Механикадағы абстрактылы шамалар.
Физика есептерін шығарғанда, есептердің шартына қарай абстрактылы шамалар қолданылады. Абстрактылы шамалар – табиғатта кездеспейтін шамалар, мысалы:
Материалдық нүкте – пішіні мен өлшемі есептің шартына қарай ескерілмейтін дене.
Абсолют қатты дене – деформациясы Гук заңына бағынатын және сыртқы күштің әсері тоқталғаннан кейін өзінің өлшемі мен пішініне қайтып оралатын дене.
Абсолют серпімсіз дене – сыртқы күштің әсері тоқталғаннан кейін деформациясын сақтайтын дене.
Қозғалыстың жалпы түрлері
Кез келген қатты дененің қозғалысы ілгерілемелі және айналмалы қозғалыстардан тұрады.
Ілгерілемелі қозғалыс деп – қозғалатын денемен байланысты түзудің өзіне-өзі параллель қозғалуын айтады.
Айналмалы қозғалыс деп – дененің барлық нүктелерінің айналу осі арқылы шеңбер жасай қозғалуын айтады.
Материалдық нүктенің қозғалысы уақытқа тәуелді: x=x(t), y=y(t), z=z(t)
Бұл теңдеулер кинематикалық қозғалыс теңдеулері деп аталады. Олар нүктенің қозғалысының векторлық теңдеуіне сәйкес:
Материалдық нүктенің қозғала отырып сызған қисықты траектория деп атайды Траекторияның пішініне байланысты қозғалыс түзу сызықты немесе қисық сызықты болып екіге бөлінеді.
Траекторияның қарастырып отырған уақыттағы барлық бөліктерінің қосындысын жол деп атайды:
1 – сурет
Қозғалыстың бастапқы нүктесі мен соңғы нүктесін қосатын векторды орын ауыстыру векторы деп атайды:
Егер ұмтылса, онда болады, яғни жол мен орын ауыстыру шамалас болады.
Дененің қозғалысы тек траектория, жол, орын ауыстырумен ғана сипатталмайды, сонымен қатар, жылдамдық, үдеу сияқты физикалық шамалармен де сипатталады
Жылдамдық – уақыт мезетіндегі қозғалыстың шапшаңдығын білдіретін векторлық шама.
Орташа жылдамдық векторы радиус-векторының уақыт интервалына қатынасын
Достарыңызбен бөлісу: |
