өлшемдер , оларды қамтамасыз
ету әдістері мен құралдары
бірлік , және талапқа жету жолдары
дәлдік шақырды
метрология ( метрология).
Метрологияға арналған басылымдардың ішінде келесі еңбектерді
ерекше атап өту керек: Пфанцагля И.[3], Бурдун Г.Д., Марков Б.Н. [4],
Короткова В.П., Тайца Б.А. [5], Земелман М.А. [6], Грановский В.А. [7],
Рабинович С.Г. [8], Шишкина И.Ф. [9,10], Новицкий П.В., Зограф И.А. [11,12],
Селиванова М.Н., Фридман Л.Е., Кудряшова Ж.Ф. [13] және т.б.
Адам қызметінің барлық дерлік салаларында метрологияның
маңыздылығының артуына байланысты ұлттық метрологиялық
инфрақұрылымның болуы ерекше маңызға ие. Метрология
инфрақұрылымын құру, қолдау және дамытудағы мемлекеттің
жетекші рөлі Халықаралық құқықтық метрология ұйымының (OIML)
[15] ұсынымдарында атап өтілген: «Метрология саласындағы
Үкіметтің рөлі өлшеу нәтижелеріне халықтың сеніміне қол жеткізу
үшін қажетті жағдайлар».
Метрологияның қоғамдағы маңызды рөлі өлшемдердің қажетті
сапасын қамтамасыз ететін біртұтас ғылыми және заңнамалық негіздің
қажеттілігін анықтайды.
Жүйеге келтірілген, қатаң белгіленген құралдар жиынтығы және
бойынша шешім қабылдауға қажетті қасиеттері бар өлшем
ақпаратын алуға бағытталған әдістер
5
басқару объектісін мақсатты күйге – субъектіге келтіру
өлшемдерді метрологиялық қамтамасыз ету .
Метрологиялық қамтамасыз ету құрылымы суретте көрсетілген.
Метрологиялық қамтамасыз ету құрылымына мыналар кіреді:
• ғылыми негізі – метрология;
• нормативтік-құқықтық база – өлшем бірлігін қамтамасыз етудің
мемлекеттік жүйесі (ӨӨЖ);
• техникалық негіз – мемлекеттік метрологиялық жүйелердің
жиынтығы;
• ұйымдастыру негіздері – мемлекеттік және ведомстволық метрологиялық
қызметтердің желісі.
Бұл басылым өлшемдерді, сынақтарды және бақылауды
метрологиялық қамтамасыз ету туралы негізгі ақпаратты жүйелейді.
Оқу құралы қазіргі стандарттарға сәйкес әзірленген.
Оқу құралының құрылымы мен мазмұны.
Бірінші тарауда өлшем құралдары туралы негізгі мәліметтер
берілген, өлшем құралының жалпыланған құрылымдық схемасы және
өлшеу процесіндегі рөлі мен атқаратын қызметтеріне қарай өлшем
құралдарының жіктелуі берілген. Өлшеу құралдарының
метрологиялық сипаттамаларының номенклатурасы да талданады.
Екінші тарау өлшемдердің метрологиялық қамтамасыз етілуіне арналған.
Өлшемдерді метрологиялық қамтамасыз етудің негізгі терминдері, пәні,
мақсаты, жіктелуі, сондай-ақ элементтері мен процестері қарастырылады.
Өлшемдерді метрологиялық қамтамасыз ету жүйесін құру және оның жұмыс
істеуін қамтамасыз ету кезеңдері егжей-тегжейлі көрсетілген.
Үшінші тарауда Ресейдің ұлттық техникалық реттеу
жүйесіндегі метрологияның маңыздылығы талданады
6
Федерация. Ресей Федерациясының техникалық реттеу жүйесі
қарастырылады, сәйкестікті бағалау және сәйкестікті растау сияқты
техникалық реттеу жүйесінің элементтері туралы ақпарат ұсынылады.
Өнімді сынауды метрологиялық қамтамасыз етудің типтік
процедуралары көрсетілген.
Төртінші тарау өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы
мемлекеттік реттеу нысандарына арналған. Стандартты үлгілер мен өлшем
құралдарының типін бекіту мақсатындағы сынақтар егжей-тегжейлі
қарастырылады.
Әр тараудың соңында ұсынылған материал бойынша
викториналар берілген.
7
