1 Асқорыту жолы стронгилятоздары барлық жастағы жылқы, есек, қашыр, пони, құлан және басқа да жабайы тақтұяқты жануарларда ең көп тараған гельминтоз аурулары, барлық сатысындағы көптеген түрге (45-ке дейін) Strongylataтек тармағына Strongylidae және Trichonematidae тұқымына жататын нематодтар тудырады. Ересек сатысында тоқ ішекте, ал балаңқұрт сатысында - жануарлардың ағзаларында және ұлпаларында тоғышарлық тіршілік етеді. Биологиялық, клиникалық және патологиялық-анатомиялық ерекшеліктеріне байланысты: а) ересек сатысының асқорыту жүйесіндегі тоғышарлығынан тудырған ауруларын – имагиналды стронгилятоздар және олардың балаңқұрттарының әртүрлі ағза мен ұлпаларда тудырған үрдістеріне байланысты – ларвалды стронгилятоздар деп екі топқа бөлу қабылданған.
2 Деляфондиоздың қоздырушысы Delafondia vulgaris – ұзындығы 16-24мм, ауыз қуысының түбінде екі құлақшатәріздес тісшелері орналасады. Альфортиоздың қоздырушысы Alfortia edentatus – 24-40мм, ауыз капсуласында тістері жоқ. Стронгилезді Strongylus eguinus - 25-45мм, ауыз қуысында шеттері жіңішкере біткен екі ұзын және екі қысқа (барлығы төртеу) тістері жайғасқан түрі қоздырады. Трихонематиоздоздарды Тrichonematidaeтұқымының өкілдері өте ұсақ, 5-20мм, ауыз капсулалары кішігірім, цилиндр немесе сақинатәріздес, биіктігі енінен қысқа болып сипатталады.
3 Стронгиляттардың сыртқы ортадағы дамуы ұқсас. Тоқ ішекте мекендеген ұрықтанған ересек аналығы нәжіспен жұмыртқаларын тастайды. Жылы температура мен ылғалдылықта 5-17 тәуліктен дамыған зардапты балаңқұрт малға жұғудан қауіп тудырады. Ішке түскен әр түрдің личинкасы өзінің биологиялық тұғырығына қанмен жетіп, соның ішінде: деляфондидікі – шажырақай артериясында (қан тамырында: тромбылар, аневризмдер) 5-6 ай, альфоритидікі – құрсақтың, шаптың, соңғы қабырғаның сір қабатының астында (түйіндер құрады) 7-8 ай, стронгилдікі – ұйқы безінде 9-10 ай, трихонематидтікі тоқ ішектің сір қабатының астында (гематомалар, ұсақ түйіндер 30-60 күн) жетіліп, тоқ ішектің саңылауына шыққан соң ересекке айналады. Стронгилятталардың ересектері тоқ ішекте орташа есеппен 8-18 ай мекендейді.
4 Эпизоотологиялық деректер. Жылқылар тек жылы мезгілде (+8-38оС) жайылымда және ат қорада личинкамен ластанған азықты жерден жегенде шалдығады. Инвазияның шегіне жету сатысы күзде тіркеледі.
5 Клиникалық белгілері жаздың соңында немесе күздің басында байқалады. Инвазия интенсивтілігі төмен болғанда сыртқы белгілері өшкін, яғни анық байқалмай, азыққа тәбетінің төмендеуі, арықтау, анемия, өсуі тежелу, іш өту түрінде байқалады.
6 Диагнозды стронгилят жұмыртқаларын нәжіс сынамаларында анықтау нәтижесінде (топ бойынша диагнозды копроовоскопия тәсілімен қояды), ал жеке ауруларды жіктеу үшін олардың личинкаларын (Берман-Орлов әдісімен копроларвоскопия тәсілі) зерттейді. Өлген малда ересектерін тоқ ішектен, ал 4-5 сатыдағы балаңқұрттарын биологиялық тұғырықтарынан іздестіреді.
7 Емдеу бензимидазол және пастатектес авермектиндерді қолдану арқылы жүргізіледі.
8 Дауалау жылқы стронгилятоздарында: жоспарлы дегельминтизациялауларды өткізу, ауыспалы жайылым жүйесіне көшу, азықты оттықтан беру шараларын қамту арқылы іске асырылады.
