І. Жамбастың ішкі топ бұлшықеттері

157 
 
 
 
Нуржігіт Алтынбеков 
басталатын жері: 
corpus Th
XII
-L
I
 
-
Мықын бұлшықеті, 
m
. 
iliacus: 
-
басталатын жері: 
fоssa iliaca 
 
 
-
бекитін жері: m. iliopsoas 
- trochanter minor ossis femoris; 
m. psoas minor 
- 
eminentіа iliopubica 
-
қызметі: санды бүгіп, сыртқа айналдырады; сан қозғалыссыз тұрғанда – омыртқа 
бағанасының бел бөлігін бүгеді. 
Алмұрттәрізді бұлшықет, 
т. piriformis: 
- 
басталатын жері
: 
facіes anterior ossis sacri 
-
бекитін жері: 
trochanter major femoris 
-
қызметі: санды сыртқа айналдырады. 
Ішкі жапқыш бұлшықет, 
т. obturatorius internus: 
-
басталатын жері: 
membrane obiuratoria 
мен 
for.obturatоrіum 
жиегінің ішкі беті
: 
-
бекитін 
жері: 
linia 
trochanterica 
-
 
қызметі: санды сыртқа айналдыру. 
ІІ. Жамбастың сыртқы топ бұлшықеттері 
Үлкен бөксе бұлшықеті, 
т. gluteus maximus
: 
- басталатын жері: 
linea glutea posterior-
дың артындағы алаң
: facies dorsalis ossis 
sacri et coccygis; lig. sacrotuberale et fascia thoracolumbalis; 

158 
 
 
 
Нуржігіт Алтынбеков 
бекитін жері: 
tuberositas glutea ossis femoris; 
жартылай 
tractus iliotibialis-
ке 
жалғасады
: 
-
қызметі: санды жазу; санды сыртқа айналдыру; санды әкету. 
Ортаңғы бөксе бұлшықеті, 
т. gluteus medius: 
-
басталатын жері: 
linea gluteа anterior et linea glutea posterior 
арасындағы алаң: 
-
бекитін жері: 
trochanter major; 
-
қызметі: санды әкету; санды ішке айналдыру (алдыңғы шоғырлары); санды сыртқа 
айналдыру (артқы шоғырлары). 
Кіші бөксе бұлшықеті, 
т. gluteus minimus: 
-
басталатын жері: 
linea glutea anterior et linea glutea inferior 
арасындағы алаң; 
-
бекитін жері: 
trochanter major: 
-
қызметі: санды әкету; санды ішке айналдыру (алдыңғы шоғырлары); санды сыртқа 
айналдыру (артқы шоғырлары); 
Санның жалпақ шандырын керетін бұлшықет
, 
т. tensor fasciae latae: 
-
 
басталатын жері: 
spina iliaca anterior superior et labium externum crista iliacae: 
-
 
бекитін жері: 
tractus iliotibialis-
ке жалғасады; 
-
 
қызметі: 
tractus iliotibialis-
ті кереді; санды бүгеді (алдыңғы шоғырлары). 
Санның шаршы бұлшықеті, 
т. quadratиs femoris: 
-
басталатын жері: 
tuber ischiadicum. 
-
бекитін жері: 
crista trochanterісa et trochanter major femoris: 
-
қызметі: санды сыртқа айналдыру. 
Жоғарғы егіздер бұлшықеті, 
т. gemellus superior: 
- 
басталатын жері: 
spina ischiadica; 
Төменгі егіздер бұлшықеті 
т. gemellus inferior 
-
басталатын жері : 
tuber ischiadicum 
-
егіздер бұлшықетінің бекитін жері: 
т. obturatorius interinus-
пен бірге 
fossa 
trochantericа-
ға бекиді; 
-
қызметі: санды сыртқа айналдырады. 
Сыртқы егіздер бұлшықеті, 
т. obturatorius externus: 
-
басталатын жері: 
membrana obturatorіа-
ның сыртқы беті мен 
for. obturatorium-
ның 
жиегі; 
-
бекитін жері: 
fossa trochantericа; 
-
қызметі: санды сыртқа айналдыру. 
Сан бұлшықеттері 
Сан бұлшықеттерінің топографиясы бойынша жіктелуі: 

159 
 
 
 
Нуржігіт Алтынбеков 
I.
 
алдыңғы топ: 
тт. sartorius, quadriceps femoris; 
II.
 
медиалды 
топ: 
тт. 
gracilis, 
pectineus, 
adductor 
longus, 
adductor brevis, adductor magnus; 
III.
 
артқы 
топ: 
т. 
biceps 
femoris, 
т. 
semitendinosus, 
т. 
semimembranosus. 
Санның барлық бұлшықеттерінің шығу тегі жұлындық (вентралды) - 
plexus lumbalis 
et plexus sacralis 
тармақтарымен нервтенеді
. 
I. 
Санның алдыңғы топ бұлшықеттері
: 
Тігінші бұлшықет, 
т. sartorius: 
-
басталатын жері: 
spina iliaса anterior superior 
-
бекитін жері: 
tuberositas tibiae 
(
тт. gracilis et semitendinosus 
сіңірімен бірге 
pes 
anserinus superficialis 
түзеді
): 
-
қызметі: сан мен сирақты бүгеді; бүгілген сирақты ішке айналдырады. 
Санның төртбасты бұлшықеті, 
m. quadriceps femoris 
төрт бастан тұрады: 
1)
 
