Негiзгi құралдар



Дата27.11.2019
өлшемі2,89 Mb.
#52546
Байланысты:
Негізгі құралдар есебі


НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ЖӘНЕ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАР ЕСЕБІ

Орындаған: Туякова Камилла

ЖОСПАРЫ:

Негізгі құралдардың жөндеуінің есебі

Негізгі құралдардың тозуы және амортизациясы

Негізгі құралдарды тану және жіктелуі

Негізгі құралдарды қайта бағалау есебі және құжаттық есебі

Негізгі құралдарды тану жəне олардың есебін ұйымдастыру

Негiзгi құралдар – өндiрiсте қолдану немесе тауарларды, қызмет-тердi жеткізу, басқа тұлғаларға жалға беру үшін немесе жеке қажеттілік ұсталатын жəне бiр жылдан астам уақыт ішінде қолданылатын материалды нысандар.
  • Негізгі құралдарға:

  • -жер;


    -жер мен ғимарат;

    -машина құралдары;

    -кемелер;

    -ұшақтар;



-автокөліктік құралдар;

-жылжымайтын мүлікпен қосылған жиһаз бен жылжитын мүлік;

-кеңселік құрал-жабдықтар жатады.

Барлық негізгі құралдарды келесі белгілері бойынша жіктеуге болады:

Өзінің экономикалық мақсаты бойынша



Функционалдық мақсаты бойынша

-жер


-ғимарат

-машина


-жабдықтар

-өткізу құрылғылары

-басқалар

Пайдалану дәрежесі бойынша


  • әрекеттегі
  • қордағы
  • әрекетсіз

Кімге қарайтынына қарай
  • меншікті
  • жалға алынған

Негізгі құралдар есебі

Анықтамалары

Активті

қабылдау

Қабылдауды тоқтату

Активтің

құнсыздануы

Құнсызданудың белгілері

Шоттар

Бастапқы қабылдау

Келесі есеп

Келесі бағалау

Нақты шығын бойынша есеп моделі

Нақты шығын бойынша есеп моделі

АМОРТИЗАЦИЯ

Тозуды есептеудің біркелкі әдісі

Өнім бірлігінің әдісі

Жеделдету әдісі

Добро пожаловать на PowerPointBase.com!



Әділ құны –тәуелсіз екі жақ арасында негізгі құралдарды айырбастау мүмкін болатын құн

Ағымдағы - бұл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі іс жүзіндегі нарық бағасы бойынша құны.

Жою - пайдалы қызмет мерзімінің аяғында негізгі құралдарды жою кезінде пайда болатын, шығу бойынша күтілген шығындары шегерілген қалдықтардың, заттардың, қосалқы бөлшектердің болжамды құны.

Бастапқы – негізгі құралдарды алу немесе тұрғызу бойынша іс жүзінде болған шығындардың құны

Негізгі құралдардың келесідей құралдарда бағ.-ды

Баланстық - бұл активтің есепте және есеп беруде көрсетілетін, жинақталынған амортизация сомасы шегерілген  бастапқы немесе ағымдағы құны.

Амортизацияланған құн - негізгі құралдардың бастапқы және болжанған жою құндарының арасындағы айырмашылығы, ал ол жүйелі түрде амортизациялық жолмен нормативтік қызметіне немесе барлық пайдалы кезеңіне ұйымінің шығысы ретінде таратылады, бұл кезде:
  • пайдалы кезең қызметі - бүл кезең ішінде негізгі құралдары пайдаланудан экономикалық олжа алуды кәсіпорын топшылайды;

  • - нормативтік қызмет кезеңі - бүл кезең ішінде белгіленген нормаға сәйкес кәсіпорын негізгі құралдың тозуын есептейді.

Негізгі құралдардың тозуы және амортизациясы

Негізгі құрал өндіріс процесіне қатысуымен, жылдар мерзімінің әсерімен, табиғат күшінің әсер етуімен пайдалану үдерісінде біртіндеп тозады.

Табиғи

Түрлі сыртқы факторлар әсерінен тозу





Сапалық

Техникалық прогреске, өндіріс әдістерін жетілдіруге және жаңартуға байланысты



Негізгі құралдардың  амортизациясын есептеудің мынадай әдістері бар:

1.Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бір қалыпты есептеу әдісі.



2. Амортизацияны (тозуды) орындаған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу әдісі (өндірістік тәсіл).

        

3. Азайып отыратын қалдық әдісі.

         



Тозуды біркелкі есептеу әдісі объектінің тозған құнын оның қызмет мерзімі кезінде өндіріс шығындарына біркелкі үлестіріп бөлуді қарастырады. Мысалы, объектінің құны 100000 теңге, қызмет мерзімі –10 жыл. Есептік жою құны- 2000 теңге. Тозуға жыл саынғы резерв 9800 теңгеге тең болады: (100000-2000)/10. Ал ай сайынғы тозу сомасы 817 теңге (9800/12).

         Өндірістік әдісте әрбір өнім бірлігі өзін өндірген активтің бірдей мөлшерде амортизациясын болдырады деп қарастырады. Активтердің тозуы олардың қолданылу жиілігіне тікелей байланысты жерлерде осы әдіс қолданылады. Мысалы, жабдық техникалық құжаттарына сәйкес 5000 өнім бірлігін шығаруға қабілетті. Объектінің құны 27000 теңге , жою құны- 3000 теңге. Онда бір өнім бірлігіне амортизация мөлшері: (27000-3000)/5000=5,34 теңгеге тең болады. Егер бір айда 400 өнім бірлігі шығарылса, онда амортизация сомасы 2136 теңгені құрайды (5,34*400).

