Физика есептерінің классификациясы
Физиканың есептерін шығару әдістері
жүктеу/скачать 71,08 Kb.
|
Физика есептеріні классификациясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Талдау әдісі
| Физиканың есептерін шығару әдістері
Физика есептерін шығаруда логикалық ойлауға байланысты —талдау (аналитический) және іріктеу (синтетический) әдісі қолданылады. Физикадағы әдістемелік оқу құралдарында талдау (аналитический) мен іріктеу (синтетический) екі тәуелсіз әдіс ретінде жиі қарастырылады. Алайда есептер шығару кезінде ойлау үрдісіндегі индукция мен дедукция сияқты бүлар да бөлінбейді, яғни екеуі де бірге қолданылады. Сондықтан да практикада талдау-іріктеу әдісі деп аталады. Бұл әдісте есептің сұрағынан бастай отырып, талдау жолымен не істеу керектігін айқындайды, одан әрі күрделі есепті жай есептер қатарына жіктейді, яғни есеп шартында бар шамаларға дейін жетеді. Одан кейін іріктеудің көмегімен, пайымдауда кері қарай жүргізіп, белгілі шамаларды пайдалана отырып және қажетгі қатынастарды іріктеп ала отырып, бірқатар есептеу амалдарын қолданып, нәтижесінде белгісізді табады. Осы айтылғандарды механикадағы көлбеу жазықшқпен дененің қозғалысына арналған мына есепті мысалға алып түсіндірейік. Егер дене көлбеу жазықтықпен қозғалған кездегі үйкеліс коэффициенті 0,1-ге тең болса, ұзындығы 1 м, биіктігі 0,6 м көлбеу жазықтықтың ПӘК-ін табыңдар. Талдау әдісі Есептің шешімі қойылған сұрақтан басталады, яғни ПӘК-нің формуласын жазамыз. ПӘК –і .Мұнда АП — пайдалы АТ— толық жұмысты табу керек. Ол үшін сызбада көлбеу жазықтықты саламыз (2,а-сурет). Көлбеу жазықтықпен массасы т дене төменнен жоғары қарай бірқалъшты қозғалады. Көлбеу жазықтық биіктігін h, ұзындығын l деп белгілейміз. Пайдалы жүмыс АП= тgһ, ал толық жүмыс АТ= FT l, мұндағы FT — денеге жылдамдық беретін, көлбеу жазықтық бойымен бағытталған күш. Осы FT — тарту күшін анықтайық. Ол үшін көлбеу жазықтықтағы массасы т денеге бірқалыпты қозғалған кездегі әсер ететін барлық күштерді қарастырайық. Бүл тек төмен бағытталған ауырлық күші қозғалыс бағытына кері бағытталған үйкеліс күші – Ғүйк, көлбеу жазықтыққа пенпендикуляр бағытталған тіректі реакция күші , сондай-ақ массасы т денені қозғалыс бағытымен бағытталған — Т — тарту күші. (Барлық күштерді сызбада салып көрсетеміз). FT — тарту күшіні модулін анықтау үшін координаталар әдісін қолданамыз. Координаталар жүйесіні центрінен массасы т денені ауырлық центрімен байланыстырамыз, ал х-осін көлбеу жазықтық бойымен төмен қарай, у-осін жазықтыққа перпендикуляр жоғары қарай бағыттаймыз. у-осімен қозғалыс жоқ болғандықтан, барлық күштерді проекциясы нольге те. (1) х-осі бойынша массасы т денені қозғалысы бірқалыпты болғандықтан, барлық күштерді проекциясы да нольге те болады. Ғ үйк+ (2) (2)-тендеудсн Т -күшті модулін анықтаймыз: Т = Ғ үйк+ (3) Бізге Ғүйк және белгісіз. Оқушылар үйкеліс күшінің Ғүйк тең екенін біледі. Демек, тіректің реакция күші –ді анықтау керек, оны модулін (1) теңдеуден табуға болады: Ал және есептің берілген шамалары арқылы табуға болады: ал Соңында: Орнына сан мәндерін қойып табамыз: Есепті шешкен кезде талдау әдісінде логикалық ойлау тәртібі сақталады: ҒТ— күш модулін координаталар әдісімен табамыз. жүктеу/скачать 71,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|