2. Разъяснительно-разделит. союзы
Талғаулықты жалғаулықтары
әлде, бірде, не болмаса, яки, біресе, не,
мейлі, құй, я, немесе, кейде
Мысалы: Біресе жаңбыр жауады, біресе қар жауады.
3. Противительные союзы
Қарсылықты жалғаулықтары
бірақ, әйтпесе, сөйтсе де, болмаса,
бірақ та, әйткенмен, әйтсе де, әйтпегенде, алайда, сонда, өйтсе де, ал, дегенмен,
сонда да, онда да
Мысалы: Ол ақылды, бірақ жалқау.
4. Причинно-следственные союзы
Себеп-салдар жалғаулықтары
өйткені, себебі, сол себепті, сондықтан, неге десең
Мысалы: Кеш батты, сондықтан біз үйге қайттық.
5. Условные союзы Шарттық жалғаулықтары
егер, егер де, алда-жалда
Мысалы: Егер де біз келмесек, жұмыс бітпейді.
6. Смыкающие союзы
Ұштастырғыш жалғаулықтары
ал, ендеше, демек, яғни
Мысалы: Біз бармаймыз, ал сен барасың.
3. Орын тәртібі арқылы (При помощи порядка слов) – сөйлемдегі сөздер ешбір жалғаусыз қатар тұрып
орын тәртібі арқылы байланысады. (В предложении слова связаны между собой определенным порядком
расположения слов без каких-либо окончаний).
Мысалы: алыс жер, атақты адам, алтын қасық,, әдемі көйлек, қызыл алма т.б.
4. Дауыс ырғағы арқылы (При помощи интонации) – сөйлемдегі сөздер дауыс ырғағы (интонация)
арқылы байланысады. Мысалы: Бұл – біздің ауылдың арулары.
Сөздердің байланысу түрлері(Виды синтаксической связи слов)
1. Послелоги именительн. падежа
Атау септік шылаулары
үшін, сайын, сияқты, тәрізді, секілді, сықылды, сынды, туралы, жайында, жайлы, жөнінде, арқылы, бойы, бойынша, шамалы, шақты, қаралы, ғұрлы, ғұрлым, құрлым, түгіл т.б.
Мысалы: Біз сабақ туралы сөйлестік.
2. Послелоги дательн.падежа
Барыс септік шылаулары
шейін, дейін, қарай, таман, салым, тарта, жуық, таяу, сәйкес, қарсы т.б.
Мысалы: Азамат үйге қарай кетті.
3. Послелоги исходного падежа Шығыс септік шылаулары
гөрі, соң, кейін, басқа, астам, артық, бетер, бөлек, өзге, бері, әрі, бұрын, аса, былай, бөтен, ілгері, тыс, шет, бастап т.б.
Мысалы: Оннан астам оқушы келді.
4. Послелоги творит.падежа Көмектес септік шылаулары қатар, қабат, бірге, қоса т.б.
Мысалы: Бізбен бірге өлең айтты.
1. Соединительные союзы Ыңғайластық жалғаулықтары
және, әрі, мен, пен, бен, менен, пенен, бенен, да, де, та, те, тағы
Мысалы: Ол оқулық пен дәптерді алды.
2. Разъяснительно-разделит. союзы
Талғаулықты жалғаулықтары
әлде, бірде, не болмаса, яки, біресе, не, мейлі, құй, я, немесе, кейде
Мысалы: Біресе жаңбыр жауады, біресе қар жауады.
3. Противительные союзы Қарсылықты жалғаулықтары
бірақ, әйтпесе, сөйтсе де, болмаса, бірақ та, әйткенмен, әйтсе де, әйтпегенде, алайда, сонда, өйтсе де, ал, дегенмен, сонда да, онда да
Мысалы: Ол ақылды, бірақ жалқау.
4. Причинно-следственные союзы Себеп-салдар жалғаулықтары
өйткені, себебі, сол себепті, сондықтан, неге десең
Мысалы: Кеш батты, сондықтан біз үйге қайттық.
5. Условные союзы Шарттық жалғаулықтары
егер, егер де, алда-жалда
Мысалы: Егер де біз келмесек, жұмыс бітпейді.
6. Смыкающие союзы Ұштастырғыш жалғаулықтары
ал, ендеше, демек, яғни
Мысалы: Біз бармаймыз, ал сен барасың.
Достарыңызбен бөлісу: |
