Орындаған: Рахымбаева Ж. С. Тақырыбы: «Топтық оқыту технологиясы»

Топтық интенсивті оқытуда оқу ұжымы болады, яғнм олар тұлғаның қалыптасуына әсер етеді. Оқытушы – студент кестедегі таза жеке жұмыс оқу үрдісін ең маңызды үзбесінен құр қалдырады.

Студенттің оқыту топтары ең бірінші бірлескен оқу әрекеттерімен шұғылданатын ұжым ретінде құралынады, сабақ үстіндегі топтағы қарым – қатынас үрдісі – үрдіс ретінде яғни ол осы шығармашылық ұжымдағы тұлға аралық қарым – қатынасты құрады.

Өз уақытында К.Маркс ұжымды бірлескен әрекетпен ғана біріккен ұжым ретінде қарастырды, яғни оған кірген адамдардың әрекеті сапалық жүйесін меңгерген адамдар. Қазіргі әрекетке бір қатысушыдан екінші қатысушыға әрекеттер беріледі, яғни ұжымның барлық мүшесін ол қызығушылыққа алып келеді.

Ұжымдық тәрбие, ұжымдық ақыл, жалпы шығармашылық потенциялды бөлек шығармашылық потенциялды механикалық жинақтары артады, және олардың интеграциялануы болады. Біріккен әрекетте бағалы бағыттардың бірігуі көрінеді. Жалпы шығармашылық потенциял жеке мүмкіндіктер жинағына алып келеді, ол көптенбері әр түрлі халықтардың ертегісі болып жүр.

Оқыту үрдісінде осындай қарым – қатынастағы қатысушылардың біріккен әрекеттерәнде бір – біріне өзара түсінушілік және өзара толықтыру жүйелері спецификаланады. Осындай түрде әрбір топ студенті өзара қарым – қатынаста бір уақытта тәрбиеші және тәрбиеленуші болады.

Топтық интенсивті оқытуда әр әрекеттің жалпы қажеттілігі, қарым – қатынас пәні оның өнімділігі болады: студент білімді меңгеру үрдісінде топтық танымдық әрекеттер нәтижесімен алмасады, оларды талқылайды, дискуссиялайды. Оқу үрдісіндегі тұлға аралық үрдісте әлуеметтік белгілердің қосылуымен қызығушылық пайда болады: жеке жауапкершілік туады, оқытудағы көптік ұйымдардың сәттілігі қанағаттандыру сезімін тудырады. Осының барлығы оқушының сапалы түрде пәнге деген жаңа қарым – қатынасын құрады, жалпы жұмысқа жеке сезімін қатыстырып, сонымен білімді араластырумен боады.

Студенттерді ұжымдық жұмысқа ұйымдастыруда педагогикалық және әлуеметтік жоспар құруда қиыншылықтар болады, яғни топтық жңмыс жаңа білімнің шығуына дейін шынайы түрде өнімді болады, біріккен әрекет түрінде студенттерге қызықты, жекелік жәнеәлуеметтік маңызды, жалпы тиімді, жеке қабілеттер жүйесін бөлуде ұжымдық әрекеттің оптимальді түрі берілген оқу жинағында іскерлік ойынға бөлек аймақ береді.

Интерактивті оқытудың педагогикалық және психологиялық негізі

Интерактивті оқыту әдістері.
Топтық жұмыс әдістемесі.

Инновациялық технологиямен оқытудың өзге де моделдерінің арасында біршама болашағы бар деп мәселелік оқыту, ынтымақтастық оқу әрекеті және оқытудың «белсенді әдістері» саналады.

Мәселелік оқытудың қажетті сәті мәселелік жағдай саналады, ойлауды дамытуға құрал ретінде ғана қарастырылмайды, сонымен бірге оқушылардың тұлғасын дамыту құралы ретінде қарастырылады /57/. Мәселелік оқыту бағытында жүргізілген зерттеулерде оқытуда мәселелік жағдайды жасаудың шарттары мен принциптері анықталады (В.Окон, М.И.Махмутов, И.Я.Лернер, А.М.Матюшкин, А.А.Понукалин, Сухобская Г.С. т.б.), оқытудың тиімділігін білім алушылардың туындаған қарама-қайшылықтарын шешуде таным қажеттіліктерін дамыту есебінен жоғарылату.