         





 Бастапқы құны         Амортизация нормасы             Қалдық құны       

1 жыл      10000                          4000=(40%*10000)                      6000   

2 жыл   10000                               2400=(40%*6000)                      3600    

3 жыл   10000                               1440=(40%*3600)                      2160

4 жыл    10000                               864=(40%*2160)                      1296

5 жыл    10000                            296=(40%*1296)                      1000   



Қалдықты азайту әдісі кезінде, түзу сызықты тәсілде қолданылатын амортизация мөлшері екі еселенеді және әрқашанда қалдық құнға қосылады. Болжамды жою құны амортизация есептеуде есепке алынбайды, амортизация сомасы қалдық құнды жою құнына дейін азайтуға қажетті шамамен шектелген соңғы құнды қоспағанда. Мысалы, объектінің қызмет мерзімі- 5 жыл, бастапқы құны 100000 теңге, ал жою құны 1000 теңге. Түзу сызықты тәсіл кезінде қолданылатын амортизация нормасы- 20% (100/5) тең болады. Онда жеделдетілген амортизация үшін 2 коэффициентін ескере отырып бұл норма 40% болады және қалдық құнға  тағайындалған стаыкісі болып табылады. Жыл сайынғы амортизациялық аударымдар келесі түрде есептеледі:

Негізгі құралдардың жөндеуінің есебі

Негізгі құралдарды жөндеудің күрделілігіне қарай  жөндеу ағымдағы және күрделі жөндеу  болып бөлінеді.





Күрделі жөндеу деп негізгі құралдардың жеке бөлшектерін қалпына келтіруді айтады. Олардың тұтас объектімен салыстырғанда тозу мерзімі аз болады. Бұл жөндеу кезінде  агрегат толық ажыратылады, барлық тозған бөлшектер және тораптар ауыстырылады немесе қалпына келтіріледі, базалық және басқа да бөлшектер мен тораптар жөнделіп жиналады және агрегат сынақтан өткізіледі.



Ағымдағы жөндеу негізгі құралдардың тозған жеке бөлшектерін жұмыс істейтін жағдайда ұстау үшін оларды ауыстырудан немесе жөндеуден тұрады. Оны негізгі құралдарды пайдалану процесінде жүргізеді.
  • Негізгі құралдарды жөндеуді мердігерлік және шаруашылық тәсілдермен жүргізеді.
  • Әдетте, мердігерлік тәсілде негізгі құралдарды мамандандырылған кәсіпорындар жөндейді; шаруашылық тәсілде – шаруашылықтың өз күшімен және қаражатымен жөндейді.
  • Негізгі құралдарды жөндеуге байланысты барлық шығындар, сол жұмыстар жүргізілген кезеңнің өнім шығаруға кеткен шығындарына қосылады.
  • Ұйымдар жөндеу жұмыстары бойынша шығындарды өнімнің өзіндік құнына біркелкі қосу үшін, жөндеу қорын қалыптастыруға резерв құра алады, оның есебі 3440 «Басқа да қысқа мерзімді бағалық міндеттемелер» шотында есептелінеді. Шоттың кредиті бойынша резервтің құрылуы, ал дебетінен – пайдаланылуы көрсетіледі.  Жөндеуді қаржыландыру үшін бұл қорға қажетті сомалар жөндеу жұмыстарының барлық түрі үшін шығындар сметасы бойынша ай сайын аударылып тұрады және өндіріс шығындарына қосылады.

Негізгі құралдарды қайта бағалау есебі

         Негізгі құралдарды қайта бағалау, қалыптасқан есеп жүргізудің бір нысаны болып табылады. Есеп тәжірбиесінде индекстік және тікелей бағалау әдістері қолданылады.


  • Қайта бағалау кезінде индекстік тәсілді қолданса, бастапқы баға мен амортизациялық сома бірдей коэффициентке көбейтіледі. Мысалы,объекттің құны 500 мың теңге, амортизация – 100 мың теңге, коэффициент – 1,1. Қайта бағалаудан кейін ағымдағы құны 550 мың теңге (500*1,1) болады, ал амортизация – 110 мың теңге (100*1,1).
  • Тікелей бағалау әдісін қолданған кезде бастапқы құн мен амортизация сомасы қосылады, бірігеді және айырмасы (қалдық немесе баланстық құны) нарықтық бағаға дейін ұлғайтылады. Амортизация қайтадан есептеледі, ал объектінің қызмет көрсету уақытына және қалдық құнына байланысты амортизациялық ставкалар да өзгереді. Қызмет көрсету мерзімі мен қалдық құны да қайта қаралуы мүмкін. Мысалы, объектінің бастапқы құны 1000 мың теңге, біркелкі амортизация есептеу әдісі қолданылған. Объектінің қызмет көрсету мезгілі 5 жыл. Екі жылдан кейін объектінің бағасын нарықтық бағаға сәйкес келтіру мақсатында қайта бағалау жүргізу туралы шешім қабылданған. Бағалаушы нарықтық бағаны 5000 мың теңге деп бағалап, нәтижелі пайдалану мерзімін бір жылға көбейткен.

Құжаттарда көрсетіледі

 Негізгі құралдарды есепке алудың түгендеу карточкасы бухгалтерлік қызметте негізгі құралдардың әрбір объектісіне жүргізіледі

есептен шығару

күрделі жөңдеу

негізгі құралдардың объектісін есептеу

 

көшіру



жаңғырту

жаңарту

НАЗАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!



Достарыңызбен бөлісу:




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет