Құрастырушы: аға оқытушысы М.К. Инсебаева

Құрастырушы: аға оқытушысы М.К. Инсебаева ___________

Биология және экология кафедрасы

Зоология пәні бойынша

5В060700 – Биология мамандығының студенттеріне арналған

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

Кафедра отырысында ұсынылды 2012 ж. «___»_________________ №_____хаттама

Кафедра меңгерушісі ___________________ Ш.М. Жумадина

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды «___» ___________ 2012 ж., № ___ хаттамасы

ОӘК төрағасы _____________________ Р.Ж. Нургожин

ХТжЖ деканы _____________ К.К. Ахметов 2012 ж. «____»_____________

МАҚҰЛДАНДЫ

ОӘБ бастығы _______________ А.А.Варакута 2012 ж «____»__________

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

2012 ж. «___»______________ №____ Хаттама

1. 
   Пәннің мақсаты мен міндеттері:
   

Пәннің міндеттері:

• 
  Жануарлар дүниесінің систематикалық орның анықтай білу;
  
• 
  Жануарлар әлемінің алуантүрлілілігінесипатама бере білу ;
  
• 
  Жануарлар әлемінің құрылыс ерекшеліктерін білу;
  

• 
  Зоология пәнінің теориясын;
  
• 
  Зоология пәні бойынша қолданылатын терминдердің қолданыс жиілігін;
  
• 
  Жануарларды зерттейтін негізгі биологиялық пәндерді;
  
• 
  Зоология ғылымының салаларын.
  

Студент істей біліуі керек:

• 
  Зоология пәні бойынша аңықтауыштармен пайдалана білу;
  
• 
  Жануарлар дүниесінің алуан түрлілігін систематикалық орындарын анықтай білу.
  

2. 
   Пререквизиттері: мектеп курсының биология пәні.
   

4.1 Пәннің тақырыптық жоспары

№ р/с	Тақырыптардың атауы	Сабақ түрлері бойынша байланыс сағаттарының саны
		дәріс	тәж	зерт	СӨЖ
1	Біржасушалылар патшалығы немесе қарапайымдылар. Жалпы мінездемесі және жіктелуі.Саркомастигофоралылар типі.	1		1	6
2	Споралылар типі.	1		1	6
3	Инфузориялар типі немесе кірпікшелілер	1		1	6
4	Ішекқуыстылар типі	2		1	6
5	Жалпақ құрттар типі	1		1,5	6
6	Жұмыр құрттар типі	1		1	6
7	Буылтық құрттар типі	0,5		1	6
8	Буынаяқтылар типі	2	1	1	6
9	Моллюскалар типі	1	1	-	6
10	Хордалылар типі. Бассүйексіздер типасты. Омыртқалылар типасты немесе басқанқалылар	2	-	1	6
11	Балықтар класс үсті	2	1	1,5	6
12	Көсмекенділер немесе амфибиялар	2	1	1,5	6
13	Бауырымен жорғалаушылар немесе рептилиялар	2	1	1,5	6
14	Құстар класы	2	1	1	6
15	Сүткөректілер класы	2	1,5	1	6
Барлығы		22,5	7,5	15	90

Протозоа патшалығының белгілері. Жасушалық деңгейдің мінездемесі. Біржасушалы ағзалардың негізгі белгілері. «Тіршілік циклі» ұғымы. Қарапайымдылардың негізгі көбею формалары.Протозоа жүйесі.

Типтін негізгі белгілері. Классификациясы. Өкілдері. Даму циклдері. Құрылыс ерекшеліктері.Грегаринаның биологиялық ерекшеліктері. Кокцидияның биологиялық ерекшеліктері.

3. 
   тақырып. Инфузориялар типі немесе кірпікшелілер.
   

4. 
   тақырып. Ішекқуыстылар типі
   

5. 
   тақырып. Жалпақ құрттар типі
   

6. 
   тақырып. Жұмыр құрттар типі
   

7. 
   тақырып. Буылтық құрттар типі
   

8. 
   тақырып. Буынаяқтылар типі.
   

