Ою-өрнек түрлері мен атаулары



Дата07.02.2022
өлшемі1,66 Mb.
#95183
Байланысты:
ою өрнектер үй жұмысы
лекция 1, Дәріс (3)

Қазақ халқының ою өрнек түрлері

Қарағанды жоғарғы «Bolashaq» колледжі


Орындаған: МТ-18-1 тобының студенті Орман Рыскүл

Қазақтың ұлттық ою-өрнегі - қазақ жерін мекендеген көшпелі тайпалар өнері әсерімен ғасырлар бойы қалыптасып, белгілі бір жүйеге келген ою-өрнек түрлері. Қазақтың алғашқы ою-өрнек үлгілері Андронов мәдениеті мен байырғы сақ, гұн, ұйсін өнері мұраларынан геометриялық, зооморфтық (жан-жануарлардың табиғи және фантастикалық бейнерлері), көгеріс өрнек пен қиял-ғажайып ою-өрнектер (аспанның, жердің символы) ретінде кездеседі.


Түрлері

Атауы

1. Көк әлеміне байланысты

 Ай, айшық, жұлдыз, күн, шұғыла

 2. Малға байланысты

 Айыртұяқ, арқармүйіз, атерін, қошқармүйіз, тайтүлік, түйетабан

 3. Аңға байланысты

 Бөрікөз, бөрібұлақ, иттабан, иттіс

 4. Құрт – құмырсқаларға байланысты

 Алақұрт, жұлдызқұрт, құмырсқа, көбелек,

 5. Құстарға байланысты

 Қазмойын, қазтабан, құстабан, құсқанат, құсмұрын

 6. Жер су өсімдікке байланысты

 Ағаш, бітпесгүл, жапырақ, ирек, ирексу, райхангүл, үшжапырақ, шиыршық

 7. Қару құралдарға байланысты

Айбалта, айыр, балдақ, балта, қармақ, шынжыр

8. Геометриялық фигураға байланысты

 Қосдөңгелек, қостұмарша, төртқұлақ, тұмарша, сүйір

Қазақтың ұлттық костюмі өзінің қарапайымдылығымен, жүріп тұруға ыңғайлылығымен ерекше. Ал оның құрамында алтынкүміске інжу, жақұт, перуза, ауық секілді тастар қалдырылып соғылатын алқа, тұмарша, сырға, бойтұмар, бота тірсек қапсырма, жүзік, сақина білезік сияқты зергерлік заттардың, маржан тізбектерінің, неше түрлі шытырлармен, әткеншектермен, сәкегүлмен безендірілетін сәукеле, қасаба, бөрік, тақия, айырқалпақ сияқты кестелі-зерлі бас киімдердің, тіптен аса зор талғамды байқататын кемер белбеудің, кісе, нәзік белдіктердің, көксауыр етік пен зерлі кебістің әсемдікке деген әуесқойлықты көрсетеді.

  • Қазақтың ұлттық костюмі өзінің қарапайымдылығымен, жүріп тұруға ыңғайлылығымен ерекше. Ал оның құрамында алтынкүміске інжу, жақұт, перуза, ауық секілді тастар қалдырылып соғылатын алқа, тұмарша, сырға, бойтұмар, бота тірсек қапсырма, жүзік, сақина білезік сияқты зергерлік заттардың, маржан тізбектерінің, неше түрлі шытырлармен, әткеншектермен, сәкегүлмен безендірілетін сәукеле, қасаба, бөрік, тақия, айырқалпақ сияқты кестелі-зерлі бас киімдердің, тіптен аса зор талғамды байқататын кемер белбеудің, кісе, нәзік белдіктердің, көксауыр етік пен зерлі кебістің әсемдікке деген әуесқойлықты көрсетеді.
  • Қазақ әйелдерінің костюмі көбінесе безекті пұлдай жібектен, яки мақплдан тігіледі. Олардың көйлек үлгілері өте көп, қыздар мен келіншектердің көйлектері көп бүрмелі, жаға-жеңі кестелі, желбіршекті, қос етекті, сан-алуан үлгіде болады. Бой жеткен қыздар кестелі бешпент, шапан, төбесін қозалаған маржанды үкі тағып, кәмшат бөрік немесе кестелі сопақ тақия киеді.Қыздар ұзатылғанда, алуан түрлі кесте, алтынкүміс әшекей және моншақтармен безендірілген шашақ төбелі сәукеле киеді.

Ежелгі ою-өрнектердің атаулары мен үлплері. Зооморфтық, өсімдік, космогониялық, геометриялық

  • Ежелгі ою-өрнектердің атаулары мен үлплері. Зооморфтық, өсімдік, космогониялық, геометриялық

Кілемнің ортасына салынатын оюлар

Әшекейлердегі ою-өрнектер

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!



Достарыңызбен бөлісу:




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет