Электрондық анықтамалыққа қойылатын талаптар

• 
  Жан-жақтылығы.
  

• 
  Iзгiлiктiлiк. Онда кез келген орындаушы өзiне қажеттi бiлiмдi ала алады.
  

• 
  Бейiмдiлiгi. Ұсынылып отырған оқу материалы барлық орындаушылар үшiн бiрмәндi болуы керек. Бiрақ оқу материалы әр түрлi формада берiлуi мүмкiн.
  

• 
  Модульдiк. Кез келген электрондық анықталықты дәстүрлi анықтамалықтар негiзiнде құрылымын жасақтау.
  

• 
  Экономикалық тиiмдiлiгi. Аталған оқулыққа сұраныс көп болуы қажет және сәйкес түсетiн пайданы да қарастыру қажет.
  

• 
  Тұтынушыға бағдарлау.
  

• 
  Электрондық анықталықтың құрамы:
  
• 
  Аннотация;
  
• 
  Нысан туралы қысқаша ақпарат;
  

• 
  Электрондық анықталықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы әдiстемелiк нұсқаулар;
  

• 
  Теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
  

• 
  Алфавиттік көрсеткіш;
  
• 
  Озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
  

• 
  Аталған құрам арқылы электрондық оқулықтың құрылымы тұрғызылады [4].
  

Электронды анықталықтарды жобалау басқа ақпаратттық жүйелер сияқты өзіндік белгілермен ерекшеленеді.ЭА жобалауда екі кезеңді атап өтеді.Бірінші және негізгі кезеңі болып дидактикалық шарттарды айқындап алу болып табылады.Электронды оқу материалдарын жасақтауда бірден бір ерекшелік осы дидактикалық шарттар болып табылады.Осы дидактикалық шарттар ЭА басқа ақпараттық жүйелерден айырмашылығын көрсетеді. И.Г.Захароваңың жұмыстарында ЭОҚ жобалау төменннен жоғары қарай әдісімен жүру керектігі нақтылап айтылған. Яғни болашақ оқу-тәрбие ісінің интеграция ерекшеліктері ескере отырып ЭОМ концептуалды және технологиялық тұрғыдан жобалау керек. Бұл жағдайда жобалау кандай да бір мақсат қойылғаннан кейін және бұл өнімді қалай колдану қажеттігі анықталғаннан кейін жобалау басталады. Педагогикалық концепция анықталғаннна кейін ЭА мазмұны құрастырылады және де тақырыптар не модулдар бойынша бөлшектенеді. Модулдердің және сценарилердің жобасы жасалады.Келесі кезеңде дизайн жұмысы басталады,ол әдістемелік

1. 
   аналитикалық кезең, бұнда жалпы ЭА жасалуы, қолдану аймағының ақпараттық жүйесінің моделін құру, оқытудың дидактикалық мақсаттарымен міндеттерін негіздеу,жалпы ЭА толтырулуына қосымша шолу жасау;
   

2. 
   стратегиялық кезең, бұнда жасалатын ЭА пайдаланытын контиигенттке баға беру,оны саралау,оқыту стратегриясын анақтау;
   

3. 
   оқу-үйрету кезеңі, бұл кезең алынды кезеңдермен. Тығыз байланысқан және ЭА жалпы жасалуына жоспар құру болып табылады;
   

4. 
   технолого-конструкциялық кезең, бұл кезеңде ойлаған ойды программалық өнім ретінде іске асыру, оны өңдеу , оны жөндеу, қажетті жерлерінде түзету енгізу болып табылады;
   

5. 
   іске- қосу кезеңі, бұнда жасалған программалық өнімді апробациядан өткізуа;
   

6. 
   бақылау-диагностикалық кезең, бұл кезеңнің қорытындысы бойынша программалық өнімнің сапасына қана бағка беріліп қойылмайды, соныменде бірге ЭА-ға функционалды талаптарға сакестіген жалпы баға;
   

6. 
   болжам кезеңі, бұнда ЭА пайдаланушылардың айтқан ескетулерімен тілектері ескеріліп ЭА жасалуына қайта мәселе қарастырылады.
   

Осы айтылған негізінен көріп отырғанымыздай ЭА мазмұнымен білім беру технологиясының жобалау ерекшеліктері мынада деп аита кетуіміз керек:

1. 
   пәндік аимақты құрылымдау әдісі пайдаланыды, бұл дегеніміз оқу
   

материалы тұтастығын жоғатпайды,логикалық жағынан еш бұзылмайды;

2. 
   оқыту үрдісін ұйымдастыруда ЭА қолданудың негізгі компоненттері бөлініп алынады.;
   

3. 
   пәндік аимақтың брегелік тезарурсы жасалады;
   

4. 
   пайдалану әдістемесі әртүрлі инновациялық технологиялар қосылып,олардың интерактивті версияларын ескере отырып жасалады.
   

ЭА жобалағанда мына бағыттарды ерекше атап аиту керек: мәселенің идентификациясы, концептаулдылығы,формалдылығы, іске асыру және тестлеу.

