Экологиялық себепкер шарттарды жіктеудің әртүрлі тәсілдемелері [1]

 
15 
диапазоны  ішіндегі  күйзелістік  белдемдер  туралы  әңгіме  болып 
тұр (4-сурет) [13].   
Сонымен,  қоршаған  ортаның  экологиялық  факторларын 
нормалау үш нормативтік шаманы белгілеу болып табылады. Ол 
шамалар:  Ю.  Либихтің  минимум  заңының  негізінде  –  ең  төмен 
қажетті деңгей; оңтайлылық заңының негізінде – оңтайлы деңгей;  
В.Шелфордтың  толеранттық  заңының  негізінде  –  шекті  мүмкін 
деңгей. Оңтайлы себепкер шарттардың аймағынан төмен немесе 
жоғары  қашықтаған  сайын  организмдер  сезінетін  күйзеліс  тек 
күшейіп  қана  қоймайды,  ол  тұрақтылық  шегіне  жеткен  кезде 
организмдер  өледі.  
«
Организмдер – орта» жүйесіндегі өзара байланыс пен өзара 
тәуелділікті,  өзара  әрекеттесу  мен  өзара  шарттастықты,  табиғи 
тепе-теңдіктіктің  бұзылуына  беталыстарды  ұзақ  уақыт  зерттеу 
және  мағынасын  түсіну  Жерді  мекендейтін  барлық  тірі 
организмдер  өздігінен  өмір  сүрмейтіндіктерін,  табиғи  жүйенің 
қасиеттеріне толық тәуелді екендіктерін және оның әсерін үнемі 
сезінетіндіктерін түсінуге алып келді.  
 
 
 
4-
сурет. Организмдерге әсер етуші оңтайлы факторлар (Б.Небел бойынша, 1992) 
 
Анықталған  тәуелділіктер  экологиядағы  аса  маңызды 
заңдылықтар санатына жатады. Экология ғылымының тарихтағы 
алғашқы  заңы  тірі  жүйелердің  олардың  дамуын  шектейтін 

 
16 
себепкер  шарттарға  тәуелділігін  анықтайтын  заң  болғанын  айта  
кету керек.  
 

жүктеу/скачать 3,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: