СЫЗЫҚТАР МЕН ЖОЛДАР Терапиядан үзінді: Клиент өз проблемаларын әңгімелейді, өмірінің астан-кестен болып, абдырап, көңіл-күйінің толмай жүргенін айтады.
Психотерапевт оған қағаз, бояу, немесе қарындаш алып, ешбір мақсатсыз, ешбір ойсыз, ойланбастан сурет салуды, суретте не сезіп жүргеніңді және қазір қандай сезімде екенініңді сал деп ұсынады. Суретте қағаз бетін бойлай, кесе-көлденең, жағалай салынған сызықтар; бояулар аз кездеседі.
Сурет салып болған соң терапевт: «Қазір өзіңді қалай сезінесің»? деп сұрайды. Ол өз жауабын айтты: «Қатты ашуландым, өшімді алдым, мен сол бір тығырыққа қайта-қайта баратыныма ызаланамын. Мен бір нәрсені күтемін, оған алдын ала қуанамын және оны көз алдыма елестетемін. Ол егер менің ойлағанымдай болмаса, абдырап, не істерімді білмеймін, мені ештеңе қуантпайды, мен тағы да тығырыққа тірелемін, шығар жол таппаймын».
Психотерапевт клиенттің ызасы, долылығы туралы сөйлеседі. Содан соң терапевт одан картина, яғни салған суретке сүйеніп, шығар жолды ізде деп ұсынады. Егер сіз толған сызықтар ішінен сенің өмірлік жолың болып табылатын сызық бар болатын болса, соған зер салып, суреттегі тығырыққа тірелген жолдарға, сызықтарға қарап, сол тығырық жолдар ішінен шығу жолын қара дейді. Осы сызықтардың ішінен қазіргі өмірдегі орныңды көрсет деп ұсынады. клиент шумақ жіптер тәрізді салынған сызықтардың ортасынан бір орынды көрсетеді. Клиент осы орыннан өзінің өмірлік жолдары бойымен кері бағытпен жылжи бастайды. Бұл жолда сол тығырыққа сан рет кезіеді, жол қиылыстарынан да түседі, жол қиылыстарында «үнемі кептеліп қалады», деенмен де ол бұрма жолдармен жүріп көреді, сөйтіп жаңа шығу жолдарын, шешімін табады. Осылайша, біртіндеп клиенттің ішкі күйзелісі, қысымы бәсеңдейді.
Суреттегі сызықтарды клиент өмірінің жолы ретінде қарастыру – өте жемісті, нәтижелі жұмыс. Әрине, бұл жерде әңгіме бірден өмрлік жол емес, нақты жағдаяттағы нақты жол жайында болуы тиіс. Сонымен қатар, клиент суретіндегі пішіндер мен түстере де мән беру қажет. Мысалы, «суреттегі сары түсті көргенде қандай ассоциация туындай», ал «суреттің мына жеріндегі ерекше пішін нені білдіреді»?, «қандай ассоциация туындай» деген тәрізді сұрақтар қоюдың маңызы зор. Бұл аталғандар клиент суретін талқылау кезінде қарапайым әрі тиімді көмекші болып саналады, яғни клиент жайында толығырақ ақпарат алуға пайдасы болуы мүмкін.
БОС КЕҢІСТІК Бос кеңістік – бұл суреттегі бос, толтырылмаған немесе ақ (таза) орын, картинада қалдырылған ашық, бос орындар. Кейін олар толтырылуы мүмкін (ойластырылып, қиялдау арқылы т.б.).
Суретте бос, боялмаған орындарды сұраудың әртүрлі мүмкіндіктері бар: егер картинада шелек салынса, «Сіздің ойыңызша, мына шелекте не бар?» деп сұрауға болады. Еер картинадағы кейіпкер қолын созып тұрғаны соншалық, алақаны сурет сыртына шығып кетсе, былай сұрауға болады: «Мына адамның алақаны қалай көрініп тұр, оның қолында не бар?». «Не ұстап тұр?».
Егер суретте екі адам салынып тұрса: «Мына екеуі сөйлеп тұр ма?», «Не жайында сөйлесіп тұр?» т.б. Еер үндемей тұрса: «Олардың үнсіздігінен не сезуге болады?» деп сұраймыз.
Психотерапевт клиенттен сұрау қажет: «Салған суретіңізде боялмаған, бос орынға қарағанда не сезесіз?». Немесе: «Бұл бос, таза, боялмаған орын осылай қалу керек па?», !Әлде оған тағы да сурет саласыз ба?». Кейде бұл «бос орында» құпия болады, кейде болашақ үшін орын қалдырылады. Осындай бос орындар, кеңістіктер туралы сұрау аса маңызды, артық етпейді.