9. 
   тақырып. Моллюскалар типі
   

10. 
    тақырып. Хордалылар типі. Бассүйексіздер типасты. Омыртқалылар типасты немесе басқанқалылар
    

11. 
    тақырып Балықтар класс үсті
    

12. 
    тақырып Көсмекенділер немесе амфибиялар
    

13. 
    Тақырып Бауырымен жорғалаушылар немесе рептилиялар
    

14. 
    Тақырып Құстар класы
    

15. 
    Тақырып Сүткөректілер класы
    

аяктылыр класына тән ерекшелітерді анықтау.

Қабыршактарының құрылысымен танысу. Фораминифералардьщ жай және

күрделі қабыршақтарын микроскоппен қарау.

Құрал-жабдыктар: кестелер (қарапайымдылардың систематикасы, амебаның

құрылысы) амебаның және қабыршақты амебаның тұрақты препараты.

1. Біp жасушалылардың қандай типтерін білесіңдер?

2. Карапайымдылардың козғалу органеллаларын атаңдар.

3. Жалаңаш амебалар мен қабыршақты амебалардың қандай ұқсастыктары мен айырмашылықтары бар.

4. Цистаның түзілуінің қандай биологиялык манызы бар?

5. Амебалар қалай көбейеді?

6. Фораминифералар калай көбейеді?
2 тақырып. Споралылар типі

Зертханалық жұмыс №2

Тақырыбы: Грегаринаның құрылысы және тіршілік циклы(1сағат)

Мақсаты: Грегаринаны мысалға ала отырып, паразиттік тіршілік ететін қарапайымдармен танысу.

Тапсырма:Ұн қоңызының личинкасынан уақытша препарат жасау.

Грегаринаның құрылысымен танысып, оның тіршілік циклының әртүрлі фазаларымен танысу. Препаратты микроскоппен қарап, одан грегариндерді табу.

1. Грегаринаның құрылысына қандай ерекшеліктер тән?

2. Спорогония және гаметогония дегеніміз не?

3. Грегаринаның тіршілік циклының ерекшелігі неде?

4. Грегариналардың неге споралылар класына жаткызамыз?
3 тақырып. Инфузориялар типі немесе кірпікшелілер

Зертханалық жұмыс №3

Тақырыбы: Кірпікшелі кебісшенің құрылысы(1сағат)

Максаты: Кірпікшелі кебісшені мысалға ала отырып, қарапайымдардың ішіндегі құрылысы күрделі инфузориялар типіне тән ерекшеліктерді анықтау. Тапсырма: Tipi кебісшені микроскоппен қарап, оның асқорыту, қозғалу, зәр шығару құрылысымен танысу. Үлкен ұлғайтқышпен кебісшенің ядролық аппаратын және трихоцисталарын керу. Кебісшенің құрылысының схемалық суретін салу.

Құрал - жабдықтар: кестелер (кебісшенің құрылысы), тipi инфузориялар. Кебісшенің тұрақты препараттары. Сүзгі қағаз, пипеткалар, заттық және жабын шынылар, бояғыш қызыл конго.

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Басқа қарапайымдылармен салыстырғандағы инфузориялардың құрылысының күрделілігі неде?

2. Ядролык дуализм дегеніміз не?

3. Инфузорияның қозғалу органелласының ерекшелігі неде?

4. Инфузорияның көбею жолдарын атаңдар.

5. Коньюгация процесінің биологиялық маңызын түсіндіріңдер.

6. Инфузорияның тіршілігіндегі макро- және микронуклеустің ролі қандай?

7. Инфузорияның шабуыл жасау және қорғану денешіктері қалай аталады?

8. Инфузорияның коректену органдарын атаңдар.

9. Балантидоз ауруынан қалай сақтануға болады
4 тақырып.Ішекқұыстылар типі

Зертханалық жұмыс №4

Тақырыбы: Тұщы су гидрасының құрылысы(1сағат)

Максаты: Ішекқуыстыларды мысалға ала отырып, төменгі сатыдағы көп

жасушалыларға тән белгілерді анықтау.

систематикасы), макро- және микропрепараттар. Гидраның ұзынынан және

көлденеңінен кесінділері

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Ішекқуыстылар мен губкалардың ұқсастығын қандай белгілермен байкауға болады?

2. Гидраларға симметрияның қандай түрі тән?

