Түйінді кернеу әдісі
Егер электр тізбегі тек екі түйіннен тұратын болса, онда оны түйінді кернеу әдісімен есептеген ыңғайлы. 2.3.5 – суретте кернеуі дан ға бағытталған. Әрбір шы контурға Кирхгофтың ІІ – заңы бойынша теңдеу мына түрде болады
. (2.3.11)
Бұл жағдайдағы тізбектің әрбір тармағындағы ток
,
мұндағы . (2.3.12)
Егер Кирхгофтың І – заңы бойынша теңдеу құрсақ,
,
яғни, , (2.3.13)
онда түйіндік кернеуді анықтауға болады
. (2.3.14)
2.3.5 – сурет. Түйінді кернеу әдісі
Егер тізбекте кернеу көзімен қатар ток көзі болса (2.3.6-сурет), онда екі түйін арасындағы кернеудің формуласын былай жазамыз:
(2.3.15)
2.3.6-сурет. Ток көзі мен кернеу тізбегі
Түйіндік кернеу әдісімен тізбекті есептеу үшін
тізбектегі ток бағытын еркімізше таңдау қажет;
немесе түйінді кернеуді анықтау керек;
алымындағы көбейтінді ЭҚК бағыты түйіндік кернеу бағытымен сәйкес келмесе «+» таңбамен алынады;
Түйіндік кернеуді анықтағаннан кейін электр тізбегінің барлық тармақтарындағы тоқтарды бойынша табуға болады.
Егер ток теріс мәнге ие болса, онда нақты бағыты схемада белгіленгенге қарама-қарсы болады.
Контурлы токтар әдісі
Кирхгоф заңдарының көмегімен кез-келген электрлік тізбекті есептеуге мүмкіндік бар. Бірақ күрделі тармақталған тізбектер жағдайында өте қолайсыз үлкен теңдеулер жүйесін есептеу қажет. Есептеулерді контурлы токтар әдісі жеңілдетеді.
Әдістің мәнісі мынада:
Жалған, шартты (есептейтін) контурлы токтар туралы түсінік енгізіледі және ол тек өзінің көршілес контурлық токтарымен тұйықталған;
Контурлы токтар тармақтағы нақты токпен байланысады (аналитикалық түрде);
Контурлы токтар үшін Кирхгофтың ІІ – заңы бойынша теңдеулер жүйесі құрылады; нақты токтардан контурлы токтардың саны едәуір аз, сондай-ақ жүйедегі теңдеулер саны да азаяды; Теңдеулер жүйесі шешіліп, контурлы токтар анықталады; Аналитикалық тәуелділіктер көмегімен нақты токтар анықталады. Мысалы: (2.3.7 - сурет)
а) контурлар бойынша схеманы бөлеміз және контурлы токтардың ( , , ) бағыттарын анықтаймыз;
б) контурлы және нақты токтардың арасындағы байланысты табамыз
, , ,
, , ; (2.3.16)
в) әрбір контур үшін Кирхгофтың ІІ – заңы бойынша теңдеулер жүйесі құрамыз:
(1-ші контур) ,
(2-ші контур) ,
(3-ші контур) ; (2.3.17)
г) жүйені шешіп, контурлы токтарды табамыз және тармақтардағы нақты токтарды анықтаймыз.
2.3.7-сурет. Контурлы токтар әдісі
Егер тізбекте ток көзі болса (2.3.8 - сурет), әрбір контур үшін Кирхгофтың ІІ – заңы былай жазылады:
2.3.8-сурет. Контурлы токтар әдісі
(1-ші контур) ,
(2-ші контур) , (2.3.18)
Достарыңызбен бөлісу: |