¤ндірістік ќауіпсіздіктіњ инженерлік негізі

114 
Жерлестіргіш қорғаныстың әрекеттік принципі жер мен корпус 
аралығындағы кернеуді қауіпсіз мәнге дейін төмендету болып табылады. 
Егер электр қондырғының корпусы жерлестірілмей фазамен түйіскен 
болса, онда оған түйісу дегеніміз фазамен түйісу дегенді білдіреді. Осы 
жағдайда адам денесінен өткен ток күші өте қауіпті болып табылады. 
Егер корпус жерлестірілсе, онда R
а
= R
е
= 0 адам денесінен өткен 
ток күші келесі формуламен анықталады : 
3
3
3
R
R
R
R
R
u
I
h
из
h
h
R
3
– жерлестіру кедергісі (электр қондырғы құрылымының ережесі 
бойынша ол 4 Ом жоғары болмауы керек); 
из
R
=45000 Ом; 
h
R
= 1000 Ом, 
R
3
мәні 
h
R
және 
из
R
салыстырғанда төмен, 
соның нәтіжесінде теңдеу қарапайым болады: 
I
h
= 3U R
3
/(R
h
R
из
) 
Сол кезде адам денесінен өткен ток күші төмендігедей: 
I
h
= 3
мА
A
0
,
1
001
.
0
)
4
4500
1000
/(
380
Яғни адам өміріне қауіпсіз мән осыны жерлестіру дейді, сондықтан 
ол қорғағыш деп атайды. Түйісу кернеуінің мәні азғана болады:
U
т
=1,0 В.
 
Жерлестіру сымдары ретінде эртүрлі металл құрылымдары: фермалар, 
лифт шахталары, электр сымдарының болат құбырлары, әртүрлі 
мақсаттағы ашық ұсынылған стационарлы құбырлар. 
Қорғаныс сөндіргіші.
 
Адамды токпен жарақаттау қауіптілігі 
туындағанда қондырғыны өте тез автоматты түрде үзіп тастайтын құрал. 
Қорғанудың бұл түрінде апаттық аумақ немесе жерге не электр 
қондырғыға бір фазалы тұйықталуда барлық желілер не болмаса 
кернеудегі қондырғы адамның түйісуінде өте тез ажыратылады. 
Қорғаныс сөндіргіші жерлестіру жүйесінде қосымша қолданылады, 
сонымен қатар негізгі қорғаныс шарасы болып табылады. Егер изоляция 
кедергісі төмендесе немесе кернеудегі қондырғыға адам түйіскенде, 
қорғаныс сөндіргішінің функциясын изоляцияны бақылау қондырғысы 
атқара алады. 
Қорғаныс сөндіргіші химиялық өндірісте, әсіресе электр тогымен 
жарақаттану ғимараттарында, сонымен қатар жарылысқа қауіпті 
аумақтарда өте тиімды болып келеді. 
Потенциалды теңестіру.
Адам бір уақытта түйісетін электр 
тізбегінің нүктелерінің аралығындағы кернеу мәндерін төмендетеді. 
Потенциалды теңестіру үшін қондырғы орналасқан барлық аумаққа тор 
түріндегі болат жолақтары орналастырылады. 

115 
Өндірістік ғимараттағы электр қондырғылары мен өндірістік 
қондырғылардың арасында кандайда бір байланыс болады. Электр 
қондырғыдағы бір бөлшек тұйықталғанда барлық металдық бөліктердің 
кернеулері жерге қатысты бір-біріне жақын болып келеді. Нәтижесінде 
электр қондырғы мен еден арасындағы кернеу төмендейді, ғимарат 
аудандары бойынша потенциалдары теңеседі. Потенциалдар теңескенде 
тұйықталу тізбегінде тұрған адам салыстырмалы түрде аз кернеуде 
болады. Құрылыс ережелерге сәйкес ғимараттағы барлық 
технологиялық қондырғылардың корпустары, құбырлар, металдық 
конструкциялар жерлестірілуі керек. Потенциалды теңестіру факторы 
қауіпсіздікті қамтушараларында маңызды орын алады, бірақ жеке 
қорғаныс ретінде қолдануға болмайды. 

жүктеу/скачать 1,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: