Никотин изоникотин қышқылдары. Олардың туындылары Никотин
жүктеу/скачать 23,29 Kb.
|
никотин, изоникотин .
никотин, изоникотин .
|
Никотин изоникотин қышқылдары. Олардың туындылары Никотин — өсімдіктердің Solanaceae тобында кездесетін алкалоид. Көбiнес темекіде, аз мөлшерде қызанақтарда, картопта, кәдiде болады. Сонымен бiрге никотин алкалоидтары көкi жапырақтарында кездеседі. Никотин табакта 0, 3 - 5 % м-лшерінде болады. Никотин биосинтезі тамырда, жиналуы - жапырақтарда жүреді. Никотин - қатты әсер ететiн күші бар нейротоксин және кардиотоксин. Әсіресе жәндіктерге әсері қатты. Бұған дейін никотин инсектицид есебінде кең қолданылды, ал дәл қазiр никотинның туындыларын қолданылубелең алуда. Мысалы - имидаклоприд. Никотин - латынша Nicotiana tabacum деген атаудан пайда болған. Бұл атау - Франция елшiсi Жан Никоның құрметіне қойылған. Ол 1560 жылы Екатерина Медичиге табакты мигрень ауруының емі ретінде ұсынып, беріп жіберген. Никотинді табактан айырып шығарған химик Посселтом мен Райман. Олар 1828 жылы осы жаңалықты ашқан. Оның химиялық эмпирикалық формуласы 1843 жылы Мельсенсом сипаттады. Никотин тұңғыш рет 1893 жылы А.Пиктет пен Крепьёлер синтездеді. Никотин - жағымсыз иісі бар сумен оңай араласатын ылғал тартқыш, майлы зат. Ащы дәмі бар. Амин ретінде никотин қышқылдармен әрекеттесіп қатты, суда ерігіш тұздар түзеді. Никотин терi арқылы денеге оңай кiредi. Негiзгi никотин қайнау температурасан төмен температурада жанады, оның булары 95 C-де ауада тұтанады, қысым аз болса да. Осы себептен никотинның көп бөлiгi шылымды шегу кезінде жанып кетедi, алайда, қалған никотиннің өзі тиiстi эффекттеріні беруі үшін жеткiлiктi. Никотин тотығып PP витаминын оңай түзеді. Адам организмда дегенмен мұндай тотығу үшiн қажеттi ферменттер жоқ. Қас шылым шегушілердің өзі бұл витаминның кемшiлiгiнен зардап шеге алады Ниакин – иісі жоқ, ақ, кристалды ұнтақ. Никотин қышқылында қышқылдықты сезінбейтін дәмі бар. Витамин PP – суда еритін, термофилді витамин. Ниакиннің липидті төмендету белсенділігі бар. Денеде никотин қышқылының молекулалары никотинамидке метаболизденеді. Niacin жоғары биологиялық белсенділігімен сипатталады, ол белоктар, липидтер, микроэлементтер және көмірсулар негіздерін алмастырумен айналысады. Сондай-ақ, никотинді қышқыл молекулалары көптеген қалпына келтіру процестеріне, глюкозаның метаболизміне, сондай-ақ тіндердің оттегін байытуға қатысады. Ниацин аллергиялық реакциялардың дамуына кедергі келтіретін қабыну медиаторларының синтезін тежейді. Асқазан-ішек жолында ниацинді ішкеннен кейін, зат кешенді биохимиялық реакциялардың массасы арқылы өтеді.