Сабақтың басы
Сабақтың ортасы
|
Оқушылардың сабаққа дайындығын қадағалау.
Психологиялық ахуал тудыруда бейнелеу сөздерді пайдаланып, бір-біріне ізгі ниет білдіру (1 мин.).
Үй жұмысын сұрау.
1-тапсырма 1топқа (тест)
2-тапсырма 2 топқа (сәйкестендіру)
3- тапсырма 3топ қа (тақтамен жұмыс)
Тест
1.Солтүстік Қазақ жазығының өзендері?
а. Іле, Шу
в. Сырдария,Сарысу,
с. Есіл, Ертіс
д.Жайық.Жем
2. Шөл зонасының алып жаткан аумағы?
а. 30%
в.40%
с.25%
д.65%
3. Мұғалжар тауының ең биік жері?
а. Бесшоқы
в. Боқтыбай
с. Бесбақан
д. Ұлытау
4. Тянь-Шань тауын зерттеген орыс ғалымы ?
а. А.Н.Краснов
в. П.П.Семенов
с. Л.С.Берг
д. И.В.Мушкетов
5. Тянь-Шань табиғатындағы ұйымдастырылған қорықтар?
а. Ақсу-Жабағылы
в. Марқакөл
с. Алтай
д. Алакөл
6. Сауыр –Тарбағатай тауларының батыс бөлігіндегі аудан?
а. Тұран
в. Қазақ жазығы
с. Шығыс Еуропа
д. Сарыарқа
7.Жоңғар қақпасынан соғатын жел?
а. Сайқан
в. Мұғалжар
с. Қордай
д. Шілік
ІІ Сәйкестендіру?
1.Рахман бұлағыа. а. Әйет, Лиқсаков
2.В.Докучаев в. Алтай тауында
3.Темір кені с. Бұқтырма
4. Ең үлкен мұздық д. Сарыарқа
5. Қазақтың ұсақ шоқысы е. Корженевский
6. Ертіс өзеніндегі су қоймасы ж. Топырақтану
Сөзжұмбақ
|
|
|
Т
|
о
|
ғ
|
ы
|
з
|
|
т
|
ұ
|
р
|
А
|
н
|
|
|
|
|
|
т
|
о
|
Б
|
ы
|
л
|
|
|
|
қ
|
о
|
қ
|
И
|
қ
|
а
|
з
|
|
|
|
м
|
ұ
|
Ғ
|
а
|
л
|
ж
|
а
|
р
|
|
|
|
А
|
л
|
т
|
а
|
й
|
|
м
|
ұ
|
з
|
Т
|
а
|
у
|
|
|
|
Сұрақтары:
Физикалық аудандар саны?
Арал маңы, Үстірт қай физикалық аймаққа кіреді?
Солтүстік Қазақ жазығының өзені?
Қорғалжың қорығының көркі?
Орал тауының Қазақстандағы жалғасы?
Түсті металға бай аудан?
Алтай тауының ең биік шыңы?
Табиғатты қорғаудың методологиялық негізі ретінде табиғат пен қоғамдағы заттар мен құбылыстардың жалпы өзарабайланыстылығы мен өзаратәуелділігі туралы материалистік диалектика заңы қызмет атқарады. Осы заңға сәйкес табиғаттағы ешбір құбылыс көптеген басқа заттар мен құбылыстардың әсерінсіз жүзеге аспайды. Әрбір құбылыс немесе зат табиғаттағы бүтіннің бір бөлігі.
Ерте заманнан әртүрлі ғылымдар саласында табиғаттағы өзарабайланыстар болатындығы туралы мәліметтер жинақталған, бірақ ол туралы кең және терең жалпылау тек табиғат және қоғам туралы диалектикалық-материализм дамығанда ғана пайда болды.
Табиғат пен қоғамның өзараәсерлерінің нәтижелері көп жағдайда табиғатта болатын өзарабайланыстарға тәуелді. Оларды есепке алу қоғамның табиғатқа және табиғаттың қоғамға әсер ету процессін басқару үшін қажет. Табиғат пен қоғамдағы заттар мен құбылыстардың өзарабайланыстарының сапалық және сандық ерекшеліктерінен табиғат қорғау жұмыстарының, оның принциптері мен әдістерінің сипаты тәуелді.
Табиғатты тиімді пайдалану және қорғау тәжірибесінде табиғи процестерді және оларды адамзат қоғамы мүддесіне пайдалануды басқаратын заңдылықтарды ескеру қажет. Осындай негіз табиғатты қорғаудың методологиялық принципі болып табылады. табиғат қорғаудың жаратылыстану-тарихи негіздері болған, бірақ жаратылыстанумен табиғаттағы нақты өзарабайланыстар, табиғи кешендер іс-жүзінде ұзақ уақыт ашылмаған. Тек ХІХ ғасырдың соңында К.Маркс пен Ф.Энгельстің идеялары негізінде жаратылыстану ғылымының үлкен жетістіктері мен өндірістік күштердің дамуы арқасында табиғаттың жеке құраушылары арасындағы байланыстарды зерттеу, географиялық орта туралы жаңа кешенді ғылымды жасау біріншіреттік міндет болып қойылды. Бұл ғылымның теориялық негізін салған ірі орыс жаратылыстану зерттеушісі В.В.Докучаев болды. Әсіресе табиғат қорғау теориясына үлкен үлес қосқан атақты орыс ғалымы, академик В.И.Вернадский. жаратылыстанудың тарихи тәжірибесіне және жаратылыстану ғылымдарының жетістіктеріне сүйене отырып, ол ХХ ғасырдың басында Жер биосферасының жалпы шынайы синтетикалық концепциясын қалыптастырды.
Табиғатты қорғау ісі үшін маңызы бар, қоғам мен табиғаттың өзарабайланысынан бірнеше ережелер шығады:
барлық табиғат құбылыстарының көптеген әмндері бар;
рационалдық ереже;
жанамалық қорғау, біреуін басқасы арқылы қорғау ережесі,кешенді міндет.
Сәйкестендіру
1.Су қорлары а. Жел
2.Минералды в. Ертіс,Рахман бұлақ
3.Отын-энергетикалық с. Алтын, темір
4.Климаттық д. Газ, көмір
5.Топырақ-өсімдік е. Аралий.итмұрын
2.Топтастыру
Табиғи қорлар
3.Кесте толтыру
Отын-энергетика
|
|
Минералды
|
|
Климаттық
|
|
Су
|
|
Топырақ-өсімдік
|
|
Жануарлар
|
|
Дескриптор
Білім алушы: - қосымша ақпаратты анықтау;
Тақырып мағанасын ашатын сөздерді анықтау
Бағалау:
Геометриялық фигуралар арқылы бағалау.
|
Интерактивті тақтаның
көмегімен кестені
қолдану
Толық жауап Толықтыруды
қажет етеді
https:
//www.google.kz/
Түсіндірме сөздікпен жұмыс.
(дереккөз: https://kk.wikipedia.org/wiki/)
Дереккөз: Оқушыларға қолдау көрсету. Үлестірме материал, 60-бет
|
