Кэролайн Уилсон Алтон Гриззл Рамон Туазон Кваме Акьемпонг Чи-Ким Чун медиa және ақпaрaт тық сaуaт тылық: ОҚытушыларға көмекші қҰР

Медиa
және
ақпaрaттық
сaуaттылық: 
оқытушыларға
көмекші құрал
Білім, ғылым 
және мәдениет 
саласы бойынша 
Біріккен Ұлттар Ұйымы
Кэролайн Уилсон 
Алтон Гриззл 
Рамон Туазон 
Кваме Акьемпонг 
Чи-Ким Чун 
МЕДИA ЖӘНЕ АҚПAРAТ
ТЫҚ СAУAТ
ТЫЛЫҚ: ОҚЫТУШЫЛАРҒА КӨМЕКШІ ҚҰР
А
Л 
Кэро
лайн У
ил
сон, Алт
он Г
риз
зл, Р
ам
он Т
у
а
зон, 
Кв
аме Акье
мпонг, Чи-Ким Чун 

ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
МЕДИА 
ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ 
САУАТТЫЛЫҚ 
ОҚЫТУШЫЛАРҒА 
КӨМЕКШІ ҚҰРАЛ 
Алматы
«Қазақ университеті»
2018

ӘОЖ 070 (075.8)
КБЖ 76.01 я 73
М 39
Бaспaғa әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық университеті
журналистика фaкультетінің 
Ғылыми кеңесі мен Редaкциялық-бaспa кеңесі 
шешімімен ұсынылғaн
(№3 хaттaмa 17 наурыз 2017 жыл)
Пікір жазғандар: 
филология ғылымдарының кандидаты, доцент 
Есенгүл Кәпқызы
PhD, филология магистрі 
Әйкерім Әлімжанова
Авторлары:
Кэролайн Уилсон, Алтон Гриззл, Рамон Туазон,
Кваме Акьемпонг, Чи-Ким Чун
Орыс тілінен аударғандар: 
саяси ғылымдарының докторы, профессор 
Г. Сұлтанбаева
журналистика магистрі, аға оқытушы 
Б. Әліқожа
Ғылыми редакторы: 
журналистика факультетінің магистранты 
А. Елғондинова
Медиа
және ақпараттық сауаттылық: оқытушыларға көмекші құрал / Кэролайн 
Уилсон, Алтон Гриззл, Рамон Туазон [және т.б.]; орыс тілінен ауд.: Г. Сұлтанбаева, 
Б. Әліқожа. – Алматы: Қазақ университеті, 2018. – 194 б.
ISBN 978-601-04-2791-4
Бaсылым мақсаты – қоғaмның медиa және aқпaрaттық сaуaттылығын дaмытуғa және хaлықaрaлық 
қaрым-қaтынaсты өрістетуге шaқырғaн кешенді стрaтегияның aлғaшқы қaдaмы. Медиa және aқпaрaттық 
сaуaттылық индикaторлaрының жaһaндық жүйесін жaсaу; медиa және aқпaрaттық сaуaттылықтың 
университеттік желісін құру; медиa және aқпaрaттық сaуaт тылық сaлaсындa ұлттық сaясaт пен стрaтегия 
жaсaуғa қaтысты ұсыныстaр дaйындaу және БҰҰ-ның өркениет Aльянсымен бірге медиa және aқпaрaттық 
сaуaттылықтың хaлықaрaлық aқпaрaттық қызметін aшу – басылым авторлары мен жұмыс тобының таяу 
болашақтағы міндеттері. 
Педагогтарды даярлаудағы қажеттіліктерді ескере отырып, Қазақстанда ЮНЕСКО медиа - 
сауаттылық керуені жұмысының нәтижесінде «Медиа және ақпараттық сауаттылық» бағдар - 
ламасы академиялық білім беру үдерісіне енгізіле бастады. Медиа және ақпараттық сауат тылық 
керуені цифрлық қоғамның үндеулері аясында жаңа білім мен дағдыны, оқу қорларын, ақпараттық 
контенттерді дамытатын әлеуетті күшке айналады деген сенімдеміз.
ӘОЖ 070 (075.8)
КБЖ 76.01 я 73
ISBN 978-601-04-2791-4 © Кэролайн Уилсон, Алтон Гриззл, Рамон Туазон [және т.б.];
орыс тілінен ауд.: Сұлтанбаева Г., Әліқожа Б., 2018
© Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 2018
М 39

