Клиент-сервер архитектурасы Клиент-сервер архитектурасы (client-server architecture) - өзінің клиенттеріне қызмет көрсететін серверлерінде қорлардың негізгі бөлігі тұнған ақпараттық желінің концепциясы (1.5. сурет). Қаралатын архитектура құрамдастарының екі түрін анықтайды: серверлер және клиенттер. Сервер – сұранымы бойынша желінің басқа обхектілеріне сервисін көрсететін объект. Сервис – клиенттерге қызмет көрсету үрдісі.
Сервер клиенттердің тапсырмалары бойынша жұмыс істейді және осы тапсырмалардың орындалуын басқарады. Әрбір тапсырманы орындаған соң алынған нәтижелерді тапсырманы берген клиентке жібереді.
Клиент-сервер архитектурасында сервистік функция қолданбалы бағдарламалар кешенімен сипатталады, оларға сәйкес түрлі қолданбалы үрдістер орындалады.
Нақты операциялар көмегімен сервистік функцияны шақыратын үрдіс клиент деп аталады. Ол бағдарлама немесе пайдаланушының өзі болуы мүмкін. 1.5. суретте сервис-клиент архитектурасындағы сервистер тізімі көрсетілген.
1.5. сурет – Клиент-сервер архитектурасы Клиенттер – бұл сервердің қорын пайдаланатын және пайдаланушының ыңғайлы интерфейстарын ұсынатын жұмыс станциялары. Пайдаланушының интерфейстары – бұл пайдаланушының жүйемен немесе желімен әрекеттесу процедурасы.
Клиент инициатор болып табылады және электрондық поштаны немесе сервердің басқа да сервистерін қолданады.
1.6. сурет – Клиент-сервер моделі
Бұл үрдісте клиент қызмет көрсету түрін сұрайды, сеансты орнатып, оған қажетті нәтижелерді алады және жұыстың аяқталғанын хабарлайды.
Жеке автономды ДК-де ерекешеленген файлдық серверлері бар желілерде серверлік желілік операциялық жүйе орнатылады. Бұл ДК сервер-ге айналады. Жұмыс станциясында орнатылған бағдарламалық қамтамасыз ету (БҚ) оған сервермен деректерді алмасуға мүмкіндік береді. Кеңінен таралған желілік операциялық жүйелер:
Novel фирмасының NetWare жүйесі;
Microsoft фирмасының Windows NT жүйесі
AT&T фирмасының UNIT жүйесі
Linux жүйесі.
Желілік операциялық жүйеден басқа желінің мүмкіндіктерін жүзеге асыратын желілік қолданбалы бағдарламалар қажет.
Серверлер негізіндегі желілер өте жақсы сипаттамаларға ие әрі сенімді. Серверде басқа жұмыс станциялары қарайтын желінің бас қорлары бар.
Жаңа заманның клиент-серверлік архитектурасында объектілердің төрт тобы бар: клиеннттер, серверлар, деректер және желілік қызметтер. Клиенттер пайдаланушылардың жұмыс орнында, жүйелерде орналасқан. Деректер негізінен серверлерде сақталады. Желілік қызметтер ортақ қолданылатын серверлер және деректер болып табылады. Бұдан басқа, қызметтер деректерді өңдеу процедураларын басқарады.
Клиент-сервер архитектурасының желілерінің келесідей артықшылығы бар:
жұмыс станцияларының саны көп желілерді ұйымдастыруға мүмкіндік береді;
желілік әкімшілік етуді жеңілдететін пайдаланушылардың есептік жазбаларын, қауіпсіздік пен қатынауды орталықтан басқаруды қамтамасыз етеді;
желілік қорларға тиімді қатынау;
пайдаланушыға бір ғана пароль жеткілікті, оның көмегімен ол пайдалану құқығы бар барлық қорларға қол жеткізеді.
Клиент-серверлік архитектураның мүмкіндіктерімен қатар, оның бірқатар кемшіліктері де бар:
