ОӘК 042-14 01. 20. 21/03 2013 № басылым
жүктеу/скачать 11,38 Mb.
|
 немесе  .
Тегеурін шығынын анықтау – іс жүзінде гидравликалық есептердің бірден-бір негізгі міндеті. Бірақ, тағы бір айта кететініміз гидравликалық кедергіні зерттеу тек сұйықтың қалыптасқан қозғалысы үшін ғана мүмкін. Қалыптаспаған қозғалыс үшін оларды анықтау әдістері жоқ, сондықтан гидравликада қалыптасқан қозғалыс кедергілерін зерттеу нәтижелері қалыптаспаған қозғалысқа ауыстыруға болады. Нақты сұйықтар ағыны үшін Бернулли теңдеуін (3.27) қарастырғанда , біздің ескере кететін жағдай, ағынның қосынды шығыны, шығынның екі түрінен тұрады – ағынның үйкеліске кеткен шығыны (құбырөткізгіш бөлімдерінің ұзындығы бойынша) және ағынның жергілікті кедергілерді жоюға кеткен шығыны. Құбырөткізгіштің ұзындығы бойынша тегеурін шығынына құбырөткізгіштің түзусызықты бөліміндегі тегеурін шығыны да жатады. Жергілікті кедергіге шығындалған тегеурінге, жылдамдықтың бағыты немесе шамасы өзгеруі байқалатыны және ағыстың конфигурациясы бұзылатын құбырөткізгіштің қысқа бөліміндегі тегеурін шығынын жатқызуға болады. Сұйықтың бірқалыпты қозғалысының негізгі теңдеуі құбырөткізгіштің барлық қарастырылған аймақ бойындағы тұрақты диаметрдегі екі қимасы үшін Бернулли теңдеуі негізінде алынған. Сұйықтың бір қалыпты қозғалысының негізгі теңдеуі, тұрақты диаметрдегі құбырөткізгіштің екі қимасы бойынша қарастырылатын Бернуллидің теңдеуі арқылы алынады.  .
Келтірілген теңдік нақты сұйықтардың бірқалыпты қалыптасқан қозғалыстарының негізгі заңдылықтарын көрсетеді – ұзын құбырөткізгіш бойынша сұйық қозғылысының кедергісін жеңуге шығындалған тегеурін  құбыр қабырғаларындағы жанама кернеуге  пропорционалды.
Осы теңдіктен дөңгелек горизонталь құбырөткізгіштің қабырғаларындағы сұйықтың сыртқы үйкелісінің жанама кернеулік күшін анықтауға болады  ,
мұнда  – гидравликалық радиус,
 – гидравликалық көлбеулік,
 – құбыр радиусы.
Ламинарлы (қабатты) ағыста сұйық бөлшектері қабат түрінде бір-бірімен араласпай қозғалады және қабаттар арасында пайда болатын жанама кернеу Ньютон заңына бағынады. Сұйықтар қозғалысын зерттегенде бірден-бір негізгі момент, ағыстың геометриялық параметрлеріне оның жылдамдығының тәуелділігін тағайындау болып табылады.  .
Ламинарлы қозғалыстың негізгі заңдылықтары Ньютон теңдігін және бірқалыпты қозғалыстың негізгі теңдіктерін біріктіріп шешу кезінде алуға болады. Ағыстың көлденең қимасы бойынша жылдамдықтың таралуы Стокстың формуласы арқылы бағаланады  .
Стокс формуласымен қарастырылатын қима арқылы ағып өтетін сұйық мөлшерін, сондай-ақ ағыстың максимальды және орташа жылдамдықтарының мәнін қарастыруға болады. Тегеурін шығынын анықтау формуласына ламинарлық режимдегі гидравликалық үйкеліс коэффициентінің Каталог: ebook -> umkd umkd -> Мамандығына арналған Сұлтанмахмұттану ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені umkd -> Қазақстан Республикасының umkd -> Қазақстан Республикасының umkd -> Студенттерге арналған оқу әдістемелік кешені umkd -> ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Ұлы отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ әдебиетінің тарихы (1941-1960)» пәнінен ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы umkd -> «Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 2013 жылғы №3 басылым 5 в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» umkd -> ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті umkd -> «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған жүктеу/скачать 11,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|