Витаминнің құндылығы өте жақсы: ол жасушалардың энергиямен қамтамасыз етілуіне, ақуыздардың синтезіне, метаболизмге қатысады. Сонымен қатар, витаминге денеге келесі пайдалы әсерлері бар: липопротеиндердің атерогенді фракцияларының деңгейін реттейді; холестериннің жалпы деңгейін реттейді; атеросклеротикалық бляшектердің еруіне ықпал етеді; энергиямен жабдықтауды қамтамасыз етеді; метаболизмді жеделдетеді; ұлпалардың оттегіні жақсартады; жүрекке және қан тамырларына әсер етеді; терінің және оның қосымшаларының денсаулығын сақтайды; жүйке тінінің трофизмін жақсартады; қанның реологиялық қасиеттерін жақсартады; глюкозаны қалыпқа келтіреді; бауырдан кейінгі жүктемені азайтатын метаболизмнің уытты өнімдерін пайдаланады. Ниакиннің вазоактивті әсері жоғары. Оның енуімен барлық кішігірім кемелер күрт кеңейіп, жергілікті метаболизмнің белсенділігі артады. Препараттың осы ерекшелігіне байланысты, ниацин трихология мен косметологияда қолдануды тапты. Алопеция мен терінің және басқа да қабынбайтын аурулармен күресу үшін дәрілік заттардың міндетті компоненті болып табылады.Ниацинді іште пайдалану тиімді, өйткені терінің және фолликуланың липидті кедергісі арқылы гидрофильді элементтер өтпейді. Никотин қышқылының молекулалары шаштың фолликуласына тікелей әсер етеді, сондай-ақ шаш құрылымын меланинмен қанықтыру. Никотин организмге түсе сала қан арқылы бүкіл денеге таралады. Орташа есеппен 7 секунд никотиннің миға жету үшiн жеткiлiктi. Организмнан никотиннен жартылай шығаруы мерзiмі екi сағаттың көлемін құрайды. Темекi түтiнiмен тартылатын никотиннің көп бөлiгi жанып кетедi. Организмнің никотинды қабылдауының сапасы түрлі факторлардың жиынына байлнасысты: табактың түріне, фильлтдың барлығына т.б. Сағыз және иіскеуге арналған табактардың ағзаға кіргізетін никотині әлдеқайда көп. Никотин P450 цитохромасы ферментi арқылы денеге таралады. Негiзгi метаболитi - котинин. Никотин шыбын-шiркейлер және жылықанды жануарлар үшiн өте улы. Нейротоксин ретінде жүйке жүйесiнкері әсер етеді(тыныстың тоқтауы, өлiм). Адам үшiн өлiммен аяқталар орташа доза - 0,51 мг/кг, егеуқұйрықтар үшiн - 140 мг/кг, тышқандар үшiн - 0, 8 мг/кг, тамырға егізілер боолса 5, 9 мг/кг. Салыстырулар үшiн айта кетейік: бұл көрсеткiштер цианды қалций үшін шамамен үш есе жоғары. Никотинның көп қолданыдуы қолдануы физикалық және психикалық тәуелдiлiкке ұшыратады. Никотинді ұзақ қолдану мұндай ағза дисфункциясына алып келеді. СОнымен қатар ишемия, жүректiң ишемия ауруы, жүрек мүкiсi және миокард инфарктi, стенокардия, ырғақсыздық, тахикардия, атеросклероз, тамыр гипертониясы, асқазан және iшек аурулары, қанда қанттың көбеюi тағы басқа жағдайларға әкеліп соғады. Никотин шайырларының әсері түптің түбінде имотенцияға ұрындырады. Күштi улағыштығы болғанымен, никотиннің аз мөлшердегі дозасын қолдануда жүйке стимуляторы есебінде жұмыс iстейдi. Адамның көңіл күйіне оның әсерi әр түрлi болады. Ол бауырдан глюкозаны және бүйрек үстi ми затынан адреналинынді бөлу арқылы ағзаны қоздырады. Ал адамда босаңдықтың сезiнулерi мен тыныштық , сонымен бiрге аздап - эйфориялық күймен сипатталады. Кейбiр адамжарда тәбеттiң төмендеуі мен метаболизмның үлкею дене массасының төмендетуiне әкеліп соғады Шизофренияға шалдыққандарда шылымға әуестік ерекше байқлады. Бұл талпыныс антипсихотиктердің әсеріне қарсы ағзаның қарсы тұруға ұмтылуымен түсіндіріледі. Тағы бір болжам бойынша никотиннің шизофренияға ұрындырады-мыс. жүктеу/скачать 23,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|