Есеп № 11. Екі қызметкер балық аулауға кетті. Ауыз су аз болғандықтан, олар ашық су қоймасынан суды пайдаланды, олардың біреуі қайнатылмаған суды ішті. Екі аптадан кейін ол ауырып, дене қызуы 39 0 С-ға дейін көтерілді, науқас "Іш сүзегі" диагнозымен ауруханаға түсті. 1. Іш сүзегінің эпидемиологиясы мен патогенезін сипаттаңыз. Алдын алу жəне емдеу.
Тұқымдас:Enterobacteriaceae Туыстастығы:Salmonella Түрлері:S.paratyphi A,S.typhimurium,S.dublin,S. enteritidis,S. typhi,S.choleraesuis, S. infantis Сүзек жəне парасүзек коздырғыштары жiнiшке ішекке түскеннен кейiн эффекторлык ТСС-1
нəруыздардың көмегімен шырышты кабатка инвазияланады, пейер түйіндақтарында инфекциялык
бiрiншiлiк ошағы калыптасады. Айта кету керек, ішек куысына қарағанда шырышты кабат
астында осмостык кысым төмен болады. Ол Vi-антигеннін үдемелi синтезделуiне ыкпал етеді, ол
өз кезегiнде коздырғыштын антифагоциттік белсенділігін күшейтедi жəне шырышты қабат
астында жасушалармен тіндік кабыну медиаторларынын босанып шыгуын басып тастайды. Соның
салдарынан
инфекциялык
бастапкы
кезенiнде
кабынулык
диарея
болмайды,
пейер
түйіндақтарының қабыну туғызатын микробтын макрофагтарда интенсивті көбею мен лимфаденит
дамиды. Нəтижесінде мезентериалды лимфа түйiндерiнiн тоскауылдык кызметi бузылады кезенiн
сонына сəйкес келеді, ол (10-14 тəулiкке созылады. Дене да, сальмонеллалар канга еніп,
бактериемия дамиды. Бул жасырын кызбасы котерілетін бактериемия кезінде іш сүзек жəне
парасузек коздыргыштары кан агымымен агзаларга таралады. Паренхиматозды телиалды
элементтерінде орныгады, олар сол жерлердегi макрофагтарда кобейеді. Бауырдын купфер
жасушаларынан сальмонеллалар өттін арыкшаларымен от калтасына келіп түседі, сол жерде
өсiп-өніп көбейеді.Сальмонеллалар от калтасында жинакталып, оны кабындырады жəне от
ағымымен жiнiшке ішектi кайтадан инфицирлейді. Сальмонеллалардын пейер туйiндактарына
кайталап енуi, сол жерде Артюс феномені типті гиперергиялык кабыну дамуына əкеледi, оларда
олі еттену (некроз) жəне ойык жара дамуын коздырады, нəтижесiнде iшек кабаты тесіліп кан
кетуге əкелуi мүмкiн. Іш сүзек жəне парасүзек коздырғыштары фагоциттеушi жасушаларда
сакталып, көбеюіне байланысты фагоциттердiн функционалдык жетіспеушілігі пайда болып,
бактерия тасымалдаушылык калыптастыруына əкеледі. Сальмонеллалар нəжіспен коса от
калтасында узак уакыт сакталады да, коршаған ортаны контаминациялайды. Аурудын
2-аптасынын сонында коздырғыштар организмнен несеппен, ана сүтімен сыртка шыга бастайды.
Диарея (іш етуі) аурудын 2-аптасынын сонында немесе 3-аптаның басында басталады. осы кезден
бастап коздыргыш нəжістен табылады.Іш сүзегiнiн жəне парасузектiн клиникалык агымы циклдік
сипатта болады жəне температурасы 39-40 °С-қа дейін көтерілуімен, интоксикациямен, резеолезді
бортпе шыгуымен, жүйке жүйесi жəне жүйке-тамыр жүйелерi жагынан бузылыстар пайда
болуымен көрініс береді.
Алдын алуы жəне емдеуi. Іш сүзегiнiн алдын алу үшiн спецификалык профилактика максатында
іш
сүзектiк
сорбцияланған
жəне
ішсузектік
спирттелген,
Vi-антигенімен
байытылған
вакцинацияны пайдаланады. Науқаспен бірге тұратындарға жəне S. Typhi-мен ластанған немесе
күмəнді тағамдарды жəне суды пайдалангандарга эпидемиологиялык көрсеткіштер бойынша
профилактикалык максатта іш сүзектiк бактериофаг тағайындалады. Антибиотиктермен
этиотропты емдеу жүргізіледі.Бейспецификалык алдын алу шараларына жатады: сумен
камтамасыз
ету
жүйесіне
бактериологиялык
бакылау
кою,
тағам
дайындағанда
Н ПРО БҚМУ 703-08-2020. Бақылау-өлшегіш құралдары(аралық бақылау арналған).Бесінші басылым.
Ф ПРО ЗКМУ 703-08-2020. Контрольно-измерительные средства (для промежуточного контроля). Изданиепятое.
F PRO WKMU703-08-2020.
Measuring instruments (for intermediate control)
. Fifthedition.
санитарлық-гигиеналык ережелерді сактау, тағам дайындайтын орындар кызметкерлерiн, сауда
орындарынын кызметкерлерін бактерия тасымалдаушылыкка тексеру, ауыргандарды уакытылы
аныктау жəне окшаулау жатады.
