Сананың өшуі – есеңгіреу – әр түрлі тереңдікте болуы мүмкін, осыған байланысты келесі терминдер қолданылады: “обнубиляция” – бұлдырау, тұнжырау “сананың бұлттануы”; “есеңгіреу”, “сомнолентті” – ұйқышыл.
делирий — сананың алжасуы шынайы көру галлюцинация мен иллюзиялармен басым, қорқу, қозғалыс қозуы басым болатын аффект өзгерістері. Делирий – сана- сезім бұзылысының ең жиі кездесетін түрі. Делириде уақытқа, айналасына бағдары бұзылады, тұлғалық бағдары сақталған. Көптеген иллюзиялар мен шынайы галлюцинациялар (көру, есту, тактильды) байқалады. Науқастар үрей мен қорқынышты сезеді. Науқастар оларды аңдыған галлюцинациялардан қашуға тырысады, оларға шабуыл жасайды, пышақпен қорғануға тырысады, ауыр заттарды лақтырады, терезеден секіріп кетуі мүмкін.
Сананың аментивтік бұлыңғырлануы сөздің, маториканың байланыссыздығымен сасқалақтаумен көрінетін сананың бұлыңғыр түрі. Ауыр және ұзақ соматикалық және инфекциялық ауруларда пайда болады. Науқастардың көңілі өзгермелі: біресе төмендеген – үреймен, біресе жоғарылаған – мақсаттанған, біресе – немқұрайлы.
Онейроидтық синдром – фантастикалық көру, псевдогаллюцинациялармен жүретін, түс тәрізді сананың алжасуы. Уақытқа, айналасына бағдары бұзылады. Тұлғалық бағдары сақталады. Делириден қарағанда бұл өте терең сананың алжасуы. Басынан күрделі фантастикалық уайымды кешуімен ерекшеленеді, соғыс сахнасы, әлемдік апат, басқа планетаға ұшу, уақыт машинасымен өткен кездерге саяхат жасау, жұмаққа немесе тозаққа бару.
Сананың бұлыңғыр алжасуы типтік эпилептифорымдық пароксизм болып табылады. Бұл психозға кенеттен басталу, салыстырмалы қысқа мерзімділік (он шақты минуттан бірнеше сағатқа дейін), жылдам аяқталуы және сананың алжасуы уақытының толық амнезияға ұшырауы тән. Бұлыңғыр алжасу кенеттен дамиды. Бағдар толығымен бұзылады. Науқастар қоршаған ортадан алыстап қалады. Сұрақтарға жауап бермейді. Олармен қарым –қатынас құруға мүмкіндік мүлдем жоқ. Спонтанды сөйлеу болар –болмас немесе қысқа сөз тізбектерімен жеке сөздерді стереотиптік қайталау түрінде болады.