3. Гастраль қуысы, гастроваскулярлық жүйе дегеніміз не?

4. Гидраның ас қорыту процеci қандай этаптардан тұрады?

5. Ішекқуыстылар қалай көбейед!?

6. Не себепті Ішекқуыстыларды төменгі сатыдағы көп жасушалылар дейміз?

Кайталауға арналған сұрақтар:

1. Сорғыш құрттар мен кірпікшелі құрттарға тән ортақ белгілерді атаңдар.

2. Паразиттік тіршілік етуіне байланысты сорғыш құрттардың құрылысынан қандай өзгерістерді байқауға болады?

3. Сорғыш құрттардың медициналық және ветеринарлық маңызы неде?

4. Сорғыш құрттардың даму цикліндегі личинкалық стадияларды атаңдар.

5. Фасциолез ауруы адамға қалай жұғады?

6. Аралық ие және ақырғы ие деген ұғымдарға түсінік беріңдер.

және сиыр цепенінің құрылысы), макро- және микропрепараттар.

1. Кірпікшелі құрттар мен таспа құрттардың құрылысында қандай ортақ белгшері бар?

2. Паразиттік тіршілік етуіне байланысты таспа құрттардың сыртқы құрылысы қандай өзгерістерге ұшыраған?

3. Таспа құрттардың жыныс жүйесінің құрылысы қандай?

4. Таспа құрттардың ұрықтануы қалай жүреді?

5. Таспа құрттардың тіршілік циклының ерекшеліктерін айтып беріңдер.

1.Жұмыр құрттар типінің систематикасы.

2.Жұмыр құрттар типінің құрылыс ерекшеліктері.

3.Жұмыр құрттардың ішкі құрылыс ерекшеліктері.

4.Нағыз жұмыр құрттар типінің ерекшеліктері.

5.Нағыз жұмыр құрттардың биологиялық ерекшеліктері.

1.Буылтық құрттар типінің систематикасы.

2. Буылтық құрттар типінің құрылыс ерекшеліктері.

3. Буылтық құрттардың ішкі құрылыс ерекшеліктері.

4. Буылтық құрттар типінің ерекшеліктері.

5. Буылтық құрттардың биологиялық ерекшеліктері.

Мақсаты: Шаянтәрізділермен таныса отырып, буынаяқтылар типіндегі прогрессивті белгшерді және олардың буылтық құрттармен туыстығын көрсететін ерекшеліктерді анықтау.

Қайталауға арналған сұрақтар

1. Хитин дегеніміз не және ол қандай қызмет атқарады?

2. Буынаяқтылардың систематикасын айтып беріңдер.

3. Шаянтәрізділер мен буылтық құрттарға тән қандай ортақ белгілерді білесіңдер.

4. Өзен шаянының дене бөліктерін атаңдар.

5. Өзен шаяны желбезегінің құрылысын айтып беріңдер.
10 Тақырып. Хордалылар типі

Зертханалық жұмыс №10

Тақырыбы: Қаңдауыршаның сыртқы және ішкі құрылысы(1сағат)

Мақсаты: Қандауыршаның сыртқы және ішкі құрылысымен практикум арқылы танысу.

Қайталауға арналған сұрақтар

1. Хордалылар типіне сипаттама.

2. Қандауыршаның сыртқы құрылыс ерешіктері.

3. Қандауыршаның ішкі құрылыс ерекшеліктері.
11.Тақырып. Балықтар класы

Зертханалық жұмыс №11

Тақырыбы:Акуланың сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктері

Мақсаты: Практикум арқылы акуланы мысалға ала отырып шеміршекті балықтардың сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктерімен танысу.

Қайталауға арналған сұрақтар

1.Акуланың ас қорыту жүйесінің құрылыс ерекшеліктері.

2.Акуланың тыныс алу жүйесінің құрылыс ерекшеліктері.

3. Акуланың қан айналу жүйесінің құрылыс ерекшеліктері.

4. Шеміршекті балықтардың нерв жүйесінің құрылыс ерекшеліктері.

5.Шеміршекті балықтардың биологиясы мен экологиясы.
11.Тақырып. Балықтар класы

Зертханалық жұмыс №12

Тақырыбы:Сүйекті балықтардың сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктері

Мақсаты: Сүйекті балықтардың сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктерімен танысу.