• 
  оқу материалының жеткілікті көлемі, өзектілігі,жаңалығы және ерекшелігі;
  

• 
  фактографикалық, практикалық мазмұндылық, культурологиялық құрамы,жүйелік және толықтылық;
  

• 
  материалды беретін әдістеме негізінде программалық өнімнің педагогикалық мүмкіндігі.
  

ЭА маңыздылығын ескере отырып, оның өзбетімен жұмыс жасауға сеп болу үшін мына талаптарды қосуды жөн көрдік:

1. 
   теориялық материалды мазмұндау да нақты логиканың болуы, бұнда арнайы схемалар қосылу керек;
   

2. 
   мәселені нақты қою;
   

3. 
   оқу-тәрбие үрдісінің барлық формаларын жандандыратын тәсілдер мен әдістерді пайдалану.
   

Аса жоғарғы сападағы графикалық схемаларды, формулаларды, берілгендерді безендіру, динамикалық суреттеудің жүйелі немесе тармақталу

1. 
   ЭА қолдану барысында жететін мақсатымызды және көмекші мүмкіндіктерін анықтау;
   

2. 
   анықтамалықтың мазмұнын жасақтау және ЭА қолданғаннна кейін оны ұлғайту ;
   

3. 
   тақырып пен модул бойынша жіктеу;
   
4. 
   ЭА жұмыс сценараиін жобалау;
   

5. 
   ЭА негізінде оқыту барысын бақылау базасын жасап, оны басқару мен монитринг ұйымдастыру;
   
6. 
   ЭА апробациясы.
   

ЭА құрылымына қойылатын талаптарға келейік. Қазіргі заманы ЭА бұл күрделі дидиактикалық жүйе, ол жүйенің жұмыс жасауы оқу процесін ақпаратттық коммуникациялық технологиялармен оқытуды жүзе асыру болып табылады. Жүйе болғандықтан оған оқытудың автоматтанған функциясы бірге басқа программалық өнімдер кіреді.Сонымен бірге ол жүйеге ЭА жұмысы туралы деректер сақталатын базада кіруі мүмкін. Соныменда біткен ЭА мынадай функционалды блоктар болу керек :

1. 
   ақпаратты-мазмұнды;
   

2. 
   бақылау-коммуникативты;
   
3. 
   коррекциялық-жалпылау.
   

Ақпаратты-мазмұнды блок өз кезегінде мына ішкі болктардан тұрады.

1. 
   ақпараттық:
   

• 
  жалпы мағұлмат;
  

• 
  тақырыпты жүйлеп мазмұндау; -компьютерлік программалар;
  

2. 
   мазмұнды:
   

-оқулықтар, есептер жинағы, оқу құралы, әдістемелік нұсқаулар, хрестоматиялар;

• 
  пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен университеттер мен
  

академияларды, мектептердің оқу-білім Web-сервер, Интернет материалдары;

Бұны ЭА интерфейсінің концептуалды схемасы деп аталады.

ЭА өзінің құрылымына қарай вертикалды қабаттарға бөлінеді. Вертикалды қабат ретінде мына дидактикалық материалдарды пайдаланады: теория, библиография және терминдік сөздіктер. ЭОМ интерфейсі ағымдағы модулдің кез келген вертикалды қабатына бару мүмкіндігі болу керек.Бұл ауысуды горизанталды шарлау дейді.

2. 
   ЭА горизонталды қабаттануын колдау: интерфейс таңбалау мүмкіндігі бар тік навигациялық шарлауды қамтамасыз етуге тиіс.
   

2. 
   ЭА вертикалды қабаттануын колдау: интерфейс таңбалау мүмкіндігі бар горизонталды навигациялық шарлауды қамтамасыз етуге тиіс.
   

Көп жағдайларда, барлық материалдар іс жүзінде кез келген белгілі электрондық көріністер: дискеттер, CD-ROM, электрондық пошта, немесе жай ғана оқу сервері аумағында ЭА білім алушыларға көзделген болуы мүмкін.

1. 
   Мультимедиялықты қоса алғанда дерекқор технологиясы ұштастыра жоғары деңгейлі бағдарламалау тілінде жобалау;
   

2. 
   гипермәтіндік технологиялар;
   
3. 
   арнайы аспапты құралдармен жобалау.
   

Жоғары деңгейдегі бағдарламалау тілін анықтамалыққа пайдаланған кезде ол бағдарламалық пакетін ретінде жүзеге асырылады, және мазмұнға қол жеткізуге мүмкіндік береді жеке орындалатын дерекқорда сақталады. Бұл өнім қорғау дәрежесі жоғары жабдықталған болуы мүмкін әсіресе, тестілеу жүйесіне рұқсатсыз енгізу, және көбейту,. Бұл тәсілдің басты артықшылығы басқа технологиялар негізінен жеткілікті қиын немесе мүмкін емес жасауға, ал жоғары деңгейдегі бағдарламалау тілінде (Object Pascal, С⁺⁺) және қуатты деректер базасын басқару жүйесін пайдалануға, кез келген авторлық құқықты іске асыруға мүмкіндік береді конструкциялары бар[32],38],[40].