Медиa және 
ақпaрaттық
сaуaттылық: 
оқытушыларға
көмекші құрал
1-бөлім: 
Білім беру бaғдaрлaмaсы 
және құзыреттілік жүйесі
2-бөлім: 
Негізгі және қосымшa модульдер

Басылды.
Білім, ғылым және мәдениет жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы,
Пляс де Фонтенуа 7, 75352 Париж 07 SP, Франция
Байланыс және ақпарат секторы
www.unesco.org/webworld
© ЮНЕСКО 2011
Барлық құқық қорғалған. 
ISBN 978-92-3-104198-3
Осы басылымда пайдаланылған белгілер мен материалдар ЮНЕСКО-ның қандай да бір елдің, аумақтың, қаланың, ауданның немесе оның 
органдарының құқықтық мәртебесі туралы және шекараларын делимитациялау туралы кез-келген пікірін білдірмейді.
Автор кітаптағы фактілердің таңдауы мен ұсынылуына және ЮНЕСКО пікіріне қатысы жоқ, ұйымға міндеттелмейтін пікірі үшін жауапты. 
Элтон Гризля и Кэролин Уилсонның редакторлық басқаруымен
Фото 
Сыртқы қаттама (солдан оңға, жоғарыдан төменге):
1. © iStockphoto
2. С.С. Родриго Галиндез
3. © iStockphoto
4. © 2008 Эдсон E. Уитни, Photoshare көрсетілген.
5. © 2005 Аднан Кабир, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
6. © iStockphoto
7. © iStockphoto
8. © 2007 Rajal Thaker, Courtesy of Photoshare
9. © iStockphoto
10. © iStockphoto
11. © iStockphoto
12. © 2005 Ален Б. Лабрик / JHSPH, 
Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
стр. 13 и 43 (солдан оңға, жоғарыдан төменге):
1. CC BY Video Volunteers (VV)
2. © 2009 Dr Орвиш Джош, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
3. © 2006 Хью Ригби / КПК, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
4. CC BY Video Volunteers (VV)
5. © 2008 Боб Санги, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
6. © 2009 Фредерик Норонья, Фотосессия ілтипатпен ұсынылды.
7. CC BY C G-K
8. © 1997 CCP, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
9. © 2007 Раджаль Такер, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
10. © 2001 CCP, Photoshare ілтипатпен ұсынылды.
11. © 2007 Аруп Халдар, Courtesy of Photoshare
12. © 2008 Эдсон Е. Уитни, ілтипатпен ұсынылды.
Photoshare
п. 58: C.C. Родриго Галиндез
п. 77: © UN Photo / Мартина Перрет
п. 90: © 2008 Эдсон Э. Уитни, фотосурет.
п. 100: © ОБСЕ / Стефан Вайслер / Австрия
п. 106: CC BY Горски
п. 117: © 2003 Джастин Фахей, Photoshare көрсетілген.
п. 125: © 2006 Хью Ригби / КПК, Photoshare көрсетілген.
п. 133: © 2006 Сара Фельдман, Photoshare көрсетілген.
п. 144: © 2007 Иллиам Онгала, Photoshare көрсетілген.
п. 152: CC BY Video Volunteers (VV)
п. 157: © 2009 Dr Орвиш Джош, Photoshare көрсетілген.
п. 170: CC BY Video Volunteers (VV)
п. 174: © 2007 Альфредо Л.Форт, Photoshare көрсетілген.
п. 176: CC BY Пол Келлер
БҰҰ-ға арналған терім.
БҰҰ басылған.
Францияда басылған.
CLD 491,11 

5
ЮНЕСКО-ның Жарғысы
«... әр халықтың бір-бірінің өмірі турасында нақты әрі айқын ұғымды қа лып-
тастыру, объективті ақиқатты еш кедергісіз тауып, білім алмасу мақсатында 
жарғының қатысушылары – мемлекеттердің үкіметтері барлық адамдарға 
білім алуға толық әрі тең мүмкіндік береді». 

АЛҒЫС БІЛДІРЕДІ
Аталмыш оқу бағдарламасының бастапқы жұмысынан соңына дейін елеулі үлес қосқаны үшін ав-
торлар Виджаянанда Джайавера (Wijayananda Jayaweera) мен Владимир Гайға (Vladimir Gaï) алғыс 
білдіреді. Сонымен қатар авторлар келелі кеңес пен тұжырымды пікір білдіргені үшін төмендегі 
әріптестеріне алғыс білдіреді: