К. Маркс “қоғам-адамдардың өзара қарым –қатынасының нәтижесі” деген анықтама берген.Адамдар арасындағы айтарлықтай тұрақты және жеткілікті дәрежедегі берік қарым-қатынасы бар бірлестік. Күнделікті тұрмыста “қоғам” ұғымы түрліше мағынада қолданылғанымен,бірақ социологияда”қоғам ” деп төмендегідей сипаттамалары бар жиынтықты айтады.
ҚОҒАМДЫҚ ДАМУ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ МЕН ФАКТОРЛАРЫ
Социология қоғамның әлеуметік құрлысымен тығыз байланысты. Социология теориялардың басым көпшілігі қоғамдық құбылыстардың өзгерісі мен дамуын мойындайды. Қоғам туралы идеалистік теориялардың бәріне ортақ нәрсе сол,олар қоғам дамуының қозғаушы күшін идеялардан, формалардан іздейді.
Оъбективтік –идеолистік социология қоғамның қозғаушы күшін”жоғары” идеядан немесе абсолюттік идеядан іздейді.Енді бір идеалистік теориялар ол күшті қоғамдық сананың айрықша формаларынан, мәселен “халықтың рухани күшінен”,”коллективтік санадан” т.б іздейді.
Қоғамдық –экономикалық формация ұғымы қоғам дамуының жеке сатыларындабірқатар нақты қоғамдардың ұқсас белгілерін терең зерттеп. Жалпылаудың нәтижесінде тұжырымдады. Осының негізінде бес қоғамдық –экономикалық фармация атап көрсетіп,олардың тарихи даму өткеннен болашаққа қарай,төменгіден жоғары қара, ескі сападан жаңа сапаға өту арқылы жүреді.Қоғамның дамудың бұл жолы социологияда әлеуметтік прогресс деп аталады. Ал егер керісінше керітартпа реакцияшыл күштер де әрекет етіп,әлеуметтік жаңалықтарға кедергі жасауы мүмкін. Мұндай құбылыстарды әлеуметтік регресс деп атайды.
Әлеуметтік погресс пен регресті бір бірінен айыру үшін оның критерийі қандай және критерий оъбективтік сипатта ма,соны анықтай білу керек.
ұғымына мынадай жалпы анықтама беруге болады:Қоғам-өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында өзара байланысудың тарихи қалыптасқан формасында біріккен адамдар жиынтығы.
Қоғам бір текті мeс, оның ішкі құрлысы және толып жатқан әлумттік құбылыстары мен процестері бар.Оның құрамдас элементтерін құрайтындар мыналар: адамдар, әлеуметтік байланыстар мен қатынастар,әлеуметтік институттар мен ұйымдар т.б. Социологияның міндеті қоғамның осындай құрлысын ашын көрсетіп, оның ғылыми классификациясын жасап беру болып табылады.
№
Әлеуметтану ұғымдар
Анықтамасы
1
Әлеуметтік ұйым
Қоғамдық жүйені қалыптастыратын белгілі бір жүйедегі тұрақты үлгі
2
Әлеуметтік мәдениет
Қоғамда өмір сүретін тұлғалардың нормалық үлгісі
3
Әлеуметтік жүйе
Уақыт пен кеңістіктің арасындағы әлеуметтік қатынастардың нобайы
4
Қоғам
Шектеулі бір территорияда орналасқан жеке мәдениеті мен институтын иемденетін адамдардың бірлестігі
5
Әлеуметтік топ
Мүшелердің арасындағы формальды және формальды емес байланыстарымен біріккен адамдардың жиынтығы
6
Шағын топ
Мақсаты, мүддесі, құндылықтары, өзін-өзі ұстау тәртібі бір, өзара тұрақты байланыс жасайтын аз адамдардың жиынтығы
