Өзін-өзі тану - эмоционалды күйлерді атай білу, эмоциялар, ойлау мен іс-әрекеттер арасындағы байланысты түсіну қабілеті, өзінің күшті және әлсіз жақтарын адекватты бағалай білу;
Өзін-өзі реттеу - эмоцияларды басқара білу, қажетсіз эмоционалды жағдайды өзгерту, күйзелістен тезірек шығу мүмкіндігі.
Мотивация дегеніміз - бастаманы терең тенденцияларды қолдану арқылы жетістікке жетуге қолайлы эмоционалды күйлерге ену.
Эмпатия- бұл басқа адамдардың эмоцияларын оқи білу, өзіңді олардың орнына қоя білу.
Әлеуметтік дағдылар дегеніміз - қанағаттанарлық тұлғааралық қатынастарға түсу және қолдау.
Кейінірек Д.Гоулман эмоционалды интеллект құрылымын жетілдірді. Бүгінгі күні ол 4 компоненттен тұрады:
• өзін-өзі тану;
• өзін-өзі бақылау;
• әлеуметтік түсіністік;
• қатынастарды басқару.
Бұл құрылым әр түрлі санаттағы адамдар үшін әр түрлі болатындығын атап өту маңызды.
Д.Гоулманның айтуы бойынша, көшбасшылардың интеллектуалды дамуында олармен байланысты келесі компоненттер мен дағдылар маңызды:
Жеке дағдылар: 1. Өзін-өзі тану (эмоционалды өзін-өзі тану, нақты өзін-өзі бағалау, өзіне деген сенімділік);
2. Өзін-өзі бақылау (эмоцияны бақылау, ашықтық, бейімділік, жеңіске деген ерік, бастамашылдық, оптимизм).
Әлеуметтік дағдылар: Әлеуметтік жауаптылық (эмпатия, іскери хабардарлық, көмек)
Қарым-қатынасты басқару (шабыт, әсер ету, өзін-өзі жетілдіруге көмектесу, өзгерісті жеңілдету, жанжалдарды шешу, жеке қарым-қатынасты нығайту, ұжымдық жұмыс және ынтымақтастық).
Көріп отырғандай, Гоулман атап көрсеткен эмоционалды интеллект компоненттерінің арасында тек эмоционалды қабілеттер ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік дағдылар, жеке тұлғаның ерікті қасиеттері, сондай-ақ өзін-өзі тану ерекшеліктері бар.
Эмоционалды интеллекттің тағы бір танымал интерпретациясы - бұл Рувен Бар-Он жасаған модель. EQ (emotional qujtinent) - эмоционалдылық коэффициентін енгізген Бар-Он болды. EQ адамның барлық өмірлік мәселелерін шешуге қабілеттілігін дамытуға мүмкіндік беретін барлық танымдық емес қабілеттердің, білім мен құзыреттіліктердің жиынтығы ретінде анықтайды.
Рувен Бар-Он бойынша эмоционалды интеллект құрылымы құрамында 15 қабілеті бар бес құзыреттіліктің белгіленген бағыты ұсынылды.
