өте қатты);

4.байланыстырғыш тегіне қарай (К – керамикалық, Б-бакелитті, В-вулканитті, С-силикатты).

5.Құрылысына қарай (О-ден 12-ге дейін).

Байланыстырғыш материалдарды түрпілік дәндерді цементтен керек мөлшердегі аспап алу үшін қолданылады. Олар органикалық емес және органикалық болып бөлінеді.

Өз кезегінде, органикалық емес байланыстырғыш материалдар керамикалық, силикатты, магнезитті, шыныцементті болып бөлінеді. Ал органикалық вулканитті, бакелитті, акрилді болып бөлінеді.

Керамикалық байланыстырушы материал. Бұл материалдың құрамына дала шпатының ақ саз балшықпен қоспасы, тальк және басқа кварц, бор кіреді. Бұл байлам отқа төзімді және жоғарғы механикалық беріктілікке ие.

Материалды әртүрлі тегістегіш аспаптар дайындаған кезде қолданыады. Бұл материалдың кемшілігі болып морт сынғыштығы және соққыға жоғарғы сезімталдығы саналады.