Студенттердің ынтымақтастық оқу әрекеті оқытудың дамытушы және тәрбиелеуші мүмкіндіктерін кеңітудің бір жолы ретінде қарастырылады. Бірқатар авторлар ынтымақтастық әрекеттің белгілі бір оқу пәнін игерудегі /56;99;109/ бағалау мен бақылау әрекетінің қалыптасуына (Т.А.Матис т.б.) оң әсерін көрсетті. Педагогикалық және психологиялық зерттеулерде ынтымақтастық оқу әрекетінің топ ұжымының дамуына, ондағы тұлғааралық өзара қатынасқа, білім алушының тұлғасының дамуына (ең алдымен оның бағыттылығына), өзіндік сананың қалыптасуына, қарым-қатынасқа деген шығармашылық қатынастың қалыптасуына, өзін-өзі басқаруға даярлығына әсерін зерттеді (Х.И.Лийметс, З.И.Васильева, М.Д. Виноградова, И.Б.Нервин, т.б.) /47/.

Соңғы кезде белсенді оқу әдістері (интерактивті) кең тарауда, оған әлеуметтік-психологиялық тренингтер, топтық талқылау және әртүрлі ойындардың (рөлдік, иммитациялық т.б.) түрлері жатады. Бұл әдістің ерекшелігі оқытудың белсенді түр, топтық сипат және кері байланыстың үздіксіздігі.

Оқытудың белсендігі бірқатар процедуралармен қамтамасыз етіледі: оқыту үрдісіне мәселелік жағдайдың қосылуы, зерттеушілік элементтері, нақты үрдістердің әртүрлі моделдерін қолдану. Белсенді оқытудың көптеген әдістері, әсіресе әлеуметтік-психологиялық тренингте міндетті принципі кері байланыс саналады, бұл сабаққа қатысушыға өзін сырттан қаруға мүмкіндік береді, өз мінез-құлқын біршама адекваттыға өзгертуге және өзін жаңа позицияда сынауға мүмкіндік береді. Белсенді әдістерде топтық өзара әрекет әсері кең қолданылады.

Оқытудың белсенді әдістері әртүрлі аймақтарда кең қолданыс тапты: кәсіпорынның басшы құрамын даярлауда (іскерлік ойындар), шетел тілдеріне үйретуде, қарым-қатынас тренингтерінде /57;84;61;37/.

Белсенді оқыту әдістерін, олардың ұйымдастыру тәсілдері және психологиялық тиімділігіне бірқатар психологиялық тұрғыдан зерттеулер жүргізілді /52;84;89;95;100;105;108;111/. ХХ ғасырдың басындағы дидактикалық ізденіс оқытудың «пассивті» және «белсенді» әдістерін қарама-қарсы қоюға алып келді. Әдістердің (онымен бірге формаларының) дамуы білім берудің әртүрлі элементтерін үйрену тәсілдеріне байланысты таным қызметінің сипатының өзгерісінен оқытудың формалары мен құралдарының жаңаруынан туындап жатқандай.

Жаңа әдістер мен формаларды ендіру жоғары мектептің үнемі қажеттілігі болып отыр. Білім беруге инновациялық технологиялардың енуін үздіксіз үрдіс, күнделікті білім беру қызметінің компоненті ретінде қарастыру қажет. Соңғы оншақты жылда педагогика, психология мен әлеуметтанумен интеграциялана бастады. Жаңа оқу өзара әрекетінің мазмұнын бейнелейтін анықтама іздеу үрдісінде интерактивті оқыту термині пайда болды, ол шын мәнінде педагогикалық өзара әрекеттің мәнін, мазмұнын және құрылымын жақсартуға қабілетті. Мұндай технология педагогты даярлау үрдісінде белгілі бір қайта құруларды талап етеді. Ол студенттермен қарым-қатынаста жаңа өзара қарым-қатынас түрін қалыптастырумен байланысты, сабақтың өзіндегі бағалау жүйесінің өзгерісіне, оқытушы, әкімшілік, студенттер тарапынан интерактивті сабақты бағалауына да әсер етеді.