санның тік бұлшықеті, 
т. rectus femoris: 
-
басталатын жері: 
spina iliaca anterior inferior; 
2)
 
санның латералды жалпақ бұлшықеті, 
т. vastus lateralis: 
- 
басталатын жері: 
labium 
laterale 
lineae 
aspera 
et 
femoris; 
trochanter 
major 
негізі
; 
3)
 
санның аралық жалпақ бұлшықеті, 
т. vastus intermedius: 
- басталатын жері: linia aspera (алдыңғы беті); 
4)
 
санның медиалды жалпақ бұлшықеті, 
т. vastus medialis: 
- 
басталатын жері: 
labium mediale lineae asperae femoris: 
-
бекитін жерлері: бастары бірігіп, 
tuberositas tibiae-
ға бекитін 
lig. patellae-
ға 
жалғасады
; 
-
қызметі: сирақты жазады; 
rectus femoris – 
санды бүгеді. 
I. Санның медиалды топ бұлшықеттері 
Жіңішке бұлшықет, 
m. gracilis: 
-
басталатын жері: 
ramus inferior ossis pubis; 
-
бекитін жері: 
tuberositas tibiae 
(
mm. sartorius et semitendinosus 
сіңірлерімен бірге 
pes 
anserinus superficialis 
түзеді
); 
- 
қызметі: санды әкелу; сирақты бүгу; тізе буыны бүгіліп тұрғанда – сирақты ішке 
айналдыру; 
Қырқалы бұлшықет 
т. pectineus: 
-
басталатын жері: 
pecten ossis pubis er ramus superior ossis pubis; 

160 
 
 
 
Нуржігіт Алтынбеков 
-
бекитін жері: 
labium mediale lineae asperae femoris 
(жоғарғы бөлігі); 
-
қызметі: санды бүгу және әкелу. 
Ұзын әкелетін бұлшықет, 
m. adductor longus: 
-
басталатын жері: 
ramus superior ossis pubis; 
бекитін жері: 
labium mediale lineae 
asperae femoris 
(ортаңғы үштен бір бөлігі); 
-
қызметі: санды әкелу. 
Қысқа әкелетін бұлшықет, 
т.adductor brevis, 
алдыңғы бұлшықеттің астында орналасады. 
-
басталатын жері: 
ramus inferior ossis pubis; 
- 
бекитін жері: 
labium mediale lineae asperae femoris 
(жоғарғы үштен бір бөлігі); 
-
қызметі: санды әкелу және бүгу. 
ІІІ. Санның артқы топ бұлшықеттері. 
Санның екі басты бұлшықеті, 
т. biceps femoris: 
-
басталатын жері: 
caput longum – tuber ischiadicum; caput breve - labium laterale 
lineae asperae femoris
; 
-
бекитін жері: 
caput fibulae; 
-
қызметі: санды жазу; сирақты бүгу және сыртқа айналдыру. 
Жартылай сіңірлі бұлшықет, 
т. 
semitendinosus: 
-
басталатын жері: 
tuber ischiadicum; 
- 
бекитін жері: 
tuberositas tibiae 
(
mm. sartorius et m
.
gracilis 
сіңірлерімен бірге 
pes anserinus superficialis 
түзеді
); 
қызметі: санды жазу; сирақты бүгу және ішке айналдыру. 
Жартылай жарғақты бұлшықет, 
т. semitendinosus: 
- басталатын жері: 
tuber ischiadicum; 
- 
бекитін жері: 
pesanserinus profundus 
түзіп, 
tibia-
ға бекиді
; 
- қызметі: санды жазу; сирақты жазады және ішке айналдырады. 
Сирақ бұлшықеттері 
Сирақ бұлшықеттерінің топографиясы бойынша жіктелуі: 
І – алдыңғы топ (жазғыштар): 
тт. tibialis anterior, extensor digitorum logus, extensor 
hallucis longlus; 
II
 
- латералді топ: 
mm. peroneus 

161 
 
 
 
Нуржігіт Алтынбеков 
longus, peroneus brevis; 
III
 
- артқы топ:(бүккіштер): беткей қабат: 
тт. triceps surae: m. gastrocnemius et 
m. sоleиs, plantaris: 
терең қабат 
- mm. popliteus, flexor digitorum longus, tibialis posterior, 
flexor hallucis longus. 
Сирақтың барлық бұлшықеттерінің шығу тегі жұлындық (вентралды) –plexus sacralis 
тармақтарымен нервтенеді. 
I.
 
Сирақтың алдыңғы топ бұлшықеттері: 
асықты жілікің алдыңғы бұлшықеті, 
m
. 
tibialis anterior 
: 
-
басталатын 
жері: 
facies 
lateralis 
tibiаe; 
membrana 
interossea cruris; fascia cruris; 
-
бекитін 
жері: 
os 
cuneiforme
mediale 
et 
basis 
ossis metatarsalis
; 
_ 
-
қызметі: аяқ ұшін бүгу, сыртқа айналдыру, әкету. 
Бақайлардың ұзын жазғышы, 
m. extensor digitoum longus: 
-
басталатын жері: 
condylus lateralis tibiae; caput et margo anterior fibulae; membrana 
interossea cruris et fascia cruris; 
-
бекитін жері: ІІ-V бақайлардың ортаңғы және дисталды бунақтары; 
-
қызметі: 
ІІ-Ү
бақайларды 
жазу; 
аяқ 
ұшінің 
латералді
жиегін 
көтеру, 
pronatio 
(m. 
peronеus brevis). 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: