Менделеевтің периодтық жүйесінің алтыншы тобы. Күкірт қосылыстары. Күкірттің фармакопеялық препараттарын сипаттаңыз Халькогендер – III периодтық жүйенің VI A-тобы элементтерінің топтық атауы. Топқа оттегі О, күкірт S, селен Se,теллур Te,полоний Po элементтері жатады. Бұл элементтер атомдарының валенттік деңгейлерінің электрондық формуласы ns2np4.
Күкірт (лат. Sulfur; S) — элементтердің периодтық жүйесінің VІ тобындағы химиялық элемент; ат. н. 16, ат. м. 32,06. Тұрақты 4 изотопы бар. Сондай-ақ жасанды жолмен алынған 6 изотопы белгілі. Күкірттің жер қыртысындағы салмақ мөлшері 0,05%, теңіз суында 0,08 – 0,09%.
Күкірттің сутекті қосылыстары. Күкіртсутек Н2S – түссіз, шіріген жұмыртқаның иісі бар, улы газ. Кәдімгі температурада бір көлем суда 25 көлем күкіртсутек ериді. Күкіртсутек өте улы зат.
Күкірттің оттекті қосылыстары. Күкіртің бірнеше тотығы бар – SO, S2O3, SO2, SO3, S2O7.
22,2 г C4H10O спиртін дегидратациялағанда (шығымы 80%) алынған бутенді гидрлеу үшін қажет (қ.ж.) сутегінің көлемін есептеңіз С4Н8+Н2=С4Н10
СН2=СН-СН=СН2 + 2Н2= С4Н8
СН3СН2СН2СН2ОН =(н2so4) С4Н8+ Н2о
n(C4H10O) =22.2/74=0.3моль
0.3*0.8(80%)=0.24моль(выход С4Н8)
V(C4H8)= n*vm=0.24*22.4=5.376л
v1(H2)=5.376
v(C4H6)=20-5.376=14.624л
v2(H2)=14.624*2=29.248л
vH2=29.248+5.376=34.625л
емтихан билеті №12 Галогендердің сутегімен қосылыстары. Тұз қышқылы. Қолдану. Талдау жолдарын сипаттаңыз. Галогендер фтор F, хлор С1, бром Br, йод I VILA тобының элементтері болып табылады.
Сумен әрекеттесуі әртүрлі: Сумен әрекеттесуі әртүрлі: а) F2 + H2O = 2HF + O
б) Хлордың сумен әрекеттесуі екі қышқыл : тұз қышқылы(күшті) және хлорлау қышқылы(әлсіз) -түзе әрекеттеседі.
Cl2 + H2O = HCl + HClO (хлорлау қышқылы)
Cl2 + H2O = H + Cl + HClO
2HClO = 2HCl +O2
в) Br2 + H2O = HBr + HBrO бром суы
г) I2 + H2O = HI + HIO иод суы
Басқа галогендердің сумен әрекеттесуі олардың атомдарының тотығу-тотықсыздануымен бірге жүреді. Сонымен, хлордың сумен әрекеттесуі кезінде хлор молекуласының басқа атомнан электрон қосатын атомдарының бірі тотықсызданады, ал электрон беретін екінші хлор атомы тотығады. Бұл жасайды хлорлы су,құрамында хлорсутек (тұз қышқылы) және гипохлорлы (гипохлорлы) қышқылы бар:
Реакция қайтымды және оның тепе-теңдігі солға қатты ығысады. Гипохлор қышқылы тұрақсыз және жеңіл ыдырайды, әсіресе жарықта өте күшті тотықтырғыш – атомдық оттегі түзіледі:
Сонымен, хлорлы судың құрамында әртүрлі концентрацияларда әртүрлі тотығу қабілеті бар үш тотықтырғыш бар: молекулалық хлор, гипохлор қышқылы және атомдық оттегі, олардың қосындысы жиі деп аталады. «белсенді хлор».
Тұз қышкылы: Тұз қышқылы, хлорсутек қышқылы, HCl – хлорсутек газының судағы ерітіндісі; бір негізді қышқыл.
Тұз қышқылы 16 ғасырдың аяғында белгілі болды. Оны “тұз спирті” деген атаумен 17 ғасырдың ортасында неміс дәрігері И.Р. Глаубер (1604 – 1670) ас тұзы мен күкірт қышқылын әрекеттестіру арқылы бөліп алды.
Тұз қышқылы 0,3% шамасында адам асқазанында болады, ол оба, сүзек ауруларын туғызатын бактерияларды өлтіреді. Өнеркәсіпте тұз қышқылы металл (мырыш, кальций, барий, т.б.) хлоридтерін және көптеген органик. қосылыстарды синтездеуге жұмсалады. Спирт, глюкоза, қант өндіру, тері илеу және бояу, активтелген көмір алу, металл бетіндегі оксид қабыршағын кетіру, т.б. көптеген процестерде қолданылады. Газ тәрізді хлорсутек (HCl) өте улы, оның ауадағы мөлшері 0,005 мг/л-ден асса адам өміріне қауіп тудырады.[1]
