Экономикалық саясат, 1949–1969 жж
Бірінші бесжылдық, 1953–57 ж
жүктеу/скачать 81,23 Kb.
|
Экономикалық саясат
К витамині, № 1 «Қазақстан - 2050» - Мәңгілік Елге бастайтын ең абыройлы жол
| Бірінші бесжылдық, 1953–57 ж
Өміршең экономикалық базаны қалпына келтіре отырып, Мао Цзэдун, Чжоу Эньлай және басқа революция ардагерлерінің басшылығы өнеркәсіптік өсу мен әлеуметтендірудің қарқынды бағдарламасын жүзеге асыруға дайындалды. Осы мақсатта әкімшілік қазіргі секторда мемлекеттік меншікке, ауыл шаруашылығында ірі ұжымдық бірліктерге, орталықтандырылған экономикалық жоспарлауға негізделген кеңестік экономикалық үлгіні қабылдады. Экономиканы дамытуға кеңестік көзқарас Бірінші бесжылдықта (1953–57) көрінді. Кеңестік экономикадағы сияқты, негізгі мақсат - ауыл шаруашылығы есебінен өнеркәсіпті дамытуға және ауыр өнеркәсіп пен капиталды көп қажет ететін технологияға ерекше назар аудара отырып, экономикалық өсудің жоғары қарқыны болды. Кеңестік жоспарлаушылар қытайлық әріптестеріне жоспарды құрастыруға көмектесті. Көптеген кеңестік инженерлер, техниктер мен ғалымдар жаңа ауыр өнеркәсіп объектілерін, соның ішінде Кеңес Одағынан сатып алынған көптеген тұтас зауыттар мен жабдықтарды әзірлеуге және орнатуға көмектесті. Осы кезеңде жеке, заманауи фирмалардың иелерін оларды мемлекетке сатуға немесе оларды мемлекет бақылауындағы бірлескен мемлекеттік-жеке меншік кәсіпорындарға айналдыруға сендіру үшін қаржылық қысымдар мен ынталандырулар қолдану арқылы өнеркәсіпке мемлекеттік бақылау күшейтілді. 1956 жылға қарай барлық заманауи өнеркәсіптік кәсіпорындардың шамамен 67,5 пайызы мемлекеттік, ал 32,5 пайызы бірлескен мемлекеттік-жеке меншікте болды. Жеке меншік фирмалар қалмады. Сол кезеңде қолөнер өнеркәсіптері кооперативтерге құрылды, олар 1956 жылға қарай барлық қолөнер жұмысшыларының 91,7 пайызын құрады. Ауыл шаруашылығы да үлкен ұйымдық өзгерістерге ұшырады. Ауыл шаруашылығы ресурстарын жұмылдыруды жеңілдету, егін шаруашылығының тиімділігін арттыру және ауыл шаруашылығы өнімдеріне үкіметтің қолжетімділігін арттыру үшін билік фермерлерді барған сайын үлкен және әлеуметтендірілген ұжымдық бірліктерді ұйымдастыруға шақырды. Құрылымы аз, шағын өзара көмек топтарынан ауылдар алдымен төменгі сатыдағы ауылшаруашылық тауар өндірушілерінің кооперативтеріне өтуі керек еді, оларда отбасылар әлі де өздері салған жер көлеміне қарай біраз табыс алатын, ал сайып келгенде, озық кооперативтерге, немесе ұжымдар. Алдыңғы қатарлы өндірушілер кооперативтерінде табыс үлестері тек енгізілген еңбек көлеміне негізделді. Сонымен қатар, әрбір отбасына көкөніс, жеміс-жидек және жеке қажеттіліктері үшін мал өсіретін шағын жеке учаске қалдыруға рұқсат етілді. Ұжымдастыру процесі баяу басталды, бірақ 1955 және 1956 жылдары жеделдеді. 1957 жылы барлық шаруа қожалықтарының шамамен 93,5 пайызы озық өндірістік кооперативтерге қосылды. Экономикалық өсу тұрғысынан бірінші бесжылдық, әсіресе кеңестік үлгідегі даму стратегиясы ерекше атап өтілген салаларда айтарлықтай табысты болды. Ауыр өнеркәсіпте берік іргетас құрылды. Негізгі салалар, соның ішінде темір және болат өндіру, көмір өндіру, цемент өндіру, электр энергиясын өндіру және машина жасау айтарлықтай кеңейтілді және берік, заманауи технологиялық негізге қойылды. Мыңдаған өнеркәсіп және тау-кен кәсіпорындары, оның ішінде 156 негізгі нысан салынды. Өнеркәсіп өндірісі 1952-1957 жылдар аралығында жылдық орташа 19 процентке өсті, ал ұлттық табыс жылына 9 процентке өсті. Ауыл шаруашылығына мемлекеттік инвестицияның жоқтығына қарамастан, ауыл шаруашылығы өнімі айтарлықтай өсті, орташа алғанда жылына шамамен 4 пайызға өсті. Бұл өсім, ең алдымен, ұжымдастыру арқылы қол жеткізілген қайта ұйымдастыру және кооперация нәтижесінде алынған тиімділіктің артуына байланысты болды. Бірінші бесжылдықтың аяқталуына қарай Қытай басшылары ауыл шаруашылығының салыстырмалы түрде баяу жұмысына және мемлекеттік сауда компанияларының қалалық тұтыну үшін ауылдан алынатын астық көлемін айтарлықтай ұлғайта алмауына көбірек алаңдай бастады. жүктеу/скачать 81,23 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|