Оқытудағы инновациялық әдістерге топтық оқытуды, даралық жұмыстың әртүрлі формаларын, бригадалық оқытудың әртүрлі формаларын, дамытушы оқыту жүйелері және т.б. енеді. Байланысты қамтамасыз етіп, ақпарат берумен шектелмейтін және өзгелерге белгілі бір әсер ететін, олардың мінез-құлқының, іс-әрекетінің өзгеруін қамтамасыз ететін қарым-қатынастың қызметі ретінде интерактивтіліктің психологиялық мәнінен бастау ала отырып, біз интерактивтілікті оқу үрдісінде байланыстың интерактивтілігін ұйымдастырушы дидактикалық құралдардың белгілі бір қасиеті деп анықтаймыз.

Жоғарғы оқу орындарының тиімді көтерілу әдістеріне белсенді оқыту интенсивті және мәселелік оқытуды қолданса да, психологиялық – педагогикалық шарттарды құру маңызды, яғни студент өзін оқу әрекетінің субъектісіетіп толық түрдежәек позициясын көрсетуі мүмкін. Белсенді және енжар деп бөлу қажет емес. Бұндағы тіл стеуденттің белсенділігініңдеңгейі мен мазмұнынан болуы қажет, ол сол және басқа әдіспен меңгерілуі қажет. Тұлғаны белсенді оқытудағы дидактикалық принцип және өзін - өзі кәсіптік анықтауда студенттердің оқу әрекетінде талаптар жүйесін меңгереді және түгел оқу үрдістерінде мұалімнің де педагогикалықәрекетін меңгертеді. Бұл жүйеге ирархияны жүзеге асыратан ішкі және сыртқы факторлар, қажеттіліктер мен түрткілер кіреді. Осы мінезділердің мазмұнындағы ара қатынасын оқытудағы нақты түрткіле мен әдістер кіреді, тұлғаның белсенді шығармашылығын құру үрдісін ұйымдастыруға жағдай құру қажет. Тұлғаның шығармашылық қабілетін дамытудағы ең бір перспективті бағыт, қазіргі мамандарға қажетті мәселелік оқыту болып табылады.

3. Оқыту технологиясы- оқытушыға оқу үрдісін жүзеге асыру қажет болатын білім немесе мәліметтер жиынтығы, яғни нақтыоқу үрдісі,оның ұйымдастырылуы құрылымы және қамтамасыз етілуі.

Топтармен жұмыс істеу кезіндегі сабақ оқытушылардың әбден үйреніп кеткен,лекция түрінде жүргізілетін қалыптасқан сабақтардан мүлде өзгеше болады.

Топтармен жұмыс істеудің қалыптасқан сабақ түрінен айырмашылығы:

1.Стеденттер сабаққа белсенді қатысады. Оқытушы барлық жұмысты жүргізіп жатқанда,олар енжар қалыпта қалмай,тапсырманы орындау үстінде отырады.

2.Студенттер жұмысқа өздерінің жолдастарымен бірлеске кіріседі.Сол топтың мүшесі есебінде ол да басқалардың ойы мен пікірлерін талқылауға құқықты болады. Олар біріне- бірі сұрақ береді,түрлі пікірлерін айтады, біріне-бірі қол ұшын беруге үйренеді.

3.көптеген оқушылар бұл тәсілден өзіне керекті пайда алады:

а.талантты оқушылар топтың көңілін аудармай-ақ өздерінің қабілеттерін көрсете алады.

ә.топтарда жұмыс істеген уақытта студенттер өздерін еркін сезінеді. Бұрын тпота ешкім байқамайтын студент тұйыққа тірелген жағдайда өзінің білімін көрсету мүмкіндігіне ие болады. Шағын топта студент өзінің ешкімнен кем емес екенін,топтағы студенттердің бұның да ой – пікіріне құлақ қойып бағалайтынын көреді.

б.топтармен жұмыс істеу жүйесі бұйығы студенттерге де көп пайда береді.

Топта жұмыс істей отырып,ондай жастар сенімділікке тәрбиеленеді.Отыз адамның көз алдында тұрғаннан гөрі 3-4 адамдық топтар олар өздерін еркінірек сезінеді.