Мен этикасы

Сөйлеу мәдениетінің негіздері 

 

 

184

 

 

МАЗМҰНЫ 

 

 

Кіріспе ....................................................................................................3 

 

1-тарау. ТІЛ ҚАТЫСУДЫҢ МƏДЕНИЕТІ 

МЕН ЭТИКАСЫ 

1.1. Сөз өнері жəне журналист ............................................................9 

1.2. Тіл қатысу жəне оның құрылымы ................................................19 

1.3. Тұрмыстық тіл қатысу ...................................................................22 

1.4. Іскерлік тіл қатысу .........................................................................24 

1.5. Адамның сөйлеу кезіндегі іс-əрекеті ...........................................35 

 

2-тарау. СӨЙЛЕУ МƏДЕНИЕТІНІҢ НЕГІЗДЕРІ 

2.1. Сөйлеу мəдениеті дегеніміз не? ...................................................41 

2.2. Сөйлеудің негізгі сапалық ерекшеліктері ....................................42 

2.3. Сөйлеу мəдениетінің негізі – əдеби тіл ........................................47 

2.4. Тартымды, көркем сөйлеу тəсілдері ............................................51 

 

3-тарау. ШЕШЕНДІК ӨНЕРДІҢ НЕГІЗДЕРІ 

3.1. Риторикалық əдет-дағдылар мен шеберлік .................................57 

3.2. Көпшілік алдына шығып сөйлеуге қалай  

дайындалу керек? .................................................................................59 

3.3. Нақты кездесуге дайындалу ..........................................................63 

3.4. Дайындықтың түрлері ...................................................................70 

3.5. Өз сөзіңді қалай құрастыру қажет? ..............................................73 

3.6. Аудиторияның ықыласын аударудың тəсілдері .........................82 

 

4-тарау. ДЫБЫСТАЛҒАН СӨЗ ЖƏНЕ  

ОНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

4.1. Сөйлеу аппараты ............................................................................92 

4.2. Дыбыстау мүшелері жəне олардың қызметі................................93 

4.3. Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі ...............................95 

4.4. Екпін жəне оның түрлері ...............................................................97 

4.5. Тыныс алу жəне жаттығу ..............................................................99 

4.6. Дауыс жəне оны реттеу .................................................................103 

4.7. Дикция ............................................................................................107 

4.8. Интонация ......................................................................................108 

4.9. Кідіріс .............................................................................................113 

О. Ж. Ошанова 

 

 

185

5-тарау. ПОЛЕМИКАЛЫҚ ШЕБЕРЛІКТІҢ 

НЕГІЗДЕРІ 

5.1. Сөз сайысы, дискуссия, полемика ................................................119 

5.2. Пікірсайыс мəдениеті ....................................................................126 

5.3. Оппонентті қалай сендіруге болады? ...........................................130 

5.4. Полемикалық тəсілдер ..................................................................134 

5.5. Сұрақтарға жауап беру өнері ........................................................135 

5.6. Пікірсайыс кезіндегі қулықтар немесе қитұрқылықтар .............138 

 

6-тарау. СӨЙЛЕУШІ ТҰЛҒАСЫ ЖƏНЕ 

СӨЗДІҢ ТИІМДІЛІГІ 

6.1. Сөйлеушінің жеке тұлға ретіндегі образы ...................................142 

6.2. Үйлесімді диалог құру заңдылықтары .........................................146 

6.3. Тіл қатысу процесіндегі этика ......................................................148 

6.4. Байланыс орнатудың стратегиясы................................................148 

6.5. Аудиторияны сезіну жəне коммуникативтілік ............................149 

6.6. Көпшілік алдында сөйлеудің  

риторикалық эскизін құрастыру ..........................................................151 

6.7. Кездесуші адамдардың өз-өздерін ұстау  

принциптері жəне өзара түсінісудің мүмкіндіктері ...........................154 

 

Қорытынды............................................................................................159 

 

Қосымша 

Студенттердің сөз маңызын дұрыс түсініп,  

айтылған сөздің жауапкершілігін сезініп,  

сөздік қорын жетілдіруіне арналған тапсырмалар ............................162 

Студенттердің «Журналистің сөйлеу мəдениеті» 

пəні бойынша орындаған ең үздік жұмыстары ..................................173 

Пайдаланылған əдебиеттер ..................................................................182 

Сілтемелер .............................................................................................183