Заря. МДҒЗИ-да шығарылған. Орташа мерзімде пісетін (100-110 күн), қуаңшылыққа, жапырылуға төзімді сорт. Крестгүлді зиянкестер мен шашылуға орташа төзімді, мол өнімді, тұқымның майлылығы 42-47%. Тұқымы сары түсті, домалақ, 1000 санының массасы 3,5-4,0 г, 1968(11).Неосыпающаяся 2. Волгоград а.ш. тәжірибе станциясында шығарылған. Орташа мерзімде (95-110 күн) пісетін, қуаңшылыққа, жапырылу мен шашылуға орташа төзімді сорт, крестгүлді зиянкестермен жарақаттанады, жақсы өнімімен, жаппай пісуімен ерекшеленеді. Тұқымьшың майлылығы 38-43%. Тұқымдары сары, жом-алақтау-бұрыш пішінді, 1000 санының массасы 3,5-4,0 г, 1950 (1,11,12).
ВНИИМК 11 - МДҒЗИ-да шығарылған, ерте пісетін (68-90 төулік), құрғақшылыққа орташа, жапырылуға төзімді сорт. 1000 тұқымының массасы 2,5-4,4 г, 1983 (6).
Рушена, 1950(1,11,12).
РАПС BRASSICA Т А П С Ы Р М А
1. Ботаникалық сипатгамасын беру, өсімдік құрылысының ерекшеліктерін оқып-үйрену, қажетті жазуларды орыңдау.
Рапс қырыққабат тұқымдасына (Вга§8Ісасеае) жатады, екпе дақылда жалғыз түрі-(Вга§8Іса парш) бар. Егістіктерде екі формада-жаздық және күздік-есіріледі. Солтүстік Қазақстанда жаздық рапс өсіріледі.
Жаздық рапс-кіңцік тамыры жақсы дамыған біржылдық шөптесін өсімдік. Сабағы тік өсетін, қатты бүршіктенген , биіктігі 0,6-1,6 м, жасыл түсті жөне балауыз тұтымен көмкерілген. Төменгі жаішрақтары сағақты, ірі желпігіш-қауырсын-қиықты. Орта жапырақтары ұзыншы-найза төрізді, жоғарғылары сағақсыз, ұзынша-ланцетті. Барлық жап-ырақтары көкшіл-жасыл түсті, балауыз түтымен жабылған. Гүл шоғыры-болбыр шоқгүл, гүлдері қосжынысты, төрттік типте, ашық-сары күлтеше жапырақты. Жемісі-үзын мүрыншасы бар бұршаққын, піскенде жарылғыш. Тұқымдары ұсақ, 1,5-2,0 мм, шар төрізді, беті ұсақ-ұялы? қоңыр, қара, қара-сүр түсті, 1000 санының массасы 3-7 г.
Пайдалануға рұқсат етілген сорттары:
Золотонивский. Сібір АШҒЗИ-да шығарылған. Орташа мерзімде пісетін (90-100 күн) қуаңшылыққа, зиянкестер мен ауруларға орташа төзімді сорт. Жапырылуға төзімді, тамырывда түрып қалғаңда шашылуға бейім. Сорт мол өнімді, тұқымның майлылығы 42-43%, 1989 (1,4,7,9,12).
Күздікрапс Иванна, 1991 (3); Шпат, 1993 (11).
АРЫШ - РЫЖИК - САМЕІЖА ТАПСЫРМА
1. Ботаникалық сипатгамасымен танысу, өсщдік құрылысының ерекшеліктерін оқып-үйрену, сипаттап жазу.
Арьш қырыққабат тұқымдасьша (Вгаззісасеае) жатады. Екпе дақылда арьпптың екі түрі кездеседі: жаздық немесе егістік (Сатеііпа және күздік (Сатеііпа §аііуа). Осы екеуінің барынша кең тарағаны жаздық арыш.
Жаздық арыш-кіндік тамыр жүйелі біржыддық шөптесін өсімдік, сабағы жіңішке, бұтақты, биіктігі 50-80 см. Жапырақтары қарагайьш, ланцетті шеттері бүтін, өлсіз тісті. Сабақ пен жапырақтары қаггы жөне қысқа түктермен көмкерілген, кейде жалаңаш. Гүл шоғыры-үзын шоқгүл. Гүлдері қосжынысты, төрггік типте, өңсіз-сары түсті күлтешелі. Жатыны жоғары типтегі, қосұялы, аталығы 6. Жемісі -көлтүқымды алмүрт пішінді бүршаққын, піскевде екі жармаға жарылады. Тұқымдары ұсақ (1,5-2,0 мм) үзынша-сопақ, қызыл-күрең түсті, ылғалданғанда-жылпылдақ (44-сурет).
Қазақстан жағдайында арыштың ерте, орташа мерзімде пісетін (өсіп-жетілу кезеңі 70-90 күн) Омский местный сияқты сорттары жарамды 1994 (2,12).
44-сурет. Арыш: 1,2-дамыған егін кегі мен гүлдену жеміс тузу кезеңдеріндегі өсімдіктер; 3-жапырақтары, гүдері, жемістері мен сабақтың бір бөлігі: 4-гүл; 5,6,-жеміс жөне тұқым (сол жақта-үлкейтілген).
ЭФИРМАЙЛЫ ДАҚЫЛДАР ТАПСЫРМА
Достарыңызбен бөлісу: |