Тапсырма: Практикум арқылы сүйекті балықтардың сыртқы көрінісін қарастыру. Сүйекті балықтарға тән ас қорыту, тыныс алу, зәр шығару құрылыс ерекшеліктерімен танысу, сурет салу.

Құрал-жабдықтар: кестелер, макропрепараттар және микропрепараттар.

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Балықтардың систематикасы.

2.Балықтарға тән белгілер.

3.Балықтар класының өкілдері.

4.Балықтардың ішкі құрылыс ерекшеліктері.

5.Балықтардың миграциясы.

6.Балықтардың таралуы.

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Космекенділер класының систематикасы.

2.Космекенділерге тән белгілер.

3.Космекенділер класының өкілдері.

4.Космекенділердің ішкі құрылыс ерекшеліктері.

5.Космекенділердің таралуы.
13.Тақырып. Рептилиялар класы

Зертханалық жұмыс №14

Тақырыбы:Кесірткенің сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктері

Мақсаты: Кесірткенің сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктерімен танысу.

Тапсырма: Практикум арқылы және ылғалды препараттарды пайдаланып кесірткенің сыртқы көрінісін қарастыру. Рептилияларға тән ас қорыту, тыныс алу, зәр шығару құрылыс ерекшеліктерімен танысу, сурет салу.

Құрал-жабдықтар: кестелер, макропрепараттар және микропрепараттар.

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Рептилиялар класына сипаттама.

2.Рептилиялардың қанқасы.

3.Рептилиялардың дамуы мен көбеюі.

4.Рептилиялардың экологиялық ерекшеліктері.

5.Бауырменжорғалаушылардың морфологиялық белгілері.
14.Тақырып. Құстар класы

Зертханалық жұмыс №15

Тақырыбы:Құстардың сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктері

Мақсаты: Құстардың сыртқы және ішкі құрылыс ерекшеліктерімен танысу.

Тапсырма: Практикум арқылы және ылғалды препараттарды пайдаланып құстардың сыртқы көрінісін қарастыру. Құстарғаға тән ас қорыту, тыныс алу, зәр шығару құрылыс ерекшеліктерімен танысу, сурет салу. Құстардың ұшуға бейімделуі.

Құрал-жабдықтар: кестелер, макропрепараттар және микропрепараттар.

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Құстардың сыртқы жабындысы.

2. Құстардың терісі және оның туындылары.

3. Құстардың қанқасының ерекшеліктері.

4. Құстар систематикасы.

5. Құстардың көптүрлілігі.

6. Құстар класына жалпы сипаттама.

Қайталауға арналған сұрақтар:

1.Сүткөректілердің сыртқы жабындысы.

2. Сүткөректілердің терісі және оның туындылары.

3. Сүткөректілердің қанқасының ерекшеліктері.

4. Сүткөректілердің систематикасы.

5. Сүткөректілердің көптүрлілігі.

6. Сүткөректілер класына жалпы сипаттама.

1. 
   Зоология ғылымына үлес қосқан атақты ғалымдар.
   
2. 
   Павлодар облысында сирек кездесетін насекомдар.
   
3. 
   Қазақстанның ұлы омырқасыз жануарлары.
   
4. 
   Зоологияның зерттеу әдістері.
   
5. 
   Павлодар облысының балықтары.
   
6. 
   Жануарлардың көректену ерекшеліктері.
   

1.Дәуітбаева К.Ә.Омыртқасыздар зоологиясы. Алматы: Атамұра, 2004.

2.Дәуітбаева К.Ә.Жануарлар алуан түрлілігі. Алматы: Атамұра, 2006.

3. Олжабекова К.Б.Омыртқалылар зоологиясы. Алматы: Арыс, 2007.

4.Есімбек Ж.М. Арахноэнтомология, Алматы,2000.

4.Дәуібаева К.Ә.Паразитология - Алматы,1995.

5.Шабдарбаева Г.А. Ветеринариялық протозоология және арахноэнтомология. Алматы,2011.

Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме

ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

5В060700 – Биология мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Кафедра меңгерушісі _________Ш.М. Жумадина 2012 ж. «___» ________