Сандарды тез әрі оңай есептеудегі менің әдіс-тәсілдеріме тоқталып өтсем. Сандарды 4 санына көбейту және бөлу. Сандарды 4 көбейту үшін 2 рет екі еселейді. Мысалы:
214 * 4 = (214 * 2) * 2 = 428 * 2 = 856
537 * 4 = (537 * 2) * 2 = 1074 * 2 = 2148
Сандарды 4 санына бөлу үшін, оны да екі рет 2-ге бөледі. Мысалы:
124 : 4 = (124 : 2) : 2 = 62 : 2 = 31
2648 : 4 = (2648 : 2) : 2 = 1324 : 2 = 662
Сандарды 5 санына көбейту және бөлу. Сандарды 5 санына көбейту үшін оны 10/2 көбейтеді. Бұл дегеніміз санды 10-ға көбейтіп, 2-ге бөлеміз. Мысалы:
138 * 5 = (138 * 10) : 2 = 1380 : 2 = 690
548 * 5 (548 * 10) : 2 = 5480 : 2 = 2740
Сандарды 5 санына бөлу үшін оларды 0,2 санына көбейтсе жетіп жатыр. Мысалы:
345 : 5 = 345 * 0,2 = 69,0
51 : 5 = 51 * 0,2 = 10,2
Сандарды 25 санына көбейту үшін оны 100-ге көбейтіп, 4-ке бөлу керек. Мысалы:
348 * 25 = (348 * 100) : 4 = (34800 : 2) : 2 = 17400 : 2 = 8700
Санды 1,5 санына көбейту керек болса, онда сол санның жартысын қоссақ болды. Мысалы:
26 * 1,5 = 26 + 13 = 39
228 * 1,5 = 228 + 114 = 342
127 * 1,5 = 127 + 63,5 = 190,5
9 санына көбейту үшін санның соңына 0 санын тіркеп, 0 тіркелген саннан сол санның өзін алып тастаймыз. Мысалы:
241 * 9 = 2410 – 241 = 2169
847 * 9 = 8470 – 847 = 7623
Санды 11 санына көбейту үшін санның соңына 0 санын тіркеп, аталған санның өзіне қосамыз. Мысалы:
47 * 11 = 470 + 47 = 517
243 * 11 = 2430 + 243 = 2673
Қорытынды
Немістің ұлы оқымыстысы Карл Гауссты математиканың патшасы деп атаған. Оның математика ғылымына деген қабілеті балалық кезінде-ақ байқалған. Бір күні мектепте математика пәнінің оқытушысы оқушыларға 1-ден 100-ге дейінгі сандардың қосындысын табуды ұсынады. Мұғалім бұл тапсырманы айтып болмай-ақ Карл Гаусс шешімді мұғалімнің қолына ұстатыпты. Оның парағында 101·50=5050 деген жауап болады. ол есептің шешімін қалай тапты? Ол бұл есептің шешімін өте қарапайым түрде яғни тез есептеудің арқасында тапты. Ол бірінші санды соңғы санға, екінші санды соңғы санның алдындағы санға қосты. Бұлай 50 рет қосуға болады және олардың барлығының да шешімі 101 болды. Сондықтанда ол есептің шешімін бірден берді. 1+2+…+50+51+...+99+100=(1+100)+(2+99)+…+(50+51)=101·50=5050. Осы мысал қандай есеп болса да амалын тауып тез шешімін беруге болатынын көрсетеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. В.Серинский. Жай сандар туралы білетіндеріміз бен білмейтіндеріміз.
2. Кордемский Б.А., Ахадов А.А. Удивительный мир чисел: Книга учащихся,- М. Просвещение, 1986г.
3. Билл Хэндли «Считайте в уме как компьютер», Минск, Попурри, 2009г.
4. http://matsievsky.newmail.ru/sys-schi/file15.htm
5. http://sch69.narod.ru/mod/1/6506/hystory.html
Достарыңызбен бөлісу: |